حجت الاسلام شعبان تقی‌خانی، مدرس حوزه علمیه قزوین در گفتگو با خبرنگار فرهنگ و هنر
صبح قزوین با اشاره به دوران پربرکت زندگی امام صادق(ع) اظهار کرد: دوران امامت ششمین امام شیعیان از سخت‌ترین و پرآشوب‌ترین دوران سیاسی تاریخ اسلام و در عین حال یکی از تاثیرگذارترین دوران امامت امامان شیعه بود.
تقی‌خانی ادامه داد: در این دوران که با اختناق و ظلم شدید خلفای بنی‌امیه و بنی‌عباس توامان همراه بود و ارزشمندترین و مهمترین اقدام امام صادق(ع) نشر معارف اصیل اسلام ناب محمدی و حرکت به سمت نخبه‌پروری بود.
وی تصریح کرد: 400 رساله از این امام توسط شاگردان نوشته شد که برخی از این رسالات به دست حکام و جریان‌های ضد شیعه مفقود و در دوره‌های مختلف از بین رفت و برخی مانند رساله شیعه، اصول کافی و مصباح‌الشریعه به عنوان منبعی غنی برای تشنگان حقیقت باقی مانده است.
مدرس حوزه علمیه قزوین افزود: آن حضرت با تربیت شاگردان برجسته در زمینه‌های مختلف و اعزام آنها به سرزمین‌ها و بلاد اسلامی توانست خدمات بسیار ارزنده‌ای به جامعه اسلامی ارائه کند.
تقی‌خانی با اشاره به تربیت چهارهزار شاگرد توسط امام صادق(ع) خاطر نشان کرد: بیشتر روایات اهل بیت از امام صادق(ع) است و از این‌رو مذهب شیعه امامی را به نام مذهب جعفری می‌خوانند، ایشان نه تنها در بین شیعیان بلکه در میان پیشوایان فقهی اهل سنت نیز جایگاه بالایی دارد، ابوحنیفه و مالک بن انس روایات فراوانی از حضرت بیان کرده‌اند، ابوحنیفه امام صادق(ع) را عالم‌ترین فرد در میان مسلمانان دانسته است.
وی اظهار کرد: بعد از رحلت پیامبر (ص) در دوره خلیفه دوم نوشتن حدیث و حتی نقل آن ممنوع شد و این عمل حدود یکصد سال ادامه یافت تا این که در دوره امامت امام باقر (ع) که در ایام خلافت عمر بن عبد العزیز اموی بود، ممنوعیت کتابت و نوشتن حدیث برداشته شد.
تقی‌خانی ادامه داد: از طرفی هم به خاطر درگیری خلافت به مسائل دیگر و ظهور عباسیان در برابر امویان، فرصت مناسبی برای امام باقر(ع) و شاگردان آن حضرت ایجاد شد تا اخبار و روایات وارد شده از پیامبر(ص) و دیگر امامان را جمع‌آوری و توسعه دهند و این امر در دوره امام صادق (ع) به اوج خود رسید.
مدرس حوزه علمیه قزوین بیان کرد: حضرت صادق(ع) به مدت ۳۴ سال (۱۱۴ تا ۱۴۸ق) امامت شیعیان را بر عهده داشت که با خلافت پنج خلیفه آخر اموی یعنی از هشام بن عبدالملک به بعد و دو خلیفه نخست عباسی سفاح و منصور دوانیقی هم‌زمان بود.
تقی‌خانی با بیان اینکه دوران عباسیان نه تنها از دوره امویان بهتر نبود، بلکه مواضع بدتری علیه فرهنگ اسلامی اتخاذ کردند، گفت: وقتی بنی عباس به حکومت رسید تلاش کرد تا نوعی پوشش اسلامی برای کارهای خود درست کند که جعل حدیث بخشی از کار آنها بود، و جهت‌گیری این احادیث به گونه‌ای بود که قدرت عباسیان را توجیه کند.
وی به موضع‌گیری امام صادق(ع) دربرابر این سیاست‌ها اشاره کرد و گفت: در حالی که عباسیان تلاش می‌کردند، مشروعیت خود را حفظ کنند، حضرت به همراه یارانش تلاش کرد تا مشروعیت آنها را زیر سؤال ببرد.
این مدرس حوزه علمیه یادآور شد: امام ابتدا جامعه را به عقلانیت دعوت کرد، از ایشان حدیثی نقل شده که می‌فرمایند:« إِنَّا لَنُحِبُّ مَنْ كَانَ عَاقِلاً فَهِماً فَقِيهاً حَلِيماً مُدَارِياً صَبُوراً صَدُوقاً وَفِيّاً ... ما از شيعيانمان كسانى را كه عاقل، خوش فهم، بردبار، مداراكننده، صبور و با وفا باشد، دوست داريم»؛ این نشان از اهمیت عقلانیت برای حضرت بوده است.
