سلیم موذن زاده اردبیلی، نوحه سرای مویه گر است/ مداحی شغل نیست

صبح قزوین؛ در سال گذشته ویراستاری کتاب 436 صفحه ای گلستان ثقفی مجموعه ی اشعار مذهبی با گرد آوری مداح افتخاری اهل بیت (ع) از سوی انتشارات اندیشه ی زرین قزوین به امیر دیوانی از محققان و پژوهشگران برتر استان محول شد به همین بهانه با وی گفتگویی ترتیب دادیم.

وی در خصوص این پیشنهاد می گوید:  زمانی که از سوی انتشارات زرین  به من پیشنهاد ویراستاری شد حس غریبی در وجودم خروشید تا در فرصتی در خور، به شناساندن فخرالذاکرین استاد حاج شیخ سلیم موذن زاده نیز به خیل عظیم مشتاقان، خادمان  و حتی نوحه سرایان جای جای ایران اسلامی و آریایی مبادرت ورزم.

امیر دیوانی می افزاید: مداحی در لغت به مفهوم توصیف و تمجید کردن از کسی است و در اصطلاح مداحان تعریف کردن از ائمه اطهار و معصومین (ع) می باشد که این امر باید به نیکوترین وجهی انجام پذیرد، چرا که ایشان از هر نوع گناه و معصیت به دور بوده و از بندگان ویژه و مقربین درگاه احدیت بشمار رفته اند.
بنابراین مداحان باید در این قلمرو هر چه بیشتر و اثر بخش تر گام برداشته و همچنین در تزکیه ی نفسشان بکوشند و سایرین را نیز ارشاد نمایند.

این محقق و نویسنده  با بیان اینکه اولین مداح و روضه خوان امام حسین (ع) حضرت جبرییل بود که برای حضرت آدم (علی نبینا و آله و علیه السلام ) عطش را خواند افزود: نخستین روضه خوان در کنار پیکر مطهر امام حسین (ع) و خواهر مظلومه شان حضرت زینب کبری (سلام الله علیها) بودند .

وی ادامه می دهد: اولین روضه خوان در مسجد شام که ضمن ایراد خطبه ای حاوی بیان مصائب پدر گرامیشان، ماهیت یزید ( لعنت الله علیه) را برباد دادند و وی را رسوا و مورد لعن ابدی قرار دادند.
همچنین نخستین روضه خوان در کنار قبر مطهر حضرت سید الشهدا (ع) جابربن عبدالله انصاری بود که در روز اربعین این امام عزیز مرثیه سرایی کرد .

امیر دیوانی تصریح می کند:  کسانی که مداحی اهل بیت (ع) را می کنند، در واقع همکاران این مقربان هستند و قدر خود را باید بدانند و مداحی را برای خویش ، شغل قرار نداده و آخرت را به بهای ناچیز دنیا نفروشند و توجه داشته باشند که اعمال و رفتارشان شایسته یک مداح واقعی باشد .

وی در خصوص ویژگی های مداح می گوید: ذاکر اهل بیت (ع) باید از خصوصیات فردی ، اجتماعی ، معنوی و اخلاقی خاصی برخوردار باشد، تا بتواند آن چنان که لایق هنرش است در جامعه حضوری سودمند داشته باشد .

این محقق و نویسنده  اعتماد به نفس، طهارت و انجام فرایض، اخلاص، تواضع، سخاوت، مشوق بودن، مودب بودن، خوش قولی، وقت شناسی، به مناسبت خواندن، مداحی منظم کردن، صحیح خواندن، احترام نهادن، انتقاد پذیری، کسب تجربه، حفظ ظواهر، هماهنگی اعمال با گفتار و عدم تحریف را از دیگر ویژگی های مداحان بر شمرد .

امیر دیوانی با بیان اینکه موسیقی مذهبی و سوگواری در شماری از شهرهای ایران اسلامی نظیر زنجان، قزوین، شهرری، ساوه، مراغه، تبریز، ارومیه از ریشه ی چند صد ساله برخوردار بوده، به طوری که هر کدام به صورت یک سبک سرشار سوگواری تبدیل شده است افزود:  در این میان، مکتب مصیبت خوانی اردبیل با افزون بر شش سده سابقه در اجرای مناسک و آیین های عزاداری مورد توجه بیشتری بوده است .

