توبه، پیش از فرا رسیدن ماه رمضان
صبح قزوین: درعیون أخبار الرضا علیهالسلام به نقل از عبد السلام بن صالح هروى ـ نقل می‌كند در آخرین جمعه ماه شعبان، خدمت امام رضا علیهالسلام رسیدم. به من فرمود: «اى ابوصَلْت! بیشترِ شعبان گذشته است و این، آخرین جمعه از آن است. پس در آنچه از آن مانده، كوتاهىهایت را در آنچه گذشته است، جبران كن. به كارى روى آور كه برایت مفید باشد و آنچه را بیهوده است و به تو مربوط نیست، وا گذار.
زیاد دعا و استغفار و تلاوت قرآن داشته باش و از گناهانت به درگاه خدا توبه كن، تا در حالى ماه خدا سوى تو آید كه براى خدا خالص شده باشى . هیچ امانتى را بر عهده خویش باقى نگذار، مگر آن كه ادا كرده باشى، و هیچ كینهاى را در دلت نسبت به مؤمنى نگاه مدار، مگر آن كه از دل به در آورده باشى، و هیچ گناهى را كه مرتكب مىشدى، رها مكن، مگر این كه از آن، دست برداشته باشى .
از خدا پروا كن و در نهان و آشكار كارت، بر او توکل كن؛ «و هر كس بر خدا توكّل كند، او برایش بس است . خداوند، فرمان خویش را پیش خواهد برد. به یقین، خداوند براى هر چیزى اندازهاى قرار داده است.»
و در باقىمانده این ماه، زیاد بگو:
"خدایا! اگر ما را در آنچه از شعبان گذشته است، نیامرزیدهاى، پس ما را در باقیمانده آن ببخشاى!"
همانا خداوند متعال، در این ماه به احترام ماه رمضان، بسیارى را [از آتش] آزاد مىكند.»
سه روز روزه در آخر شعبان
السنن الكبرى عن أنس: قیلَ: یا رَسولَ اللهِ، أیُ الصَّومِ أفضَلُ؟ قالَ: «صَومُ شَعبانَ تَعظیما لِرَمَضانَ»(2)؛ السنن الكبرى ـ به نقل از انس ـ به پیامبر خدا گفتند: كدام روزه برتر است؟ فرمود: «روزه شعبان در بزرگداشتِ رمضان.»
الإمام الصادق علیهالسلام: مَن صامَ ثَلاثَةَ أیّامٍ مِن آخِرِ شَعبانَ و وَصَلَها بِشَهرِ رَمَضانَ، كَتَبَ اللهُ لَهُ صَومَ شَهرَینِ مُتَتابِعَینِ
امام صادق علیهالسلام: هر كس سه روزِ آخر شعبان را روزه بدارد و آنها را به ماه رمضان متّصل كند، خداوند براى او پاداش روزه دو ماه پیاپى را مىنویسد.
اصلاح غذا
خوردن و نوشیدن به هنگام افطار و سحر، جانمایه روزهدارى است. از این رو، در نظر اسلام، حلال یا حرام بودن خوردنىها و نوشیدنىها، اندازه و نوع آنها و همچنین انگیزه روزهداران از خوردن و آشامیدن، در میزان بهرهورى از روزه نقشى اساسى دارند و در دستاوردهاى روزهدار از بركات این میهمانى، بسیار مؤثّرند.
نخستین شرط بهرهورى از روزه، آن است كه نیروى تأمینكننده و پشتوانه انسان براى روزه گرفتن، حلال باشد. غذاى حرام، نه تنها در بهرهمندى انسان از آثار و بركات روزه، نقش تخریبى دارد، بلكه آفتى است كه همه عبادتها را تهدید مىكند، از این رو، از پیامبر خدا روایت شده است:
العِبادَةُ مَعَ أكلِ الحَرامِ كَالبِناءِ عَلَى الرَّملِ: عبادت همراه با حرامخوارى، مثل بنا ساختن بر شنزار است .
بر این اساس، براى روزهدار، شناخت غذاهاى حرام، اهمّیتى ویژه دارد. لذا در اینجا روایاتی را جهت توجه بیشتر به این امر متذكر می‌شویم.
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: كُلُوا الحَلالَ یَتِمَّ لَكُم صَومُكُم؛ غذاى حلال بخورید تا روزه براى شما كامل گردد .
