«شاد» همه جا یک رنگ نداشت/ موضوع انشا؛ تعطیلات کرونایی خود را چگونه گذراندید؟

به گزارش خبرنگار اجتماعی صبح قزوین؛______ مهین کشاورز.

کرونا که آمد، سبک زندگی ما نیز در بسیاری از حوزه‌ها تغییر کرد و از ابتدای اسفندماه تاکنون نیازهایمان را به شکل متفاوتی رفع می‌کنیم. گذشته از قرارگرفتن اقلام بهداشتی در ردیف اقلام ضروری خانوار؛ حالا دیگر به خرید الکترونیکی، گذراندن تعطیلات در منزل، مطالعه کتاب الکترونیکی، زیارت مجازی بقاع متبرکه، دید و بازدید مجازی با عزیزان و دریافت آموزش‌های مجازی هم خو گرفته‌ایم.

شاید اگر چندماه قبل به ما می‌گفتند که باید مجازی به هیئت برویم یا عزیزانمان را تنها در موبایل‌هایمان ملاقات کنیم، پذیرشش آسان نبود، اما حالا اگرچه کمی سخت می‌آموزیم که بخشی از نیازهای حقیقی‌مان را در فضای مجازی رفع و رجوع کنیم، با این وجود انجام مجازی فعالیت‌ها نیازمند زیر ساخت‌ها و امکاناتی چون پوشش مناسب اینترنت است و در مناطق فاقد اینترنت نمی‌توان از رفع الکترونیکی امور صحبت کرد.

از سوی دیگر عمده این فعالیت‌ها در بستر گوشی‌های هوشمند انجام می‌شود و نداشتن این کالا به معنای محرومیت از خدمات الکترونیکی است؛ همین نکته اهمیت تقویت زیرساخت‌های ارتباطی چون شبکه‌‌ی ملی ارتباطات و کاهش قیمت تلفن همراه را به ما یادآور می‌شود.

تحصیل دانش‌آموزان یکی از مواردی بود که با فراگیری کرونا به فضای مجازی منتقل شد و اگرچه طبق اعلام ستاد ملی مبارزه با بیماری کرونا مدارس از 27 اردیبهشت بازگشایی می‌شوند، اما این بازگشایی نیز محدود و صرفا برای رفع اشکال بوده و همچنان فرآیند اصلی آموزش به صورت مجازی انجام می‌شود. در این گزارش قصد داریم به موضوع«آموزش مجازی دانش‌آموزان در روزهای کرونایی» پرداخته و ابعاد مختلف آن را بررسی کنیم؛ چراکه نکات پیش گفته در این موضوع نیز به چشم می‌خورد و موانعی را بر سر راه تحصیل فرزندان این سرزمین ایجاد کرده است؛ مطالعه این گزارش خالی از لطف نیست.

چرا شاد؟

چرا آموزش و پرورش به فکر طراحی سامانه "شاد" افتاد؟
مدیرکل آموزش و پرورش استان قزوین در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی صبح قزوین به این سوال اینگونه پاسخ می‌دهد: با وجود هزینه‌ی زیاد برای آموزش و پرورش، این سامانه ایجاد شد تا دانش‌آموزان از پیام‌رسان‌هایی چون تلگرام خارج شده و آموزش در یک بستر داخلی انجام شود.

حسنعلی اصغری می‌افزاید: وقتی برای اتصال به تلگرام روی تلفن همراه دانش‌آموز فیلترشکن نصب شود، امکان دسترسی به اطلاعاتی برایش فراهم می‌شود که تبعات منفی آن به مراتب بیش از مزایای دریافت فایل درسی است، لذا شبکه‌ی "شاد" طراحی شده تا فرزندان ما از بخشی از این آسیب‌ها در امان باشند.

این مقام مسئول با تاکید بر الزامات استفاده از فضای مجازی در امر آموزش تصریح می‌کند: در آموزش و پرورش دوره‌های ضمن خدمتی برای معلمان پیش بینی کرده‌ایم تا بتوانند در بستر تکنولوژي‌های جدید آموزش‌های بهتری ارائه دهند، برای اولیا هم از طریق انجمن اولیا و مربیان برنامه‌هایی داریم که امیدوارم در سال تحصیلی آتی محقق شوند.