بودیم کسی پاس نمی داشت که هستیم                    باشد که نباشیم ، بدانند که بودیم

وی اظهار می کند: بدون تردید در زمره ی ذاکرینی که بلند آوازه گری اش نه فقط اردبیل بلکه سراسر ایران و مرزهایش را درنوردیده، فخرالذاکرین استاد حاج شیخ سلیم موذن زاده ی اردبیلی است که در 1315 خورشیدی در شهر اردبیل چشم به جهان گشود .

امیردیوانی ادامه می دهد: موذن زاده اردبیلی که بیشتر نوحه هایی را به آذری سروده ، به زبان های فارسی و عربی هم مسلط است .
پدرش شیخ عبدالکریم موذن زاده ی اردبیلی ، نخستین موذن رادیو ایران است و برادرش روان شاد رحیم موذن زاده ی اردبیلی هم از اذان گویان نامدار و مانای کشور می باشد .
سلیم موذن زاده در مراسم ختم مرحوم حیدر علی اف ، رییس جمهور قبلی آذربایجان جهت نوحه خوانی فرا خوانده شده بود .

وی خاطرنشان می کند: آوازه ی وی بدان پایه است که در آن سوی رود خروشان ارس محبوبیت و مقبولیت گسترده و چشمگیرتری دارد.
همچنین از پیشینه ی پردامنه و دراز آهنگی برخوردارست و نوایش افزون بر شش دهه است که هم چنان از حنجره ای استثنایی، گوش و دل علاقه مندان را می نوازد شگفتی و توانش بی حد در اجرای برنامه های گوناگون مداحی، نوحه خوانی، مولود خوانی، اذان و خوانش قرآن کریم از عهد نوجوانی،  سلیم را در زمره ی مطرح ترین نوحه سرایان قرار داده است .

امیر دیوانی  می افزاید: موذن زاده اردبیلی به طور میانگین روزانه پنچ ساعت از عمرش را با مداحی سپری ساخته و فزون تر از دو هزار عنوان نوار ضبط صوت مربوط به برنامه های او از زمان پیدایی این دستگاه تا کنون به زبان های ترکی، عربی و فارسی وجود دارد .

فخرالذاکرین سلیم موذن زاده ضمن شناساندن خویش به عنوان نوکر پیر آستان مقدس اهل بیت (ع) اظهار می کند: حنجره ی من یک موهبت الهی است و وقف سید الشهدا (ع) می باشد و کاربرد آن در زمینه هایی غیر از این صحیح نیست.

امیر دیوانی اظهار می کند: از زمان حاکمیت دین مبین اسلام اشخاص تا به حال به پیشینه ی موذنی و مداحی رو کرده اند تا پیش از 1/5 سده ی اخیر اطلاعات بسنده از ایشان در دست نمی باشد.
ولی بی شک صدای گیرا در خانواده ی موذن زاده ی اردبیلی موروثی بوده و تمام فرزندان و نوادگان مرحوم شیخ فرج ، این موهبت الهی را از وی به ارث بردند .

وی می افزاید: شیخ فرج، پدر بزرگ سلیم موذن زاده ی اردبیلی قدیمی ترین موذن کشور است که دانسته های مختصری از او موجود است .
بنا به گفته ی سالخوردگان، نوای اذان او را ساکنان روستاهای واقع در حاشیه ی سه فرسنگی شهر اردبیل، سحرگاهان از بام مسجد زینال در مرکز شهر می شنیده اند.

همچنین شیخ عبد الکریم، فرزند شیخ فرج نیز اولین اذان گو در ایران است که صدای اذان دل انگیزش معروفیت جهانی دارد.
نعیم، سلیم، رحیم، محمود و داوود پنچ فرزند او هم از مداحان اهل بیت (ع) و موذن های نامدار جهان اسلام هستند که در حال حاضر، از میان آنان تنها سلیم در قید حیات بوده و بدین حرفه اشتغال دارد.

خاطر نشان می شود: شادروان رحیم موذن زاده ی اردبیلی هم که اذان بی مانندش در دستگاه بیات ترک (زند) در فهرست آثار معنوی ایران به ثبت رسید ، چند سال قبل بر اثر بیماری دعوت حق را لبیک گفت.

