به گزارش خبرنگار اجتماعی
صبح قزوین -اعظم میرزایی؛
معرفی سرای تاریخی سعدالسلطنه
چند صدمتری که از چهارراه بازار به سمت میدان آزادی حرکت می‌کنیم، یکی از بناهای تاریخی زیبای قزوین با سبک معماری سنتی و اصیل ایرانی چشم نوازی می‌کند، این بنای زیبا به سبب نام سازنده آن به سرای سعدالسلطنه شهرت یافته است.
محمد باقرخان سعدالسلطنه اصفهانی حاکم وقت شهر قزوین در اواخر دوران سلطنت ناصرالدین شاه قاجار (سال ۱۳۱۰ ه ق) با توجه به مراودات اقتصادی فراوان ایران با روسیه و ترکیه دستور داد کاروانسرایی در زمینی به مساحت ۲٫۷ هکتار با حدود ۴۰۰ حجره در شهر قزوین بنا کنند و لقب خویش را بر روی آن نهاد.
کاروانسرای سعدالسلطنه بزرگترین کاروانسرای سرپوشیده جهان و بزرگترین کاروانسرای درون شهری ایران و یکی از معدود کاروانسراهای کشور است که دارای چندین حمام، سرا، تیمچه، شترخان، راسته، چهارسوق، مسجد، چایخانه و … است.
این کاروانسرا را با نام‌هایی همچون سرای سعادت، سرای سعدیه و بازارچه سعدالسلطنه می‌شناسند، سرای سعدالسلطنه شاهد اتفاقات تاریخی مهمی بوده و طی سالیان طولانی کاربری‌های فراوانی برای مردم زمان خود داشته است.
ورودی اصلی کاروانسرای سعدالسلطنه از خیابان امام خمینی (رشت سابق) است که ۴ طاق نما در طرفین داشته و سقف آن نورگیر ندارد و به صورت عرقچین ساخته شده و خیابان را به حیاط اصلی سرای سعدالسلطنه متصل می‌سازد.
مرمت این مجموعه تاریخی در سال 87 در قالب تفاهم‌نامه از طریق صندوق احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی سازمان میراث‌فرهنگی به سازمان بهسازی و نوسازی شهرداری قزوین واگذار شد و در حال حاضر بخش عمده این بنا مرمت شده است.
سرای سعدالسلطنه با محیطی آرام و دلنشین با طبیعت و ذات ایرانیان سازگاری بسیاری دارد، هنگامی که وارد این سرای زیبا می‌شویم تاریخ، اصالت و هنر معماری پیشینیان بیش از بیش توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند.
این بنای تاریخی باشکوه هرساله گردشگران بسیاری را از جای جای جهان به خود فرامی‌خواند تا تحسین و حیرت آنان را از نوع معماری، مهندسی سازی، هماهنگی اجزا و ...برانگیزد.
.JPG)
مرمت بنا و واگذاری حجره‌ها به تولیدکنندگان
قزوین جزو یکی از استان‌هایی است که آثار و بناهای تاریخی بسیاری را در دل خود جای داده است، استانی با ظرفیت‌های بالای جذب گردشگر؛ کاروانسرای سعدالسلطنه یکی از آن بناهایی است که مورد توجه و علاقه گردشگران قرار دارد.
پس از اتمام بخشی از مرمت بنا حجره‌های این سرای زیبا در اختیار همشهریان علاقمند قرار گرفت تا با ارائه تولیدات خود این مکان تاریخی و فرهنگی را به یک مکان اقتصادی نیز تبدیل کرده و جذابیت‌های بیشتری را برای بازدیدکنندگان و گردشگران داخلی و خارجی فراهم آورند.
در حال حاضر عمده محصولات ارائه شده در این کاروانسرا کالاهای ایرانی و صنایع دستی مختص استان قزوین و در برخی موارد صنایع دستی سایر استان‌های کشور و محصولات وارداتی است.
غرفه‌های عرضه پوشاک با الیاف ایرانی و دوخت تولیدکنندگان داخلی، موج‌بافی، کیف‌بافی، چرم‌دوزی، منبت‌کاری، میناکاری، سوزن‌دوزی، زیوآلات دست‌ساز ایرانی، قلم‌زنی بر روی مس و برنج، در کنار کافه نگارالسلطنه و رستورانی زیبا در حیاطی با حوض و تزئینات اصیل ایرانی و موزه‌هایی چشم‌نواز فضایی دلچسب و آرام را برای گردشگران فراهم آورده است.