اما استفاده از این سامانه با مشکلاتی برای اولیا و دانش‌آموزان همراه بوده است؛ پیگیری‌های خبرنگار صبح قزوین نشان می‌دهد که علی‌رغم تلاش مسئولان برای تعطیل نماندن امر آموزش در روزهای کرونایی، برخی دانش‌آموزان موفق به عضویت در سامانه "شاد" نشده و به دلایلی چون نداشتن تلفن همراه هوشمند و عدم دسترسی به اینترنت هیچ آموزشی دریافت نمی‌کنند.

از بازار موبایل چه خبر؟

یکی از مهم‌ترین این مشکلات نیاز به تلفن همراه هوشمند است که با شیوع کرونا و به دلایلی چون کاهش واردات، قیمت آن افزایش چشمگیری داشته است.

در همین راستا انجمن واردکنندگان موبایل، تبلت و لوازم جانبی بیانیه‌ای درباره التهابات بازار موبایل صادر کرده و در آن به توضیح شرایط فعلی بازار موبایل و راهکارهای برون رفت از مشکلات پرداخته است.

در بخشی از این بیانیه می‌خوانیم: «ادامه تعطیلی مراکز آموزشی و به طبع آن تمرکز بر آموزش آنلاین و البته معرفی برنامه کاربردی "شاد" برای استفاده آموزشی دانش آموزان، تقاضای موبایل را در بازار افزایش داده است.

لازم به توضیح است از ابتدای سال ۹۹ تا نیمه‌ی اردیبهشت ماه تنها ۷۰۰ هزار دستگاه موبایل وارد کشور شده، در حالی که مصرف ماهانه کشور یک میلیون و ۲۰۰ هزار دستگاه است. از این رو میزان موبایل وارد شده در فروردین و اردیبهشت ۹۹ پاسخگوی تقاضای ایجاد شده در بازار نیست و همین موضوع باعث التهاب در بازار شده است.

در مجموع عواملی همچون کمبود جهانی کالا به دلیل کرونا، بالا رفتن نرخ ارز، بسته شدن مرزها و محدودیت‌های ترانزیتی برای واردات کالا و معرفی اپلیکیشن "شاد" منجر به ایجاد عدم اطمینان بازار برای تامین محصولات در آینده شده است که در نهایت تمام این عوامل تعادل بین عرضه و تقاضا را برهم زده است.»

انجمن واردکنندگان موبایل، تبلت و لوازم جانبی در ادامه این بیانیه از وزارت صمت و بانک مرکزی خواسته تا ارز مورد نیاز جهت واردات موبایل را اختصاص داده و با تسهیل فرآیند ثبت سفارش و ترخیص این کالا از تبعات بعدی چون افزایش نامتعارف قیمت موبایل و تعطیلی کسب و کارها جلوگیری کنند.

با توجه به این توضیحات مسئولان باید تدابیری برای کاهش قیمت موبایل بیندیشند و آموزش و پرورش نیز فرآیند آموزش را از انحصار سامانه‌ی "شاد" خارج کرده و روش‌های جایگزین برای دانش‌آموزان و معلمانی که به به تلفن همراه هوشمند دسترسی ندارند درنظر گرفته شود.

کرونا و یک مثلث ناعادلانه

عدم دسترسی خانواده‌های کم بضاعت به تلفن همراه هوشمند و افزایش قیمت‌ها این سوال را ایجاد می‌کند که در روزهایی که امکان آموزش حضوری از فرزندان سرزمین‌مان سلب شده، آن‌ها تا چه حد به نحو عادلانه‌ای از امکانات تحصیلی برخوردارند؟ عدالت آموزشی کجای مثلث دانش‌آموزان، بیماری کرونا و سامانه‌ی "شاد" قرار دارد؟

تمام قصه‌ نابرابری‌ها به نداشتن تلفن همراه هوشمند ختم نمی‌شود! وقتی اندکی از قزوین دور شویم و پای صحبت اولیا و دانش‌آموزان روستاهای اطراف قزوین بنشینیم، مسئله عدالت توزیعی در خدمات بیش‌تر خودنمایی می‌کند؛ تا جایی که علاوه بر عدم دسترسی به شبکه‌ی اینترنت مطلوب، برخی دانش‌آموزان حتی به شبکه‌ی آموزش نیز دسترسی ندارند.