تقی‌خانی ادامه داد: امام صادق (ع) با حکمت، عقلانیت و استدلال اسلام را برای همگان تبیین می‌کرد و در زمان مناظرات حتی با غیر مسلمانان راه حلم و صبوری را پیش می‌گرفتند.
وی بیان کرد: یکی دیگر از اقدامات امام جعفر صادق(ع) مبارزه با افکار و مذاهب انحرافی بود به طوری‌که ایشان با گروه‌های انحرافی و مخالفین مناظره می‌کردند و در این مناظرات آنها را به دو میزان عقل و قرآن ارجاع می‌دادند، که همواره مخالفان در این مناظرات تسلیم دلایل محکم و مستدل امام صادق(ع) می‌شدند.
مدرس حوزه علمیه قزوین با بیان اینکه توحید مفضل یکی از قوی‌ترین مناظرات تاریخ اسلام است، افزود: توحید مفضل حدیثی است که امام جعفر صادق(ع) در چهار روز و چهار نشست بر یکی از اصحابش، مفضل، املاء کرده است و به نام همین صحابه، توحید مفضل شهرت یافته است.
وی یادآور شد: این کتاب را می‌توان در چهار فصل دسته بندی کرد، فصل اول درباره شگفتی‌های آفرینش انسان، فصل دوم درباره شگفتی‌های آفرینش حیوانات، فصل سوم درباره آفرینش طبیعت و فصل آخر درباره ناملایمات و مصائب است، این کتاب از جنبه آناتومی و فیزیولوژی، فلسفی و جهان‌شناسی به تحکیم پایه‌های خدا باوری طرف مباحثه می‌پردازد، در متن بعضی از این مناظرات به مسایل پزشکی همچون گردش خون که در آن زمان ناشناخته بود اشاره شده‌است.
تقی‌خانی تصریح کرد: حضرت شاگردان زیادی را در تخصص‌های مختلف علوم انسانی، فقه، کلام، شیمی و فلسفی پروراند که هر کدام از این نخبگان در تدوین و استحکام بخشیدن به عقاید و فقه تشیع و نشر آن در سایر بلاد اسلامی بسیار کوشیدند.
وی بیان کرد: امام جعفر(ع) بر شاگردان خود همواره تاکید داشتند که حق محور، عقل محور، اخلاق محور و در راس امور خدا محور بوده و بر اساس تخصص خود پاسخ دهند و نسبت به آنچه به آن علم ندارند اظهارنظر نکنند.
مدرس حوزه علمیه قزوین با اشاره به اهمیت و منزلت دادن امام صادق (ع) نسبت به شاگردان خود گفت: در متون حدیثی مناظرات و گفتگوهایی میان امام صادق(ع) و متکلمان مذاهب دیگر و نیز برخی از منکران وجود خدا گزارش شده است که در برخی از مناظرات، شاگردان امام صادق(ع) در حضور وی در زمینه‌ای که تخصص داشته‌اند، با دیگران مناظره کرده‌اند.
وی ادامه داد: به عنوان مثال در گفتگو با عالمی از اهل شام که خود درخواست مناظره با شاگردان امام صادق(ع) را داشت، امام از هشام بن سالم خواست تا در زمینه کلام با او گفتگو کند، این رویه در بسیاری مواقع اتفاق می‌افتاد.
تقی‌خانی با بیان اینکه حضرت امام صادق(ع) به کسب علم و آگاهی بسیار اهمیت می‌داد، تصریح کرد: ایشان در حدیثی بیان می‌کنند: دوست ندارم جوانى از شما [شيعيان] را جز بر دو گونه ببينم، دانشمند يا دانشجو.
وی ادامه داد: ایشان علاوه بر توجه به علم‌آموزی بر وقت شناسی و عدم اتلاف وقت هم تاکید داشتند، امام در حدیثی می‌فرمایند که من نسبت به وقتم بسیار خسیس هستم.
تقی‌خانی در پایان گفت: امام صادق(ع) علاوه بر تاکید آموختن و کسب علم جوانان، می‌فرمایند: اگر جوانی چنین نکند، کوتاهی کرده و اگر کوتاهی کرد، تباه ساخته و اگر تباه ساخت، گناه کرده است و اگر گناه کند، سوگند به آن کس که محمّد صلی الله علیه و آله را به حق برانگیخت، دوزخ نشین خواهد شد.
انتهای پیام/2001
دیدگاه ها