خبرنگار
صبح قزوین ، برای آشنایی بیشتر با مراحل تولید محصولات ارائه شده در سرای سعدالسلطنه و مشکلات و شیرینی‌های کار تولید کنندگان و فروشندگان مشغول در این سرا گفت‌وگویی با چند نفر از آنان داشته تا از نزدیک مصادیق بارز همت و تلاش هموطنانش را برای عرضه محصولات ایرانی و هنر دستشان نظاره کند.
پتوهای چینی که وارد کشور شد کار و کاسبی ما هم از بین رفت
احمد بامشاد یکی از حجره‌داران سعدالسلطنه است که از قدمت حرفه کاری‌اش می‌گوید: تقریبا هفتاد و نه سال دارم و شغلم موج بافی است، این حرفه را زیر دست پدرم آموزش دیده‌ام.
وی ادامه می‌دهد: در گذشته، نزدیک به 20 مغازه موج‌بافی در قزوین با چند کارگر وجود داشت اما متاسفانه در حال حاضر این صنعت در استان از بین رفته است، مردم از هنر دست ما برای روانداز کرسی، روفرشی، سجاده و... استفاده می‌کردند و رسم بود که خانواده‌ها برای جهاز دختران حتما موج میخریدند.
این هنرمند با تجربه عنوان می‌کند: از وقتی که پتوهای چینی وارد کشور شد کار و کاسبی ما هم از بین رفت و موج‌بافان ورشکست شدند، در حال حاضر فقط من با دستگاه موج‌بافی در این سرا مشغول بافندگی هستم.
وی می‌گوید: زمان‌های قدیم دامداران و کشاورزان اطراف قزوین پشم گوسفندان را می‌چیدند سپس می‌ریسیدند و به مغازه ما می‌آورند، این پشم‌ها رنگ می‌شد و سپس با دستگاه موج‌بافی متناسب با خواسته مشتری بافته می‌شد.
سختی کار ما نداشتن مشتری است
این موج‌باف اضافه می‌کند: این موج‌باف، اضافه می‌کند: کار ما خریدار چندانی ندارد و به همین دلیل کسی هم برای آموزش سراغ ما نمی‌آید؛ سختی کارم زمانی بیشتر مشخص می‌شود که ساعت‌ها وقت می‌گذارم و طرحی را می‌بافم اما کارم مشتری ندارد اما با تمام این مشکلات این حرفه را به پسرم نیز آموزش داده‌ام.
وی بیان می‌کند: گردشگران ایرانی در مقایسه با گردشگران خارجی اقبال بیشتری به خرید دارند، توریست‌ها با دیدن هنر دست ما خیلی هیجان زده می‌شوند، فیلمبرداری و عکسبرداری می‌کنند اما خرید قابل توجهی ندارند.
یک سجاده موج‌بافی تقدیم رهبری کردم
این هنرمند ادامه می‌دهد: از مسئولین انتظار حمایت بیشتری برای رونق هنر دست و صنعت پیشینیان دارم، در حال حاضر میراث فرهنگی مکانی را برای چله‌کشی در اختیارم قرار داده است که به لطف خدا با تمام مشکلات زندگی خود و خانواده‌ام را با شغل پدری‌ام اداره می‌کنم.
.JPG)
وی به هدیه‌ای که به محضر رهبری تقدیم کرده، اشاره می‌کند و می‌گوید: روزی مشغول کار بودم که از اداره کار تماس گرفتند و اطلاع دادند که کارگاه کوچک موج‌بافی من را از شهر قزوین برای دیدار با رهبری انتخاب کرده‌اند، ماه مبارک رمضان بود، برای صرف افطار خدمت آقا رسیدم و بنده یک سجاده که کار دست خودم بود تقدیم دفتردار ایشان کردم، بعد از مدتی نامه‌ای از دفترشان بابت تشکر به دست من رسید که هنوز بعد از گذشت هفت سال آن را نگه داشته‌ام.
