مذاکرات رضاخانی در گراند هتل

قزوین به عنوان یکی از استان‌های همجوار پایتخت، منبعی غنی از جاذبه‌های گردشگری و آثار تاریخی را در خود جای داده که حتی گاهی از نظر ساکنان این شهر کهن نیز دور مانده است؛ در همین راستا پایگاه خبری تحلیلی صبح قزوین در نظر دارد طی هفته‌های آتی مرتبا به معرفی این شگفتی‌های طبیعی و باستانی بپردازد.

شهرزاد ذبیحی کارشناس مدیریت جهانگردی و عضو انجمن صنفی راهنمایان گردشگری استان قزوین در گفتگو با خبرنگار اجتماعی صبح قزوین ، به معرفی بنای تاریخی و زیبای "گراند هتل" و اتفاقاتی که در این مکان رخ داده پرداخت.

پیشینه ساخت مهمانخانه در قزوین به سال 1268 ه.ش باز می گردد، مهمانخانه بزرگ قزوین که نخستین مهمانخانه دولتی ایرانی است به دستور ناصرالدین شاه قاجار برای استقرار سفرای خارجه روبروی مسجد جامع ساخته شد اما متاسفانه این بنا در سال 1310 ه.ش برای امتداد خیابان سپه به ایستگاه راه آهن تخریب گردید.

دومین مهمانخانه قزوین با نام «گراند هتل» در شرق خیابان پیغمبریه در زمینی به مساحت 3 هزار متر مربع بین سال‌های 1299 تا 1300 شمسی احداث شده است. 
مالک بنا ارباب برزوی شاپور پارسی که بعدها نام خانوادگی مهرشاهی گرفت از تجار زرتشتی معروف قزوین بوده؛ در دوران قاجار چند خانوار زرتشتی از یزد وارد قزوین می‌شوند که بیشتر در محله بلاغی و خیابان نادری ساکن می‌شوند.

از جمله آن‌ها ارباب بهمن و ارباب برزو بوده‌اند؛ ارباب بهمن ریاست چاپارخانه و مهمانخانه بزرگ قزوین را بر عهده داشت و ارباب برزو نیز نخست در مقابل عالی قاپو مغازه کفش و پارچه فروشی دایر می کند وبعدها گراند هتل را می‌سازد.

مالکیت بنا پس از ارباب برزو به فرزندان وی واگذار می‌گردد تا اینکه پس از ثبت بنا در فهرست آثار ملی کشور در تاریخ 19/5/84 سازمان میراث فرهنگی استان قزوین این مجموعه را خریداری می‌نماید.

وقایع گراند هتل
دیدار و مذاکره رضاخان میر پنج با آیرونساید و اسمایس در گراند هتل
به نقل از سرهنگ "باقر خان مویان" از افسران قزاق و یاران رضاخان میرپنج چند روز قبل از حرکت قزاق‌ها از قزوین به طرف تهران در یکی از خیابان‌های قزوین به اتفاق رضاخان از هر دری صحبت می کردیم تا بالاخره به گراند هتل قزوین رسیدیم.

رضا خان که در آن روز فرمانده قسمتی از آتریاد تهران بود و اظهار داشت که در این مهمانخانه با 2 نفر ملاقات دارد، "باقر خان مویان" بیرون منتظر می‌ماند تا مذاکره او تمام شود اما بعد از گذشت نیم ساعت آهسته بالا رفته و در جستجوی رضاخان از شکاف درب اتاق‌ها نگاهی دزدکی به داخل اتاق می‌اندازد و می‌بیند که رضاخان با ژنرال آیرونساید و کلنل اسمایس و یکی دو نفر از افسران انگلیسی مشغول مذاکره است.

او بعد از مشاهده این احوال آهسته پایین آمده و پس از بازگشت رضاخان ابداً به روی خود نیاورده که رضاخان را در چنین حالی دیده...»

درباره محل ملاقات رضا شاه و آیرونساید برخی از پژوهشگران معتقدند ملاقات در محل مهمانخانه بزرگ قزوین صورت گرفته است که سابقا در خیابان سپه قرار داشته و پس از روی کار آمدن رضا شاه تخریب گردید.

سبک معماری
گراند هتل از جانب خیابان دو طبقه و از جانب حیاط سه طبقه می‌باشد، در واقع طبقه دوم مهمانخانه هم سطح خیابان و طبقه اول با اختلاف حدود 3 متر از سطح خیابان پایین‌تر است.

