به گزارش صبح قزوين به نقل از رجانیوز، نرم افزار و تئوری سازنده این نظام همان نظریه ولایت فقیه حضرت امام(ره) (همان حکومت مکتبی از نگاه مرحوم شهید بهشتی) و سخت افزار اجرایی و عملی آن الگوهای حکومت مرکب از مردم سالاری و اشکال ریاستی است.به همین دلیل اهداف اصلی و فرآیندهای اجرایی این نظام ماهیتاً با الگوهای غرب تفاوت دارند هرچند ممکن است هنوز فاصله بسیاری با دستگاه دینی ایده آل تشیع داشته باشد اما آغازگر حرکتی بی نظیر است. به همین دلیل رئیس جمهور در نظام جمهوری اسلامی باید متصف به ملکات و اوصافی باشد که علاوه بر تمشیت امور مادی و عقلانی کشور مطابق الگوهای تعریف شده عملی (مانند سند چشم انداز و برنامه های پنج ساله)، بتواند در ایجاد بسترهای مناسب دستیابی به تمدن اسلامی که یکی از اهداف بلند مدت حکومت اسلامی است مؤثر واقع شود.
پرچم داران این نظام به تناسب احوال و اقتضائات زمانی کشور اقدام به معرفی و تبیین این اوصاف نمودند. حضرت امام(ره) تعهد و اعتقاد به قوانین اسلام، وفاداری به ولایت فقیه و قانون اساسی، خدمت به مسلمین و ایجاد وحدت را از جمله این ویژگی ها می دانستند.2 مقام معظم رهبری، حضرت امام خامنه ای(حفظه الله) هم در تشریح شخصیت اصلح برای این منصب به لزوم ایمان به خدا، انقلاب اسلامی و مردم ، داشتن روحیه مقاومت در برابر دشمن، داشتن تدبیر، حکمت و برخوردای از تهذیب اخلاقی و روحی3، مدیریت اجرایی و رفع موانع برنامه پنج ساله توسعه4 اشاره فرمودند.
در قانون اساسی جمهوری اسلامی به اوصافی از قبیل مدير و مدبر بودن، داشتن حسن سابقه و امانت و تقوي، ایمان و اعتقاد به مباني جمهوري اسلامي ايران و مذهب رسمي كشور و به بخشی از وطایف او در قالب سوگند نامه ریاست جمهوری اشاره شده است5و6
همچنین در پیش نویش طرح اصلاحیِ موادی از قانون انتخابات ریاست جمهوری 7 که سال گذشته در مجلس بررسی شد علاوه بر اوصاف مذکور در قانون اساسی، در مواد 33 و 35 سن نامزدهای ریاست جمهوری را میان 45 تا 75 سال تعیین شده بود.8
باتوجه به جایگاه مهم انقلاب اسلامی در سیرِ تاریخ اندیشه انسانِ بریده از دین پس از قرون وسطی و تحولات عملی و معرفتی خاصی که در جهان امروزی ایجاد نموده است (که نهایتاً منجر به تغییر فلسفه تاریخ از زاویه دید انسان غربی و نظریات آنان در باره تمدن، دین، فرهنگ، سیاست و تمام تئوری های مدیریتی شد)، نیازمند به ارائه تعریفی جدید از شخصیت رییس جمهور و اوصاف او در همه ی ابعاد هستیم. معیار اساسی این خوانش جدید در حقیقت همان اندیشه های حضرت امام(ره) و رهبر کنونی انقلاب، حضرت امام خامنه ای(حفظه الله) است (بخشی از این معیارها در قوانین کشور به ظهور رسیده اند که پیش تر به آن ها اشاره شد). بررسی این مسأله از زاویه دید ایشان سرآغاز طرح تمدنی انقلاب اسلامی و نظام سازی اسلامی در همه ی عرصه های زندگی و ازجمله آن سازوکار و مناسبات سیاسی است.
به جهت دست یابی به این اهداف، رییس جمهور باید دارای شخصیتی متقن ، متخصص و رشد یافته در تمام ابعاد انسانی باشد تا بتواند همراه با فهم اندیشه تاریخی حضرت امام(ره) در دنیای کنونی اقدام به تولید ساختارِ نظام مند امور اجرایی و بسط عملی متناسب با آن اندیشه ها نماید. این فرآیند می تواند دارای مراحل تولید فکر و ایده مدیریت کلان و تمدنی انقلاب اسلامی(به عنوان نرم افزار)، راهبردسازی اندیشه تولید شده در مرحله قبل در قالب فرمول ها و نهادهای اجرا کننده و در نهایت راهکارهای کاملاً اجرایی و عملی (به عنوان سخت افزار) باشد.