به کارم عشق می‌ورزم
فاطمه زاکرانی بانویی است که در سرای سعدالسلطنه مشغول فعالیت است و از علاقه‌اش به حرفه‌اش می‌گوید: حدود 9 سال است که به صورت حرفه‌ای کار آموزش و فعالیت در رشته سرمه دوزی یا رودوزی‌های سنتی و الحاقی را با عشق انجام می‌دهم.
وی ادامه می‌دهد: دوخت‌های سنتی شامل سنگ‌‌دوزی، ملیله‌دوزی، منجوق‌دوزی و نم نم‌دوزی است که سعی داریم تا این هنر اصیل و دوخت‌های سنتی از بین نرود، با توجه به قیمت بالای مواد اولیه و زمان زیادی که صرف دوخت هنر ما می‌شود این تولیدات قیمت نسبتا بالایی دارند و مردم اقبال بیشتری برای آموزش دیدن دارند؛ از کارهای ما بیشتر در جهیزیه عروس‌ها برای رومیزی، روتختی، کوسن، سجاده و تابلوهای تزئینی استفاده می‌شود.
زاکرانی اضافه می‌کند: ریزه‌کاری‌های کار ما به چشم خیلی فشار می‌آورد اما بعد ازاتمام کار و دیدن نتیجه سختی‌ها و مشکلات کار را فراموش می‌کنیم، متاسفانه هنر اصیل ایرانی هنوز به درستی برای مردم کشور شناخته شده نیست و زحمتی که برای این تولیدات کشیده می‌شود معمولا به درستی دیده شده و برای مردم ملوس نیست.
جذابیت هنرهای ایرانی برای گردشگران
وی می‌گوید: فعالیت در این رشته سختی‌های خودش را دارد اما در صورت همت و پشتکار کارآموزان می‌توانند کمک مالی خوبی برای خانواده باشند؛ گردشگران خارجی علاقه زیادی به ترمه نشان می‌دهند و بیشتر آن‌ها از تولیدات ما خریداری می‌کنند که این خود نشان‌دهنده زیبایی و اصالت هنر ایرانیان است که برای مردم جهان به این میزان جذابیت دارد.
زاکرانی ادامه می‌دهد: تقاضای ما از رسانه‌ها تلاش برا شناساندن هرچه بهتر ظرفیت سعدالسلطنه به عنوان یک مکان فرهنگی، تاریخی و اقتصادی است، در جشنواره بازی و اسباب‌بازی امسال حتی برخی بازدیدکنندگان ساکن قزوین با تعجب غرفه‌ها را تماشا می‌کردند و می گفتند که حتی اطلاع نداشتند که این مکان با چنین امکاناتی در سرای سعدالسلطنه وجود دارد و عموم مردم می توانند از آن استفاده کنند.
وی عنوان می‌کند: حدود یک سال است که در سرای سعدالسلطنه این غرفه را از شهرداری اجازه کرده‌ام، روزهای اول کار اصلا رونق نداشت اما خوشبختانه در این یک سال مردم استقبال بیشتری از این فضا داشته و رفت و آمدها و به دنبال آن آشنایی مردم با این مجموعه بیشتر شده است اما شناساندن و معرفی چنین فضاهایی همچنان باید ادامه داشته باشد.
چینی‌ها و هنر اصیل ایرانی!
زاکرانی می‌گوید: تولیدات ما از کیفیت بسیار بالایی برخوردار است در کارهای ما از ترمه‌های اصیل یزد که تماما ابریشم است استفاده می‌شود و سوزن دوزی و سرمه‌دوزی بر روی این پارچه ها ارزش آن را چندین برابر می‌کند، چینی‌ها تا جایی پیش رفته‌اند که هنر اصیل ایرانی را نیز کپی کرده و با قیمت پایین‌تر در بازارهای داخلی به فروش می‌رسانند که این موضوع نیز نیاز به بررسی و پیگیری دارد.
وی بیان می‌کند: از تمام هموطنان عزیز تقاضا دارم تا هنرهای اصیل ایرانی را زنده نگه داشته و برای شناساندن هنرهای زیبای کشورشان به مردم دنیا تمام تلاش خود را انجام دهند.
