هنر از دیدگاه اسلامی

صبح قزوین : یکی از ابعاد وجودی انسان بعد هنری و زیبا گرایی اوست، انسان زیبایی را از آن جهت که زیباست، دوست دارد و البته این واقعیت بر خاسته از ضمیر ذاتی و فطرت الهی او می باشد .
خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد یکی از مهمترین مصادیق این حقیقت، تصویرگری های بدیع و چشم نواز الهی در جهان طبیعت و آفرینش زمین، آسمان، ستارگان، کوه، دریا، جنگل و کویر است.
نمونه دیگر هنر آفرینی های خداوندی در کتب آسمانی به ویژه قرآن کریم است.
قرآن ظاهرش زیبا و چشم نواز است و باطنش ژرف و گسترده.
این حقیقت از قرآن اثری بی مانند، فرابشری و غیر قابل تقلید ساخته است.
پیامبران هنرمندان دیگر این عرصه اند، خداوند از آنها خواسته است دین را هنرمندانه عرضه کنند " و مردم را به راه پروردگارت بخوان با برهانی مستدل و اندرزی نیکو" .
به زبان مردم سخن گفتن، قصه پردازی، مفاهیم والا و سهمگین ماورایی را در قالب تشبیه، استعاره و کنایه بیان کردن و حتی طرح جدی ترین پیام های اخلاقی و اعتقادی در لفافه طنز و مطایبه، مثالهایی دیگر از دیدگاه و روش هنرمندانه اولیا دین در بیان و تفهیم حقایق و تعالیم ژرف و پیچیده دینی و مذهبی است.
مسلمانان نیز به پیروی از اولیای خود از دیر باز به عرضه متاع دین در بازار هنر اهتمام وافر داشته اند، چه آنکه هنر، دین را سهم الهضم تر و برای جویندگانش سهل الوصول تر می سازد.
زبان علمی و عادی که ما آن را در زندگی روزمره خود به کار میگیریم، حقایق، مسائل و پیام ها را به صورت مستقیم به مخاطبان عرضه می کند و زبان هنر، امور را به صورتی غیر مستقیم در دل و دیده آنها به تصویر می کشد.
باید توجه داشت که زبان هنر به سبک های نوشتاری و گفتاری خلاصه نمی شود بلکه طیف گسترده ای مانند؛ نقاشی، مجسمه سازی، هنرهای نمایشی، انیمیشن، موسیقی، معماری و غیره را نیز دربرمیگیرد.
تلفیق مفاهیم دینی و ابزارهای هنری به تنهایی در گرایش عموم مردم به این مفاهیم و تاثیر پذیری فکری، اخلاقی و عملی آنان از حقایق دینی و مذهبی کافی نیست، بلکه اگر درهر کدام از این دو مقوله کاستی و خللی ایجاد شود، تاثیری معکوس خواهد داشت و گریز مخاطبان از معارف دینی و یا رواج و گسترش اوهام و خرافات را در قالب ارزش های معنوی به بار خواهد آورد.
از ضروریات تصویر سازی هنرمندانه از مفاهیم و ارزش های دینی و وقایع تاریخی و شناساندن شخصیت هایی نقش آفرین در این حوادث، نگارش فیلم نامه هایی جذاب و مطابق ذوق، سلیقه و نگرش مخاطبان است، زیرا اگر اثری دینی و مذهبی، فارغ از جاذبه های هنری، ترسیم شود در اولین گام که برقراری ارتباط مناسب و جذب مخاطبان است، موفق نخواهد بود.
اما این جاذبه های هنری و حاشیه پردازی ها نباید آنچنان زیاد، پر رنگ و گاه اغراق آمیز باشد که در برخی از مراحل اصل حوادث و شخصیت های تاریخی و ارزش های دینی و معنوی به حاشیه رانده شده و کمرنگ گردند.
پرهیز از ترسیم مستقیم چهره پیامبر و امام در فیلم های سینمایی و مجموعه های تلویزیونی اغلب این آثار مهم و تاثیرگذار را که با هدف تصویر سازی از سنت و سیره آن بزرگواران و با هزینه های کلان تهیه و عرضه می شوند به آثاری مبدل نموده است که با تصویری مبهم از آنان، بیشتر به شخصیت های فرعی ماجرا و نقش آنان در حوادث پرداخته اند.
آیا بهتر و شایسته تر نیست که هنرمندان ما به ویژه فیلمنامه نویسان و کارگردانان عرصه هنر دینی، با استفتاء صریح از فقها و مراجع عظام و طرح کارشناسانه این امر، گره ای از مشکلات هنری را باز نموده و راهی برای طرح دقیق تر و زبیاتر سنت و سیمای معصومین بگشایند؟ مخصوصا که بدانیم برخی از فقها در ترسیم مستقیم چهره معصومین آنچنان که شایسته باشد نظری موافق دارند.
به این سخن شهید مطهری با دقت بنگریم : "بعضی گمان می کنند اسلام عنایتی به هنر و زیبایی نداشته و ذوق کش است.
.
.
، ولی این قضاوت درست نیست، ما باید راجع به مواردی که اسلام با آنها مبارزه کرده تأمل کنیم و ببینیم آیا اسلام که با آنها مبارزه کرد از آن جهت است که زیبایی است یا از آن جهت است که مقارن با امری دیگر است که بر خلاف استعدادی از استعدادهای فردی و اجتماعی انسان است.
.
.
، آوازهایی (حرام است) که موجب خفت عقل می شود یعنی شهوات را آنچنان تهیج میکند که عقل به طور موقت از حکومت ساقط می شود و همان خاصیتی را دارد که شراب یا قمار دارد.
.
.
.
" شاهد ما در سخنان علامه شهید مطهری آن است که ارتباط کارشناسانه هنرمندان متعهد با کارشناسان دینی، هنر دینی را فرسنگ ها به جلو خواهد برد و موانعی را که به طور سنتی فرا راه آن است از سر راه برخواهد داشت.
انتهای پیام/8002/خ