هتل سه ورودی از غرب، جنوب و شرق دارد، ورودی اصلی در ضلع غربی به طرف خیابان می‌باشد که در دو طرف درب ورودی چند مغازه و در داخل نیز رستوران هتل به صورت یک تالار ستون‌دار با سقف طاق و تویزه قرار دارد که در سمت حیاط به ایوان ستون‌داری محدود می‌شود.

طبقه میانی به وسیله پلکانی به طبقه هم کف حیاط و طبقه سوم راه می یابد، طبقه بالا که اختصاص به اتاق‌های محل استراحت دارد شامل 18 اتاق در غرب و شرق هتل است که نمایی به خیابان و حیاط دارد، در هر اتاق یک روشویی قرار گرفته و سرویس بهداشتی به صورت عمومی در انتهای راهروهای طبقه سوم واقع شده است.

در ادامه فضاهای اقامتی چند اتاق دیگر در ضلع شمالی هتل می‌باشد که نسبت به اتاق‌های اصلی هتل کوچکتر هستند.

از آنجا که این بنا در دوره دوم شیوه اصفهانی، همزمان با آغاز روابط فرهنگی ایران با غرب بنا گردیده سبک معماری آن تلفیقی از معماری سنتی ایران و نئوکلاسیک غرب که سبک تلفیقی متداول در دوره قاجار بوده می‌باشد.

از الگوهای معماری سنتی بنا می‌توان به گنبدهای چهار بخشی در سقف زیرزمین و طبقه میانی و به‌کارگیری مصالح سنتی از قبیل آجر و کاشی و حفظ اصول تقارن و تعادل اشاره کرد.
فرم خاص پلکان و نور گی‌های بیضی شکل نشانه‌هایی از مضامین غرب است که معمار در بنا به کار برده است.

سینما در ایران
پدیده سینما که حدود 120 سال از عمرش می‌گذرد با معرفی دستگاه سینما توپوگراف برادران لومی‌یر به جهانیان عرضه شد و بعد از اندک زمانی این دستگاه نیز مورد توجه فتحعلی شاه قاجار قرار گرفته و دستور به خرید آن صادر می‌کند.

علی‌رغم نزدیکی قزوین به پایتخت ورود سینما به آن با تاخیر انجام می‌گیرد و برای اولین بار حدود 90 سال پیش در محدوده سبزه میدان فیلمی برای عموم به نمایش گذاشته می‌شود و بعد از آن فیلم دیگری با عنوان اختراع کاغذ در فاصله مهمانخانه قزوین ومسجد جامع برای جمعی از رجال و سرشناسان شهر به اکران در می‌آید.

سالن هتل پاریس معروف به سینما مایاک، سالن مدرسه ارامنه با نام سینما پاته و سالن گراند هتل از جمله اولین فضاهای سرپوشیده پخش فیلم بودند اما هیچ یک از آنها فضایی مختص سینما و پخش فیلم محسوب نمی‌شدند.

تا اینکه ارباب برزو برای اولین بار در قزوین در تاریخ 9/5/1311 سالنی با گنجایش 500 تا 700 نفر را مختص تئاتر و سینما با نام سینما شاهپور تأسیس کرد که بعد ها به سینما ایران تغییر نام داد.

"سینما ایران" آغازی شد برای تأسیس سینماهای دیگر در قزوین
در گذشته سینماهای معروف دارای دو سالن تابستانه و زمستانه بودند و به این خاطر حدود 10سال بعد از احداث سینما ایران در سال 1320 سالن تابستانه سینما ایران توسط پسر ارباب برزو در محل فعلی سینما ملت ساخته شد که به مدت 10 سال فعال بود؛ سالن روبازی که در بهار تا اوایل مهر باز بود و بعد از آن از سالن سرپوشیده سینما ایران جنب گراند هتل استفاده می‌شده است.
  بقایای کشف شده در حیاط گراند هتل بیان‌گر آن است که سینما ایران دارای پلانی بیضی شکل با سقفی شیروانی بوده.

این سینما که از نخستین سینماهای ایران بوده 2 بار در سال 1319 و 1354 طعمه حریق شد، آخرین فیلمی که در سینما ایران به اکران در آمد فیلمی با نام مروارید بود که پس از آتش سوزی دوم دیگر از سینما استفاده نشد و در حال حاضر بقایایی از آن در ضلع شرقی حیاط گراند هتل باقی مانده است.

از جمله اتفاقاتی که در سینما ایران رخ داده مراسم کشف حجاب بوده که به گفته پسر ارباب برزو زنانی که در مراسم شرکت کرده بودند به قدری کلاه خود را در جلوی صورتشان کشیده بودند که به سختی جلوی پایشان را می‌دیدند.

انتهای پیام/9003