کارآموزان زبده دعوت به کار می‌شوند
شهناز زکانی یکی از تولیدکنندگان لباس‌های سنتی و صنایع دستی است که در این سرا مشغول فعالیت است و در خصوص کارش می‌گوید: تقریبا 19 سال است که در این رشته فعالیت دارم اما نزدیک به 7 سال است که به شکل رسمی در تولید لباس‌های سنتی و صنایع دستی حضور فعال دارم.
وی ادامه می‌دهد: کارم را در منزل شروع کردم اما کم کم تصمیم گرفتم که هنر و توانایی خود را عرضه کنم تا هم از نظر اقتصادی به خانواده کمک کنم و هم استقلال مالی داشته باشم.
زکانی اضافه می‌کند: حدود یک سال است که با همکاری گروهی چهار نفره از دوستانم در غرفه هور و ماهور در سرای سعدالسلطنه تولیدات خود را ارائه داده و به علاقمندان این رشته نیز آموزش می‌دهم و پس از اتمام دوره‌های آموزشی از افرادی که استعداد و مهارت کافی را داشته باشند در زمینه تولید محصولات استفاده می‌کنیم و در کنار ما مشغول به کار می‌شوند.
به تولیدات داخلی اعتماد کنید
این خانم تولید کننده با اشاره به اینکه توجه بازدیدکنندگان به تولیدات دست سوز بیشتر است، می‌گوید: زمانی که مشتری وارد مغازه می‌شود و صدای چرخ‌های خیاطی ما را می‌شنود اشتیاق زیادی برای دیدن تولیدات دست‌دوز ما نشان می‌دهند و محصولات اصیل ایرانی توجهشان را بسیار جلب می‌کند.
وی با بیان اینکه سرای سعدالسلطنه هنوز به درستی برای مردم قزوین شناخته شده نیست، ادامه می‌دهد: یکی از مهمترین خواسته‌های من و تمام حجره‌داران این مجموعه از مسئولین معرفی این مجموعه تاریخی و فرهنگی به عنوان یک مکان تجاری نیز به همشهریان و هموطنان است، از هموطنان نیز درخواست می‌کنم برای یک بار هم شده به تولیدات داخلی اعتماد کنند و از خرید کالاهای بی کیفیت وارداتی که تناسبی با فرهنگ و تاریخ ما ندارد پرهیز کنند.
در جبهه به هنر علاقمند شدم
علی شعبانی یکی دیگر از غرفه‌داران سرای سعدالسلطنه است که به شغل زرگری مشغول است، وی می‌گوید: 55 سال سن دارم و شغلم ساخت و تعمیر زیورآلات است، در جبهه به هنر علاقمند شدم، همرزمانم سوارکار بودند و شب‌ها دهنه اسب و رکاب درست می‌کردند و همین موضوع باعش شد تا به هنر علاقمند شوم.
وی ادامه می‌دهد: هنرهای زیادی را تجربه کرده‌ام، قلم‌زنی روی چوب، حکاکی روی سنگ، آینه کاری و گچبری را تجربه کرده و مهارت دارم اما نهایتا در حرفه حکاکی بر روی سنگ‌های قیمتی ماندگار شدم.
.jpg)
این هنرمند اضافه می‌کند: در گذشته در بازار قزوین مغازه داشتم اما بیش از یک سال است که در سرای سعدالسلطنه مشغول کار هستم، استقبال مردم خوب است اما قدرت خرید مردم کاهش پیدا کرده است.
شعبانی با اشاره به اینکه ابزارآلات این حرفه وارداتی است، می‌گوید: چندین سال است که به علت تحریم‌ها قیمت ابزارآلات این حرفه افزایش پیدا کرده است، من و تمام هم صنفی‌هایم مشتاق هستیم که از ابزارآلات ایرانی استفاده کنیم اما با وجود این توانایی در مهندسان ایرانی دلیل تولید نشدن این نوع محصولات در کشور را نمی‌دانیم.
پای کالاهای وارداتی بر کمر محصولات داخلی
وی به مشکلات موجود اشاره می‌کند و می‌گوید: درخواست ما از سازمان بهسازی و نوسازی و میراث فرهنگی معرفی و شناساندن هرچه بهتر این سرا و محصولات ارائه شده به همشهریان و هموطنان است.
