هادی آباد، بافت هدایت نیافته شهر قزوین/ مسئولین شهری و قضایی کانون مواد مخدر شهر قزوین را دریابند

به گزارش خبرنگار اجتماعی صبح قزوین، سکونتگاه‌های نامتعارف شهری از پیامدهای تمرکز شهری ناهمگون و رشد شتابان جمعیت شهری در اثر مهاجرت گسترده‌ی روستا-شهری است که موجب بروز مشکلات متعددی از جمله افزایش بزهکاری در شهرها می‌شود.
در این ارتباط (هادی آباد) واقع در غرب شهر قزوین، از مناطق حاشیه‌ای و نامتعارف شهری است که طی دهه پنجاه تحت تاثیر توسعه لجام گسیخته شهری و بالا گرفتن بحران مسکن، عده زیادی از جمعیت مهاجر کم در آمد را به خود جذب نموده است.
مجموعه ویژگی­های جمعیتی و اجتماعی که ناهنجاریهای کالبدی را آفریده است سبب شده تا این محدوده محل تمرکز میزان قابل توجهی از جرایم مواد مخدر شهر قزوین باشد.
یافته­های پژوهشی نشان می­دهد مهم­ترین کانون جرم­خیز جرایم مواد مخدر شهر قزوین در سکونتگاه نامتعارف هادی آباد واقع شده است و بین عامل تراکم جمعیت و شکل‌گیری کانونهای جرم خیز در هادی آباد شهر قزوین رابطه معنا داری وجود دارد.
به نظر می­رسد، برنامه ریزی اجتماعی اقتصادی، ساماندهی و توانمند سازی کالبدی این محدوده، توجه به نوع و میزان کاربری­ها و حضور فعال نیروی انتظامی در امر پیشگیری از وقوع جرم و ارتقاء سطح امنیت این محله موثر خواهد بود.
   

موقعیت هادی آباد در منطقه قزوین شهر

  سیر تحول، تاریخچه و سابقه شکل گیری هادی آباد بررسی های اولیه نشان می دهد که این اراضی قبل از آنکه پذیرای مهاجرین شود، جزء باغات بادام و انگور بوده است که همچون کمربندی نعل اسبی شکل گرداگرد شهر کشیده شده است.
سابقه ساخت و ساز در هادی آباد به حول و حوش سال۱۳۳۰ بر می گردد.
طی سالهای ۱۳۳۰ تا ۱۳۴۲ که دوره بطئی رشد ساخت و ساز در هادی آباد است، تنها۵/۹درصد کالبد فعلی هادی آباد ساختمان می گردد.
 