مطابق آماری که مدیرکل آموزش و پرورش استان قزوین به خبرنگار صبح قزوین ارائه کرده تاکنون 67 درصد دانش آموزان شخصا عضو سامانه "شاد" شده‌اند، برخی نیز از سوی مدیر و معلمان عضو شده‌اند که سیستم آنها را شناسایی نکرده و در این آمار محاسبه نشده‌اند، دانش‌آموزان و معلمان برخی مناطق نیز به دلیل عدم دسترسی به اینترنت موفق به عضویت در شاد نشده‌اند.

این مقام مسئول در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی صبح قزوین ابراز می‌کند: با این وجود حدود 86.5 درصد معلمان به شبکه‌ی شاد وارد شده‌ و 97 درصد کلاس‌ها تشکیل شده‌اند، این دو عدد به این دلیل متفاوتند که برخی معلمان آموزش چند کلاس را بر عهده دارند.

اصغری تصریح می‌کند: در مجموع 99.8 درصد مدیران مدارس استان قزوین به عضویت سامانه "شاد" درآمده و برنامه‌ریزی خود را انجام داده‌اند؛ اما تمام معلمان و دانش‌آموزان موفق به ورود به این سامانه نشده‌اند.

بدون "شاد"، بدون معلم، بدون شبکه آموزش!

برای اطلاع از وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان روستایی پای صحبت مادری ساکن روستای نیاق از توابع قزوین می‌نشینیم که دخترش در دبستان این روستا تحصیل می‌کند. 

این مادر در گفت‌و گو با خبرنگار اجتماعی صبح قزوین با اشاره به سرعت بسیار پایین اینترنت اظهار می‌کند: همه‌ی نقاط اینجا آنتن اینترنت ندارد و تمام دانش آموزان نیز از تلفن همراه هوشمند برخوردار نیستند؛ خودم تلفن همراه هوشمند ندارم تا با آن به سامانه‌ی "شاد" وصل شوم.

وی ادامه می‌دهد: مسئله تنها نداشتن موبایل و سرعت پایین اینترنت نیست، حتی اگر ما تلفن همراه تهیه کنیم هم معلم دختر من در فضای مجازی پیگیر دانش آموزان خود نیست؛ او صرفا چند روز یک بار تماس می‌گیرد و از بچه‌ها می‌خواهد تا خودشان درس را بدون آموزش جلو ببرند.

این مادر اهل روستای نیاق با بیان اینکه معلم حتی پشت تلفن هم درس را توضیح نمی‌دهد، عنوان می‌کند: وی تدریس شش پایه‌‌ی مدرسه روستا را بر عهده دارد و اکنون تمام پایه‌ها بدون برنامه رها شده‌اند، معلم فقط می‌گوید اگر من یک روز آمدم ریاضی را تدریس خواهم کرد. با این اوصاف احتمال دارد دخترمان ناچار شود سال بعد نیز در همین پایه تحصیل کند.

این مادر با اشاره به آموزش‌های تلویزیونی دروس تشریح می‌کند: در روستای ما شبکه آموزش و دستگاه‌های تلویزیون دیجیتال جواب نمی‌دهد و ما تنها چند شبکه‌ی اصلی تلویزیون را داریم، بنابراین امکان استفاده از آموزش‌های تلویزیون نیز از دخترمان سلب شده است.

تکالیفی که به دست معلم نمی‌رسد

با دانش‌آموزی صحبت می‌کنیم که کلاس چهارم دبستان را در روستای رزجرد می‌گذراند، وی در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی صبح قزوین اظهار می‌کند: من دروسی که معلم در برنامه‌ی شاد آموزش می‌دهد را به خوبی یاد نمی‌گیرم، چون در روستای ما سرعت اینترنت بسیار پایین است، گاهی با اینکه من سر کلاس حاضر می‌شوم معلم برای من غیبت می‌زند.