با توجه به مطالب فوق داشتن شخصیت مهذَّب و مدبر دینی، دانش لازم و گسترده، مدیریت مادی-معنوی خرد وکلان، قدرت کافی و سعه جسمانی و روحانی،خلاقیت اجرایی، سن مناسب و در نهایت شور و نشاط اثرگذار را می توان به فهرست قبلی اضافه نمود.
در ارتباط شناسی شخصیت رییس جمهور ، بر معیار سلامت جسمانی و سن بسیار تاکید می شود. عملی ساختن تمام اهداف ذکر شده همراه با بروز صفات اساسی رییس جمهور نیازمند تاسیس روابط گسترده وعمیق اجتماعی میان مردم فارغ از هرگونه جنس، سن، طبقه و فرهنگ است تا با گسترش یافتن گفتمان انقلاب اسلامی در بدنه مردم (با توجه به جایگاه کلیدی مردم در حکومت اسلامی) حرکت در مسیر آن ها ممکن گردد. از سوی دیگر بدنه اصلی قوه مجریه یعنی هیأت دولت باید در شخصیت گسترده و بانشاط شخص رییس جمهور جذب شوند تا ساز و کار خدمت رسانی با مشکل روبرو نشود.
درغیر اینصورت اگر رییس جمهور بدلیل داشتن سن بالا ، فقدان نیروی جسمانی و نبود نشاط لازم برای اثر گذاری دچار خلأ ارتباطی شود، تصمیمات مهم کشور بدست افراد ذی نفوذ و گاهاً فاقد صلاحیتی قرار می گیرد که بتوانند با مردم همزبان و همفکر شوند و واسطه های متعددی میان مردم و رییس جمهور نظام جمهوی اسلامی که پس از مقام رهبری شخص دوم کشور است ایجاد می شوند. زیرا به همان میزان که از حمایت و همدلی مردم در امر اداره کشور کاسته شود ، به همان میزان از دست یابی به اهداف خرد و کلان انقلاب اسلامی ناتوان خواهیم شد.
داشتن خلاقیت فکری و اجرایی در نظام اداره کشور و تأسیس نهادهای مختلف امری بسیار ضروری است.این امر با سن رییس جمهور ارتباطی تنگاتنگ دارد و ملاک قرارندادن این خصوصیت ممکن است در نهایت منجر به مشکلاتی گردد که به آن ها به صورت اجمالی اشاره شد.
.1 ر.ک اصل 1 قانون اساسی.
.2 صحيفه امام، ج11، ص: 485.
.3 بیانات در دیدار با کارگزاران نظام 7/2/92.
4. بیانات اولین روز سال جدید در حرم مطهر رضوی 1/1/84.
5. اصل 115 قانون اساسی: رئيس جمهور بايد از ميان رجال مذهبي و سياسي كه واجد شرايط زير باشند انتخاب گردد: ايراني الاصل، تابع ايران، مدير و مدبر، داراي حسن سابقه و امانت و تقوي، مومن و معتقد به مباني جمهوري اسلامي ايران و مذهب رسمي كشور.
6. اصل 121 قانون اساسی: رئيس جمهور در مجلس شوراي اسلامي در جلسه اي كه با حضور رئيس قوه قضائيه و اعضاءي شوراي نگهبان تشكيل مي شود به ترتيب زير سوگند ياد مي كند و سوگندنامه را امضاء مي نمايد: بسم الله الرحمن الرحيم "من به عنوان رئيس جمهور در پيشگاه قرآن كريم و در برابر ملت ايران به خداوند قادر متعال سوگند ياد مي كنم كه پاسدار مذهب رسمي و نظام جمهوري اسلامي و قانون اساسي كشور باشم و همه استعداد و صلاحيت خويش را در راه ايفاي مسئوليتهايي كه بر عهده گرفته ام به كار گيرم و خود را وقف خدمت به مردم و اعتلاي كشور، ترويج دين و اخلاق، پشتيباني از حق و گسترش عدالت سازم و از هر گونه خودكامگي بپرهيزم و از آزادي و حرمت اشخاص و حقوقي كه قانون اساسي براي ملت شناخته است حمايت كنم. در حراست از مرزها و استقلال سياسي و اقتصادي و فرهنگي كشور از هيچ اقدامي دريغ نورزم و با استعانت از خداوند و پيروي از پيامبر اسلام و ائمه اطهار عليهم السلام قدرتي را كه ملت به عنوان امانتي مقدس به من سپرده است همچون اميني پارسا و فداكار نگاهدار باشم و آن را به منتخب ملت پس از خود بسپارم.
.7 مصوب 5/4/64.
8. اصلاحیه قانون انتخابات ریاست جمهوری در تاریخ 9/8/91 به تصویب رسید .لازم به ذکر است این مواد(33و35 پیش نویس) به دلیل مخالف شورای محترم نگهبان به مرحله تصویب نرسید.
* دانشجوی کارشناسی ارشد پیوسته رشته حقوق دانشگاه امام صادق(علیه السلام)
دیدگاه ها