پایان یلدای مصونیت جنایتکاران/ برای اولین بار از سوی جامعه ملل مطرح شد

صبح قزوین، جامعه بشری به موازات پیشرفت علمی و تکنولوژیکٰ پیشرفت فرهنگی داشته است.
بعد از رنسانس (تجدید حیات فرهنگی) شاهد جهش های چشم گیری در عرصه های فرهنگی هستیم.
رخدادهایی چون استقلال امریکا (1776) انقلاب فرانسه و صدور اعلامیه ی حقوق بشر و شهروند 1789 در عرصه ی داخلی بتدریج موجب شد تا فرهنگ دموکراسی، مدارا و تحمل دیگران جانشین فرهنگ خود کامگی شود.

در عرصه ی بین المللی با نامشروع قلمداد شدن جنگ طی معاهده ی 1928 Kollogg briand و تاسیس سازمان ملل متحد سعی وافری در محدود کردن جنگ صورت گرفت؛ اما متاسفانه ما هنوز شاهد پدیده شوم جنگ هستیم.

جامعه جهانی وقتی ملاحظه کرد که نمی تواند جنگ را ریشه کن کند و هنوز دیوانگان قدرت و منفعت بر آتش کوره ی جنگ می دمند با تدوین کنوانسیون های ژنو سعی کرد با قاعده مند کردن جنگ، گامی در جهت رعایت حقوق بشر دوستانه در جنگ ها بردارد.

تداوم سفاکی ها چه در جنگ ها و چه در درگیری های داخلی، جامعه جهانی را واداشت تا فکر سابقه دار تاسیس دیوان دائمی فکری بین المللی را برای مجازات عاملین کشتارها و ناقضین حقوق بشر دوستانه دوباره مطرح و دنبال کند.

تاریخچه تاسیس دیوان های بین المللی:

اولین حرکت جهت تشکیل دیوان بین المللی  مربوط به سال 1474 می باشد.
در این سال دیوانی در شهر برساخ آلمان با 27 قاضی برای محاکمه ی امپراطور آلمان "پیترفون هافن با" تشکیل شد چرا که وی به لشکریان تحت امرش اجازه ی تجاوز به غیر نظامیان، کشتار دسته جمعی و غارت اموال مردم را داده بود.

این رویه تا 450 سال بعد مسکوت ماند تا اینکه بعد از جنگ جهانی اول به موجب موادی از معاهده ی ورسای 1919 قرار بر تشکیل  دادگاهی کیفری برای محاکمه ویلهلم دوم، امپراطور آلمان، به علت تجاوز به اخلاق بین المللی و معاهدات شد که این امر با فرار وی به هلند و عدم استردادش عملا منتفی شد.

متفقین در عمل تمایلی برای به محاکمه کشاندن مرتکبین جنایات جنگی از خودشان نشان ندادند به طوری که فهرست 20 هزار نفره ی متشکل توسط کمیسیون 1919 که توسط کنفرانس مقدماتی صلح تشکیل شده بود در مرحله ی محاکمه و رسیدگی در دادگاه فقط به 12 نفر محدود شد.

نکته ی قابل توجه آنکه فاتحان جنگ (متفقین) که موسسین این دادگاه ها بودند نسبت به آنها مشکوک و مردود بوده و در تفکیک بین این دو موضوع که آیا این محاکمات نوعی انتقام از مظلومین جنگ است یا فرآیندی صرفا قضایی سردرگمی داشتند.

اولین قدم برای تشکیل دادگاه کیفری بین المللی به سبک امروزی از سوی جامعه ی ملل در سال 1937 با تلاش برای تصویب معاهده ای به همین نام، برداشته شد که البته هیچ دولتی آن را نپذیرفت.

تلاش بعدی برای تشکیل محکمه ی بین المللی بعد از جنگ جهانی دوم صورت پذیرفت و طبق موافقتنامه ی 8 اوت 1945، منعقد فیما بین انگلستان، ایالت متحده، فرانسه و شوروی دادگاه نورنبرگ برای محاکمه سران نازی تشکیل شد.