این دانش‌آموز اضافه می‌کند: بعضی اوقات که فیلم تکالیفم را برای معلم ارسال می‌کنم، به خاطر سرعت ضعیف اینترنت به دست او نمی‌رسد و بعدا به من می‌گوید چرا تکالیفت را انجام نداده‌ای؟ بعضی همکلاسی‌هایم که در نقاط دیگر روستا هستند اینترنت بهتری دارند و زودتر از من تکالیف و پاسخ سوالات را ارسال می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه با هر تلفن همراه تنها یک نفر می‌تواند به "شاد" وصل شود، می‌گوید: شاید بعضی خانواده‌های همکلاسی‌های ما چند دانش‌آموز در منزل داشته باشند، آن‌ها چطور باید به سامانه "شاد" وصل شوند؟

از این دانش‌آموز درباره‌ی آموزش‌های تلویزیونی می‌پرسیم و وی توضیح می‌دهد: اینجا ما شبکه‌ی آموزش داریم، اما در تلویزیون فقط نیم ساعت درس می‌دهند و ما خیلی یاد نمی‌گیریم.

تدبیر آموزش و پرورش برای مناطق روستایی چیست؟

مشکل این دانش‌آموزان روستایی را با مدیرکل آموزش و پرورش استان قزوین در میان می‌گذاریم، این مقام مسئول در پاسخ توضیح می‌دهد: کمیته‌ای به اتفاق اداره کل فناوری استانداری و مخابرات برای رفع مسئله مناطق فاقد پوشش اینترنت تشکیل داده‌ایم و مقرر شد زیرساخت‌ اینترنت مناطق روستایی ارتقا یافته و پهنای باند اینترنت توسعه پیدا کند.

وی اضافه می‌کند: ما تلاش می‌کنیم کسی از امر آموزش عقب نماند، از این رو در تعدادی مناطق روستایی چون روستاهای الموت غربی و شرقی، طارم، آوج و برخی روستاهای خرمدشت که اصطلاحا سفید هستند و تعداد دانش آموزان کم است، کلاس‌هایمان را با رعایت فاصله اجتماعی تشکیل داده‌ایم.

اصغری با اشاره به تهیه بسته‌های آموزشی متمرکز در اداره کل آموزش و پرورش گفت: این بسته‌ها به مدیران مناطق تحویل داده شده تا در میان دانش آموزان مناطق محرومی چون دورترین روستاهای طارم که به دیگر شیوه‌های آموزشی دسترسی ندارند توزیع شود.

مدیرکل آموزش و پرورش استان قزوین در واکنش به مشکل دانش‌آموز اهل نیاق که قصد تکرار پایه‌ در سال تحصیلی جدید داشت، به خبرنگار صبح قزوین می‌گوید: هیچ دانش‌آموزی نباید از تحصیل باز بماند و اولیا باید از معلم و متولیان مدرسه مطالبه کنند، اگر باز هم مشکل حل نشد از طریق ناحیه موضوع را پیگیری کنند و اطلاعات چنین مدارسی را به ما بدهند تا ما بدانیم چه شرایطی وجود دارد که اولیا به این نتیجه رسیده اند؟

اطلاعات این مدرسه را برای مدیرکل آموزش و پرورش ارسال کردیم و امیدواریم با پیگیری مسئولین موانع موجود بر سر راه تحصیل این دانش‌آموزان هر چه زودتر رفع شود، شبکه‌ی اینترنت بهبود یافته و روش‌های جایگزینی برای دانش‌اموزان این مناطق درنظر گرفته شود.

مسئولان آموزش و پرورش باید درنظر داشته باشند که دانش‌آموزان در سن حساسی هستند و اگر تصمیم‌گیری این موضوع درگیر پیچ و خم‌های بوروکراتیک شود، از دست رفتن فرصت‌ها می‌تواند لطمات جبران ناپذیری به آینده و استعداد فرزندان این سرزمین وارد کند.

از قطعی‌های سامانه "شاد" تا عدم امکان ارتباط تصویری

اما دانش‌آموزان و معلمان مناطق شهری که دسترسی مناسبی هم به اینترنت دارند، در استفاده از سامانه شاد با چه مسائلی روبرو هستند؟ در ادامه‌ی گزارش به این سوال می‌پردازیم و برای پاسخ به آن با معلمان و اولیای دانش‌آموزان گفت‌وگو کرده‌ایم.

