"خندوانه" فکاهی یا طنز

صبح قزوین،  خندوانه برنامه‌ای تلویزیونی به کارگردانی رامبد جوان است که از ۲۱ خرداد ۱۳۹۳ در شبکه نسیم شروع به فعالیت کرده است.
موضوع برنامه هر شب متفاوت است اما مضمون اصلیِ آن و در اصل برنامه‌ای برای جا انداختنِ بیشترِ خنده در ایران است.
طی سال‌های گذشته کمتر برنامه‌ای در تاریخ تلویزیون ساخته شده که در کمترین زمان آن هم در شبکه ای که تازه راه اندازی شده و هنوز بسیاری از مردم به آن دسترسی ندارند بتواند مخاطب خود را جذب کند.
برخی از طنزپردازان تلاش می‌کنند اثر خود را برای گروه خاصی از جامعه بسازند تا از محصولشان به عنوان اثر فاخر یاد شود در حالی که برنامه ای موفق است که بتواند مخاطب عام را درگیر کند.
مخاطب عادی اصل است و جذب آن اهمیت وی‍ژه‌ای دارد.
خندوانه توانسته است برای این مخاطب ارزشمند که بدنه جامعه را می سازد، برنامه قابل توجه و قابل احترام بسازد.
یکی از دلایل ارزشمندی مجموعه‌های موفق این است که می‌توانند خانواده‌ها را دور هم جمع کنند.
متاسفانه عوامل بسیاری برای جدایی خانواده‌ها وجود دارد، از درگیری‌های شخصی گرفته تا رسانه‌های مجازی و اینترنت و.
.
.
اما در این میان اگر بتوان با برنامه‌ای موفق خانواده‌ها را دور هم جمع کرد، اتفاقی مبارک افتاده است.
اما لازم است به سایر ابعاد این اثر از نگاهی دیگر پرداخته شود و در این راستا ذکر چند نکته ضروری است: در کشور ما به طور معمول رسم بر این است که بیش از شاد بودن غمگین باشیم.
برای نمونه می‌توان به مراسم عزای معصومین و بزرگان خود اشاره کنیم که معمولا بیش از روز میلاد و اعیاد مرتبط با این عزیزان برایمان نوستالژی داشته و قابلیت گرامیداشت دارد.
از این حیث، عملکرد ما با تواصیفی که از ائمه (ع) سراغ داریم مبنی بر شاد بودن در شادی ایشان و غمگین بودن در غم این عزیزان همخوانی چندانی نداشته و تکلیف واقعی را به انجام نرسانده است.
غلبه غم بر شادی روحیه آحاد ملت ایران باعث شده صدا و سیما روش های مختلف و متنوعی را برای تزریق شادی مورد نیاز به مردم امتحان کند از طنز هژیر ها و زیر آسمان شهر گرفته تا ساعت خوش، پاورچین، سه در چهار، خنده بازار، درحاشیه و در این اواخر طنز خندوانه.
  خندوانه به عنوان سبک جدیدی از طنز، نگاه پیچیده ای به لحاظ کمدی نسبت به شادی آفرینی ندارد و برای ایجاد خنده به دنبال علت نیست بلکه عملکرد مقطعی دارد و شاید بتوان گفت که در واقع اصلا طنز نیست.
این برنامه از مخاطبان می‌خواهد که برای بیست وپنج ثانیه، بیخود و بی‌دلیل بخندند.
البته اگر از تماشاگران حاضر در استودیو باشید که باید کل مدت یک ساعت و اندی را فعالانه بخندید، حتی بی‌دلیل.
در واقع خندوانه یک خنده بدون چاشنی فکر و احساس است بدون آنکه واقعا شاد باشیم و آنقدر سطحی و کم عمق است که معمولا از صاحبان عزا نیز با دیدن یک صحنه خنده دار حتی در مراسم عزای عزیزان خود هم ممکن است سر بزند.
البته سازندگان این مجموعه هم اذعان دارند که این خنده بر لب، لزوماً تناسب و عمقی در ضمیر شاد ندارد، و نباید هم داشته باشد.
هدف نگارنده نقض و طرد خندوانه، به خاطر نگاه کم عمق و سطحی نسبت به «شادی» نیست بلکه بیشتر، نگاه ما به وضع قشر متوسط جامعه است که به چنین برنامه‌ای نیازمند شده است و به آن علاقه وافری دارند.
خنده و شادی لازم است، ولی چرا این قدر کم عمق و سطحی؟ چرا فقط ظاهر خنده؟ چرا با آنکه وضعیت اقتصادی عموم جامعه نسبت به صدر انقلاب و دوران جنگ بسیار بهتر شده و از تمکن مالی نسبی برخوردارند اما به شادی های سطحی و بی‌ریشه رضایت داده‌اند.
به نظر میرسد جامعه ما یک کودتا علیه سیستم غم انگیز حاکم بر جامعه نیاز دارد و این امر صرفا با اصلاحات ظاهری و القای نشاط مقطعی به جامعه رخ نخواهد داد.
باید در زندگی مدرن امروز تجدید نظر کرد، و باید راه حل‌های فرهنگی تازه‌ای برای رویارویی با مسائل جوانان اندیشید.
باید رویکرد متفاوتی را نسبت به جوانان در پیش گرفت و  باید میدانی وسیع‌تر برای بروز نیرو و خلاقیت جوانان گشود تا بتوانند انتظارات جدیدی که بر دوش آن‌ها قرار دارد، برآورده کنند.
باید با تعریف ساختاری متناسب به جوانان در شناخت ظرفیت‌های خود کمک کنیم تا بازیچه موقعیت‌های غیر قابل پیش بینی قرار نگیرند و بتوانند با شناخت واقعیات جامعه بر زندگی و روحیات درونی خود تسلط یابند.
از سوی دیگر متاسفانه به نظر می‌رسد خنداوانه همچون بسیاری از برنامه‌های تلویزیونی پرمخاطب، در حال تبدیل شدن به یک تیزر تبلیغاتی است.
حضور میهمانان فاقد شهرت و عملکرد خاص و گرایش آنها به جریان خاص سیاسی مخاطب را دلزده کرده و به مرور از دنبال نمودن برنامه محبوب خود منصرف خواهد کرد.
به نظر می‌رسد دعوت از برخی میهمانان به رامبد جوان تحمیل می‌شود و وی شاید آنقدر که در دعوت از حامد حدادی و عموهای فیتیله‌ای آزادی عمل دارد در دعوت از نمایندگان سیاسی با گرایش خاص نمی‌تواند اعمال نظر کند و این مورد کاملا در چهره اجرایی رامبد مشهود است و با روحیات وی تناسب چندانی ندارد.
امید است رامبد جوان و دست اندرکاران برنامه خندوانه از بهره‌برداری سیاسی از این برنامه جذاب و مردمی دست برداشته و با دعوت نکردن چهره‌های سیاسی و جلوگیری از شائبه بهره برداری سیاسی از این برنامه در راستای برقراری تعادل در روند دعوت از میهمانان گام برداشته و از فاجعه پراکنده شدن مخاطب جلوگیری کنند.
خدادادبیگی انتهای پیام/۶۰۰۱