همچنین در 19 ژانویه 1946 ژنرال مک آرتور حاکم نظامی آمریکایی ژاپن با صدور اعلامیه ای تشکیل دادگاه توکیو برای رسیدگی به جنایات جنگی سران و نظامیان ژاپنی را اعلام کرد.
با تشکیل سازمان ملل متحد، افق تازه ای پیش روی جامعه ی جهانی گشوده شد.

مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال های آغازین تاسیس سازمان (1948) طی قطعنامه ی 260 مورخ 9 دسامبر 1948 مساله ی تأسیس دیوان کیفری بین المللی برای رسیدگی به جرم کشتار جمعی را مطرح کرد و تدوین اساسنامه آن را برعهده ی کمیسیون حقوق بین الملل گذاشت.

منتقدین کمیسیون با ارائه گزارش به کمیسیون، تشکیل دیوان بین المللی کیفری را ضروری و یا ممکن ندانستند.
مجمع عمومی در سال های 1952 و 1989 و 1990 در این مورد قطعنامه هایی صادر کرد.

خلاصه ی امر اینکه از سال های 1948 تا 1998 (تشکیل کنفرانس روم برای تصویب اساسنامه ی دیوان کیفری بین المللی) این مساله با فراز و نشیب های فراوانی روبرو بوده است.

از مشکلات عمده در این مدت، عدم تعریف دقیق و مورد قبول همه دولت ها از عمل تجاوز بود که نه تنها مانع تدوین پیش نویس دیوان کیفری بین المللی شد بلکه تهیه ی پیش نویس قانون جرایم برضد صلح و امنیت بشری را نیز با مشکلاتی روبرو ساخت.

با این حال سفاکی ها و نقض فاحش حقوق بشر دوستانه طی این مدت جامعه ی مدنی را واداشت تا دادگاه های کیفری خاص و موقت برای رسیدگی به این منابع تاسیس نماید: دادگاه کیفری برای یوگوسلاوی سابق طی قطعنامه 827 شورای امنیت 25 می 1993 و دادگاه بین المللی رواندا طی قطعنامه 995 شورای امنیت، 8 نوامبر 1994، هر دو دادگاه مذکور توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد تشکیل شدند.

کنفرانس 1998 رم:

اساسنامه ی دیوان کیفری بین المللی "Icc" در نشست نمایندگان ملل متحد که از تاریخ 15 ژوئن تا 17 ژوئیه 1998 در مقر سازمان غذا و خواروبار جهانی در رم تشکیل شده بود به تایید 120 دولت از 160 دولت حاضر در گردهمایی رسید.
در این گردهمایی علاوه بر دولت ها، 31 سازمان بین المللی و 124 سازمان غیردولتی نیز حضور داشتند.

اساسنامه دیوان که پیش نویس آن توسط کمیسیون حقوقی بین الملل تدوین شده بود، در 128 ماده به تایید حاضرین رسید.
در تاریخ 11 آوریل 2002 شصتمین سند تصویب این کنوانسیون تودیع شد و دیوان از 1 جولای، رسما آغاز به کار کرد.

تا 14 جولای 2003، 91 کشور این کنوانسیون را تصویب کردند؛ طبق اساسنامه مقر دیوان، در شهر لاهه ی هلند قرار دارد.
این بار هدف دادگاه، محاکمه ی مجرمان جنگ به نام فاتحان نیست بلکه به نام جامعه ی بین الملل است که مسئولیت جمعی تمام دولت هایی را که معتقد به حفظ امنیت جمعی براساس منشور متحد هستند، دربر می گیرد.

خاطرنشان می شود؛ طبق بند یک ماده ی 5 اساسنامه دیوان کیفری بین المللی، دیوان در رابطه با مهمترین جرایمی که مایه ی نگرانی جامعه بین المللی است شامل نسل کشی، جنایات علیه بشریت، جنایات جنگی و تجاوز صلاحیت رسیدگی دارد.

انتهای پیام/3007