مدیر دبیرستان پسرانه‌ی تدبیر در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی صبح قزوین با اشاره به اینکه این مدرسه از سامانه‌ی "شاد" استفاده نمی‌کند، اظهار کرد: ما پیش از این یک سامانه‌ی آموزش الکترونیکی برای مدرسه طراحی کرده‌ بودیم و با شیوع ویروس کرونا آموزش‌ها را به آن انتقال دادیم.

حامد کبودوند اضافه می‌کند: یک ماه بعد آموزش و پرورش سامانه‌ی شاد را معرفی کرد که مورد استقبال دانش‌آموزان واقع نشد. البته طبیعی است که هر پلتفرم جدیدی با این حجم کاربر، در ابتدای امر مشکلاتی داشته باشد و بیان مشکلات به معنای نادیده گرفتن زحمات نیست، اما انتظار می‌رفت ضعف‌ها زودتر برطرف شود.

از کبودند می‌پرسیم چه مسائلی موجب عدم استقبال دانش‌آموزان از شاد شد و وی در پاسخ توضیح می‌دهد: عدم اجازه ورود برخی دانش‌آموزان، قطع شدن سامانه، تاخیر در ارسال فایل‌ها که البته اخیرا کمی بهتر شده، عدم امکان ارتباط تصویری زنده و چهره به چهره با دانش‌آموز مشکلاتی بودند که در سامانه شاد با آن روبرو بودیم.

مدیر دبیرستان پسرانه‌ی تدبیر اضافه می‌کند: امکان مشارکت دانش‌آموزان در نرم‌افزار شاد کمتر از دیگر نرم‌افزارهاست و این کار را برای معلمان سخت می‌کند. از سوی دیگر به طور کلی ضعف زیرساخت‌های فنی سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و بستر پهنای باند سختی کار را زیاد می‌کند.

ارمغان شاد برای هنرستانی‌ها چه بود؟

علاوه بر مواردی که تا اینجا ذکر شد، دانش‌آموزان رشته‌ها و پایه‌های مختلف، با مسائل متفاوتی هم روبرو هستند؛ برای اینکه بیش‌تر با این تفاوت‌ها آشنا شویم، به سراغ یکی از معلمان هنرستانی رفتیم، فرشته صالحی در پایه‌ی دوازدهم هنرستانی در قزوین معماری درس می‌دهد و 28 دانش آموز دارد.

این مدرس معماری در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی صبح قزوین اظهار می‌کند: بستر فضای مجازی قابلیت انجام کامل فرآیند آموزشی را ندارد و فقط برای گفت‌وگو و رفع اشکال مفید است؛ به هر حال ما نیاز به کلاس حضوری هم داریم و باید تدبیری اندیشیده شود تا حداقل یک ماه در پایان سال تحصیلی دروس را در کلاس حضوری جمع‌بندی کنیم.

از وی درباره‌ی سامانه "شاد" می‌پرسیم و در پاسخ اظهار می‌کند: ما صرفا در این سامانه عضو شده و کلاس تشکیل داده‌ایم، اما عملا برای ما هنرستانی‌ها کاربردی نداشته است.

دانش‌آموزان هنرستان باید پروژه‌های عملی انجام دهند و چنین امکانی در بستر سامانه شاد و آموزش مجازی وجود ندارد، از سوی دیگر مفاهیم نیز در دروس عملی به درستی منتقل نمی‌شود.

صالحی با اشاره به نحوه‌ی تدریس دروس در روزهای کرونایی می‌گوید: برای درس‌های نظری فیلم تدریس را برای دانش‌آموزان ارسال می‌کنیم، تنها تدبیری که برای ارزیابی دروس عملی اندیشیدیم هم این بود که دانش‌آموزان از پروژه‌ها و ماکت‌های خود عکس بگیرند و برای ما بفرستند.

این معلم قزوینی با بیان اینکه آموزش مجازی هنوز برای خانواده‌ها جا نیفتاده است، عنوان می‌کند: برخی دانش‌آموزان در ساعتی که برای پرسش و پاسخ درنظر گرفته شده آنلاین نمی‌شوند. در چنین مواقعی معاونان مدرسه با خانواده تماس گرفته و پیگیری می‌کنند، اما در نهایت نیز تنها نیمی از کلاس حضور پیدا می‌کنند.