- قال رسول الله صلىاللهعلیهوآله: «إنَّ قَوما یَجیؤونَ یَومَ القِیامَةِ و لَهُم مِنَ الحَسَناتِ أمثالُ الجِبالِ، فَیَجعَلُهَا اللهُ هَباءً مَنثورا، ثُمَّ یُؤمَرُ بِهِم إلَى النّار.ِ» فَقالَ سَلمانُ: صِفهُم لَنا یا رَسولَ اللهِ .
فَقالَ: «أما إنَّهُم قَد كانوا یَصومونَ و یُصَلّونَ، و یَأخُذونَ اُهبَةً مِنَ اللَّیلِ، ولكِنَّهُم كانوا إذا عَرَضَ لَهُم شَیءٌ مِنَ الحَرامِ وَثَبوا عَلَیهِ.»
امام صادق علیه السلام فرمود: به خدا سوگند اى ابو حمزه! آنان كسانى هستند كه نماز مىخواندند و روزه مىگرفتند؛ لیكن هر گاه چیزى از حرام به آنان عرضه مىشد، مىگرفتند و هر گاه چیزى از عطاى امیر مؤمنان علیهالسلام به آنان داده مىشد، رد مىكردند.
پیامبر خدا فرمود: «روز قیامت، گروهى مىآیند، در حالى كه حسناتشان همچون كوههاست. خداوند، همه آنها را نابود و پراكنده مىسازد. سپس فرمان مىرسد كه آنان را به آتش بیفكنید.»
سلمان گفت: اى پیامبر خدا! آنان را براى ما توصیف كن .
فرمود: «آنان، كسانى هستند كه روزه گرفته، نماز خوانده و شبزندهدارى كردهاند؛ لیكن هر گاه حرامى بر آنان عرضه مىشده، بر آن مىشتافتند.»
- عَن ضَمرَةَ بنِ حَبیبٍ عَن اُمِّ عَبدِ اللهِ اُختِ شَدّادِ بنِ أوسٍ أنَّها بَعَثَت إلى رَسولِ اللهِ صلىاللهعلیهوآله بِقَدَحِ لَبَنٍ عِندَ فِطرِهِ و هُوَ صائِمٌ، و ذلِكَ فی طولِ النَّهارِ و شِدَّةِ الحَرِّ، فَرَدَّ إلَیها رَسولُ اللهِ صلىاللهعلیهوآله: «أنّى كانَ لَكِ هذَا اللَّبَنُ؟» قالَت: مِن شاةٍ لی.
به نقل از حمزة بن حبیب، درباره اُمّ عبدالله (خواهر شدّاد بن اَوس) وى هنگام افطار ، ظرف شیرى براى پیامبر خدا كه روزه بود، فرستاد و این، در روزى بلند با هواى گرم بود .
پیامبر خدا آن را نزد زن برگرداند كه: «این شیر را از كجا آوردهاى؟»
گفت: از گوسفندم (دوشیدهام).
پیامبر صلىاللهعلیهوآله، فرستاده آن زن را (دوباره) نزد او برگرداند كه: «این گوسفند را از كجا آوردهاى؟»
گفت: از مال خودم خریدهام.
پس پیامبر صلىاللهعلیهوآله آن را از او گرفت.
چون فردا شد، اُمّ عبدالله نزد پیامبر صلىاللهعلیهوآله رفت و گفت: اى پیامبر خدا! شیر را از روى دلسوزى (به خاطر بلندى روز و شدّت گرما) برایتان فرستادم. آنگاه فرستاده مرا برگرداندى!
به او فرمود: «پیامبران، چنین مأمورند. [مأموریم] كه جز پاكیزه نخوریم و جز شایسته انجام ندهیم.»
پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله فرمود: «آنان، كسانى هستند كه روزه گرفته، نماز خوانده و شبزندهدارى كردهاند؛ لیكن هر گاه حرامى بر آنان عرضه مىشده، بر آن مىشتافتند.»
- قال الإمام الباقر علیهالسلام ـ لِأَبی حَمزَةَ الثُّمالِیِّ ـ «یَبعَثُ اللهُ یَومَ القِیامَةِ قَوما بَینَ أیدیهِم نورٌ كَالقَباطِیِّ، ثُمَّ یُقالُ لَهُ: كُن هَباءً مَنثورا.»