شعبانی اضافه می‌کند: جشنواره بازی و اسباب بازی امسال باعث شد تا همشهریان و هموطنان بیشتر با این مجموعه آشنا شوند و از حجره‌داران اطلاعات دقیقی از فعالیت و نوع کارشان بگیرند.
این هنرمند، می‌گوید: در حال حاضر سنگ و نگین‌های حکاکی شده خارجی در بازار داخلی به فروش می‌رسد و این محصولات مشابه و بی کیفیت ضربه بزرگی به تولیدکنندگان داخلی وارد می‌کند، از ملت ایران می‌خواهم که از تولیدات ایرانی حمایت کنند و کشور را در مسیر رشد اقتصادی همراهی کنند.
مردم چه می‌گوید؟
بیشتر افرادی که گذرشان به سرای سعدالسلطنه می‌افتد یا برای اولین بار است که وارد این مکان فرهنگی و تاریخی شده‌اند یا مشتری‌های ثابت این مجموعه زیبا و اصیل هستند، پای صحبت اکثر آن‌ها که می‌نشینیم معتقدند که این فضا در قزوین ظرفیت مهمی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی است و حسی زیبا آمیخته با طبیعت ایرانیان دارد.
یکی از بانوانی که با جمعی از دوستانش ویترین زیورآلات دست‌ساز را تماشا می‌کند، می‌گوید: به پیشنهاد دوستم به این سرا آمدیم، فضای دنج و آرامی دارد و قیمت‌ها در مقایسه با سایر مراکز خرید بسیار مناسب‌تر است.
یکی دیگر از خانم‌ها در تکمیل صحبت‌های دوستش می‌گوید: خیلی وقت‌ها بدون توجه از کنار این مجموعه زیبا گذشته‌ام و حتی فکرش را هم نمی‌کردم که مردم عادی بتوانند وارد آن بشوند، اما بعد از اولین باری که از سمت مسجدالنبی به این مجموعه راه پیدا کردم به خیلی از دوستانم نیز پیشنهاد داده‌ام که قبل از خرید سری به این مجموعه بزنند.
یکی دیگر از خانم‌ها در ادامه ابراز می‌کند: فضای داخلی حیاط‌ها، رستوران و کافه این مجموعه بسیار دلچسب و هماهنگ با سلیقه ایرانیان است که باعث می‌شود ناخواسته ساعت‌ها را در این مجموعه بگذرانیم و متوجه نشویم.
دست تولیدکنندگان خارجی را از بازارهای کشور کوتاه کنیم
مجموعه زیبای سعدالسلطنه بی شک یکی از مهمترین ظرفیت‌های گردشگری قزوین محسوب می‌شود که نیازمند معرفی بیشتر در جهت جذب گردشگران داخلی و خارجی است، البته تاکنون اقدامات مؤثری در این راستا انجام شده است که رونق و رفت و آمد به این مجموعه را بیشتر کرده است.
در حال حاضر بیش از 60 غرفه داخل مجموعه سعدالسلطنه در اختیار همشهریان قزوینی قرار گرفته که مشغول ارائه محصولات خود هستند.
همانطور که گفته شد عمده محصولات ارائه شده در این مجموعه کالاهای ایرانی و صنایع دستی است، اما در برخی موارد محصولات خارجی و وارداتی نیز به چشم می‌خورد که با توجه به پیشینه این مجموعه به عنوان مجموعه‌ای فرهنگی و تاریخی انتظار می‌رود تا محصولاتی تماما بومی در راستای ارتقا سطح تولیدات داخلی و حمایت از تولیدکنندگان و هنرمندان قزوینی عرضه شود.
یکی از ارکان مهم اقتصاد مقاومتی، حمایت از تولید ملی است، تولیدکنندگان بومی می‌توانند با حمایت مسئولین و اعتماد و همراهی مردم به خودکفایی در تامین بسیاری از نیازهای همشهریان و هموطنان دست پیدا کنند و دست تاجران و سودجویان خارجی را از بازارهای داخلی کوتاه کرده و آینده خود و کشور را در سایه همت، اقدام و عمل خویش بسازند.
انتهای پیام/9003
دیدگاه ها