بنا به اظهار کارشناسان چنانچه آثار سلیم از طریق سازمان های دولتی ثبت و حق مالکیت معنوی ( کپی رایت ) در آنها رعایت می گردید، تنها کاست (زینب زینب ) نوحه گر مزبور شاید بیشتر از یک میلیارد تومان برایش سود دهی داشت.

 در حالی که هیچ یک از اجراهای او بدون کوچک ترین چشم داشت مالی در اختیار عشاق امام حسین قرار دارد  بنا به اظهار اهالی اردبیل سلیم در دهه ی 60 بیش از 5 ساعت در اوج می خواند و فزون تر از 15 ساعت پیاپی مداحی می کرد که در نوع خود بی نظیر است.

 استادان فن، وی را هم ردیف مرحوم استاد عبدالباسط در زمینه ی تلاوت قرآن و استاد شجریان در عرصه ی سنتی ایران، برنده ی جایزه ی پیکاسو و استاد سلیم موذن زاده را در قلمرو مداحی جزشگفتی های روزگار دانسته اند.

همان گونه که یاد آوری شد ، احاطه ی سلیم نه فقط به ادبیات فارسی بلکه در حوزه ی ادبیات عرب و ترکی هم نکته ای در خور تامل و توجه است .
این مهم ، خود چند علت داشته است .
ابتدا بررسی های شخصی وی پیرامون ادبیات فارسی ، ترکی و عربی و نیز انس و افت خیزش با سرایندگان و ادیبان برجسته ای چون تاج الشعرا بوده است .

امیر دیوانی می گوید: سالیان سال همسایگی با دردانه ای مانند استاد یحیوی (تاج الشعرا ) و سود جویی از مالکیت فیض بخشش ، شاید بیش از هر چیز بر ارتقای میزان دانش و اطلاعات فراوان ادبی او اثر داشته است .

 این محقق و نویسنده با بیان اینکه شعر (هنده ) را نخستین بار سلیم خواند و جهت اجرای آن افزون بر چهارصد صفحه کتاب را مطالعه کرد تا به واقعیت تاریخی و دینی آن پی برده باشد می افزاید: او واژگان و اشعار را درست بیان کرده و حس کلمه ها را به نیکی دریافته و می شناسد و  فصاحت و بلاغت در مورد ادای شعر و اهمیت و حفظ حرمت معنوی آن را رسالتی عظیم  برای خود می پندارد.
در شیوه ی اجرایی خویش با تغییرات ضربا هنگ آوا و کلامش،  شعر را استادانه به جان شنونده تزریق می کند.

 امیر دیوانی تصریح می کند: استاد سلیم موذن زاده، مرصع خوانی برجسته و مسلط است.
مرصع خوانی در موسیقی مذهبی، یکی از شیوه های دشوار مراثی خوانی می باشد که طی آن شیوه، مرثیه خوان اشعاری را در وصف ائمه ی معصومین (ع) به سه زبان فارسی، ترکی و عربی اجرا می کند که در درجه ی اول تسلط مرصع خوان به نظام موسیقی هر سه زبان و همچنین شناخت فرهنگ و ادبیات هر سه را برای او ملزم می سازد .

همچنین سلیم ، برجسته ترین مرصع خوان شیعه و محبوب ترین مرثیه خوان در حوزه ی فرهنگ آذری، ترکی در ایران، آذربایجان و ترکیه است .

 وی با اشاره به اینکه پندها و اندرزهای دل سوزانه و پدرانه استاد به ذاکرین اهل بیت بر آمده از یک عمر خدمت و دل باختگی در دستگاه ائمه اطهار است  اظهار می کند: تمرین و ممارست مداوم ، آشنایی ژرف با موسقیی و ردیف های دستگاهی ، اطلاعات گسترده ی ادبی (فارسی و عربی ) ، صحیح واژگان و ادای درست شعر ، اطلاعات کامل به خصوص در حوزه های تاریخی – مذهبی مطالعه و تحقیق و مهمتر از همه پاکی نیت و خلوص عمل که در واقع رمز موفقیت و راز ماندگاری یک ذاکر اهل بیت است .

انتهای پیام/3007/خ