ثُمَّ قالَ: «أما وَاللهِ یا أبا حَمزَةَ، إنَّهُم كانوا لَیَصومونَ و یُصَلّونَ ولكِن كانوا إذا عَرَضَ لَهُم شَیءٌ مِنَ الحَرامِ أخَذوهُ، و إذا عَرَضَ لَهُم شَیءٌ مِن فَضلِ أمیرِالمُؤمِنینَ علیهالسلام أنكَروهُ.»
امام باقر علیهالسلام خطاب به ابو حمزه ثمالى فرمود: روز قیامت، خداوند، گروهى را برمىانگیزد كه پیشاپیش آنان نورى مثل قَباطى (نوعى جامه مصرى است كه سفید و نازك است. گویا به «قبط (مصریان)» منسوب است) است. سپس به آن نور گفته مىشود: «نابود و پراكنده شو.»
سپس فرمود: به خدا سوگند اى ابو حمزه! آنان كسانى هستند كه نماز مىخواندند و روزه مىگرفتند؛ لیكن هر گاه چیزى از حرام به آنان عرضه مىشد، مىگرفتند و هر گاه چیزى از عطاى امیر مؤمنان علیهالسلام به آنان داده مىشد، رد مىكردند.
جنبه های روانشناختی ماه رمضان
روزه ماه به یاد ماندنی است. هستند كسانی كه به هزار یك دلیل و بهانه از زیر بار روزه گرفتن طفره می روند و به همین جهت و به دلیل خاطرات تلخی كه از این ماه دارند روزه برایشان عذاب آور است . اما این تنها یك طرف قضیه است بسیاری هم هستند كه ماه روزه برایشان یاد آور خاطرات بسیار خوش و شیرین است خاطراتی كه از كودكی دارند و هر گاه تداعی می شود آنها را به دنیا های دیگری می برد.
تنوع در شیوه زندگی می تواند بوجود آورنده خاطرات خوش یاشد بویژه كه این نوع تغییر شیوه وروش با مذاق شخص هم سازگار باشد .
همه ما از كودكی ایام روزه را بیاد می آوریم كه در كنار پدر و مادر شبهای خاطره انگیزی را داشتیم اگر این وقایع با شادی و سرور هم همراه باشند همواره در ذهن شخص اثری خوشایند بجا خواهند گذاشت لزومی ندارد ماه روزه را كه ماه میهمانی خدا است با عزاداری و غم توام كنیم رسم خوبی كه كشورهای عربی دارند این است كه سراسر این ماه را با شادی و خوشی طی می كنند حتی بسیاری از سریالهای كمدی و خنده دار را در این ماه پخش می كنند باید روزه را جذاب كرد بخصوص برای كودكان تا در بزرگسالی با رغبت و میل درونی به سوی آن بروند و نه از روی اجبار و ادای وظیفه.
یكنواختی و تكرار انسان را خسته می كند . شما آب وهوا را نگاه كنید هر روز به یك شكل است آمدن و رفتن فصل ها خودش حكایت از همین ایجاد تنوع دارد . غذا هم بدینگونه است بهترین غذاها بعد از مدتی برای ما عادی می شود . فقط آنهائی كه روزه گرفته اند و طعم گرسنگی را حس كرده اند لذت غذا را می دانند . تا در یك روز گرم تابستان روزه نگیرید و از تشنگی له له نزنید لذت نوشیدن آب را نمی فهمید.
روزه فراسوی تمام مزایا و محاسنی كه دارد یك مزیت اش هم همین است كه با ایجاد تغییر در نوشیدن و خوردن ؛ باعث می شود ذائقه ما پرورش یابد و قوی تر شود احساسات ما از این كرخی و سستی كه د ر اثر خوردن و آشامیدن های مكرر و فراوان به آن دچار شده اند رها می شوند و فرصت پیدا می كنند تا كمی استراحت كنند.
برای روزه گرفتن هم مثل بقیه كارها باید عشق و علاقه باشد علاقه ای كه اگر چه پشتوانه آن ایمان و اعتقاد قلبی است ولی این علاقه بتدریج و با روشهایی كه گفته شد بوجود آمده است وگرنه مصداق همان روزه گرفتن دوست ما می شود كه می گوید : من همیشه روزه می گیرم ولی فقط شبها !!
گردآوری: فاطمه بیگ محمدلو
منبع: پایگاه اطلاع‌رسانی طعام اسرار
انتهای پیام/2002/خ
دیدگاه ها