به نام شاد، به کام اینستاگرام

در این روزها اولیا نیز حرف‌هایی شنیدنی دارند، زهرا کاظمی ساکن قزوین است و دو پسرش در پایه‌های پیش دبستانی و هفتم تحصیل می‌کنند؛ وی در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی صبح قزوین می‌گوید: این نخستین تجربه ما در آموزش مجازی فرزندانمان بود و از این جهت با دشواری‌هایی روبرو بودیم، اکنون بچه‌ها به خیال اینکه در تعطیلات به سر می‌برند پای درس نمی‌نشینند و از ما نیز حرف شنوی ندارند.

وی ادامه می‌دهد: قبل از این استفاده‌ی بچه‌ها از موبایل محدودیت داشت، اما حالا مجوز کار با تلفن همراه را به دست آورده‌ و گاهی وقت خود را صرف حضور درشبکه‌هایی چون اینستاگرام کرده، در میان درس با دوستانشان چت می‌کنند و از موقعیت پیش آمده سوءاستفاده می‌کنند.

این مادر قزوینی با اشاره به نیاز آموزش از راه دور به مصرف بالای اینترنت اذعان می‌کند: تعرفه‌ی اینترنت نه تنها کمتر نشده، بلکه بعضا بالاتر هم رفته و گویی با هر بار خرید بسته‌ی اینترنتی هزینه بیش‌تری می‌پردازیم. این در حالی است با توجه به مشکلات اقتصادی و بیکاری ناشی از کرونا، بسیاری از خانواده‌ها توان پرداخت هزینه‌ی بالای اینترنت را ندارند.

کاظمی در بیان مطالبات خود از مسئولان و معلمان می‌گوید: یکی از خواسته‌های ما کاهش قیمت اینترنت حداقل برای دانش‌آموزان است، از معلمان هم درخواست می‌کنیم توجه بیش‌تری به درس بچه‌ها داشته و پیگیر باشند، اکنون تنها برخی معلمان پیگیر درس فرزندم هستند و دیگران پیگیری ندارند.

وی در پایان می‌گوید: با توجه به اینکه آموزش‌های تلویزیونی توسط بهترین معلمان انجام می‌شود مفیدند و ما از آن‌ها رضایت داریم، با این وجود به دلیل مشکلات پیش آمده نگرانیم که پایه‌ی درسی فرزندانمان ضعیف شود و در سال‌های بعدی تحصیل به مشکل بخورند.
صحبت‌های این مادر اهمیت سواد رسانه‌ای و افزایش دانش روز به ویژه برای اولیایی که آشنایی کمتری با تکنولوژي‌های جدید دارند را به ما یادآور می‌شود؛ در ابتدای گزارش نیز در صحبت‌های مدیر کل آموزش و پرورش استان قزوین خواندیم که این اداره و انجمن اولیا و مربیان برنامه‌هایی برای افزایش مهارت کار با تکنولوژی‌های جدید برای معلمان و مادران دارند.   
در این گزارش تنها به بخشی از دغدغه‌های آموزشی این روزهای دانش‌آموزان و معلمان پرداختیم و یقینا مسائل به مواردی که اینجا ذکر شد محدود نمی‌شود، امیدواریم مسئولانی که در بخش‌های مختلف به نوعی در رابطه با این دغدغه‌ها مسئولیتی دارند نیز این صحبت‌ها را با گوش جان بپیذیرند و در رفع موانع تلاش کنند.

از سوی دیگر اگرچه از موانع و مشکلات صحبت کردیم، اما فراگیری بیماری کرونا در زمینه آموزش نیز می‌تواند فرصت‌هایی برای ما ایجاد کند، چنانچه اگر تاکنون فراهم کردن امکانات آموزش مجازی یک امر غیر ضروری و شاید لوکس تلقی می‌شد، اکنون دیگر همه به اهمیت واقعی آن پی برده‌اند و انتظار می‌رود در صورت رویارویی با موقعیت‌های مشابه در آینده، آموزش و پرورش و شبکه‌ی ارتباطی ما آمادگی بیشتری برای مدیریت اوضاع داشته باشند. 

انتهای پیام/ 5001