سال احداث بنا ها در هادی آباد

  هادی آباد با ۳۳۵۰۳ نفر جمعیت، در مقایسه با سایر نقاط شهر، از بالاترین تراکم جمعیتی برخوردار است.
بطوریکه ۵/۱۱ درصد از جمعیت شهر را در خود جای داده، در حالیکه فقط ۴ در صد از سطح شهر را اشغال کرده است.
بررسی و مقایسه سطوح، سرانه و تراکم خالص شهری در قزوین و محله هادی آباد، نشان می‌دهد که سرانه خالص شهری برای هر شهروند قزوینی ۵۵ متر مربع است.
در حالیکه سهم هر نفر ساکن محله هادی آباد از سطح خالص شهری تنها ۷۷/۱۵ مترمربع می باشد.
از جهت دیگر از نظر تراکم خالص شهری در هر هکتار از سطوح خالص شهری  در شهر قزوین ۱۸۲ نفر جای دارد.
در حالیکه در هادی آباد ۶۳۴ نفر می باشد.
بنابراین نتیجه می شود که میزان تراکم خالص در هادی آباد بیش از ۳برابر سطح شهر قزوین می باشد که این خود منشاء بسیاری از مشکلات، نارسایی‌ها و نابسامانی‌های شهری در محله است.
یافته ها تعداد کل جرائم ارتکابی مرتبط با مواد مخدر در محدوده قانونی محله هادی آباد که طی فروردین ماه ۸۷ لغایت فروردین ماه ۸۸، در فرماندهی انتظامی استان برای آنها پرونده  قضائی و انتظامی تشکیل شده است، ۲۲۶فقره بوده است.
انواع این جرایم خرید و فروش، حمل، نگهداری و سوءمصرف مواد مخدر می باشد.
فراوانی نوع و میزان هر یک از جرائم مرتبط با مواد مخدر ارتکابی در محله هادی آباد نشان می‌دهد نگهداری مواد مخدر بیشترین میزان وقوع را در بین دیگر جرایم ارتکابی در محله هادی آباد داراست.
بعبارت دیگر در میان جامعه آماری مورد بررسی حدود ۸/۳۱آن که برابر ۷۲ فقره می باشد مربوط به جرم نگهداری مواد مخدر است.
در مرتبه دوم بزه سوء مصرف  مواد مخدر قرار دارد که بالغ بر ۳/۲۴ از جرائم فوق را با تعداد ۵۵ فقره تشکیل می دهد، تعداد ۵۰ فقره که معادل ۳/۲۲از جامعه مورد مطالعه نیز جرائم مربوط به جرم حمل مواد می باشد و همچنین تعداد ۴۹ فقره که معادل ۶/۲۱ از جامعه آماری جرائم مورد بررسی مربوط به خرید و فروش مواد مخدر می باشد.
روش تخمین تراکم کرنل بررسی پراکندگی مکان­های وقوع جرایم مواد مخدر در سطح شهر قزوین و هادی آباد  به روش تراکم کرنل بر اساس نقشه بالا نشان می­دهد، مهم­ترین کانون جرم­خیز شهر قزوین در ارتباط با جرایم در محله هادی آباد، عمری محله و خیابان نواب  شکل گرفته اند.
محله هادی آباد به عنوان اولین محدوده جرم خیز شهر قزوین وضعیت بسیار نامناسبی از لحاظ وقوع جرائم مرتبط با مواد مخدر دارد.
با بررسی اطلاعات مربوط به مساحت، جمعیت، تراکم نسبی جمعیت این محدوده و مقایسه آن با تعداد و درصد بزهکاری و نسبت بزه به مساحت محدوده هادی آباد ملاحظه می‌شود وضعیت این محدوده از شهر به لحاظ مشکلات ساختاری و کالبدی بسیار نامطلوب است.
مقایسه نوع و میزان جرایم ارتکابی در محدوده هادی آباد و شهر قزوین نشان می دهد،  که در مساحت کم محله هادی آباد  که تنها ۴ درصد از کل مساحت شهرقزوین را به خود اختصاص می دهد، بیش از ۹۰/۱۴ درصد وقایع مجرمانه شهر با رقمی معادل ۲۲۶ فقره از کل ۱۵۱۶ جرم ثبت شددر دوره زمانی مورد مطالعه اتفاق افتاده است.

 سه کانون جرم خیزمواد مخدر در شهر قزوین

  رشد سریع و ناگهانی جمعیت درشرایط نبود اهرم های لازم برای کنترل ساخت و سازها و توسعه آتی شهرقزوین، موجب گسترش ساخت سازهای نامتعارف و در نتیجه ظهور کالبدی دوگانه، آشفته و فاقد هویت و انتظام شهری شده به طوریکه مساحتی حدود شصت هکتار از باغات غرب شهرقزوین، در کمتر از سه دهه جمعیت بسیار بالایی را در خود جای داده و همین امر باعث از بین رفتن انسجام اجتماعی و به تبع آن آسیب پذیری این محدوده شده است .
  بحث و نتیجه گیری محله هادی آباد واقع در غرب شهر قزوین به عنوان منطقه دارای تراکم  بالای بزهکاری، جزء روستاهای اطراف هسته اولیه شهر بوده که به مرور زمان در بافت شهر ادغام شده است.
این منطقه دارای مشکلات جدی از جمله عدم تعادل ساختاری در زمینه هایی چون کوچکی قطعات اراضی و ابعاد کم منازل، کیفیت پائین مصالح وعدم وجود شبکه معابر استاندارد و غیر فنی بودن اکثر ساخت و سازها و کمبود تسهیلات زیر بنایی است.
در این منطقه تراکم جمعیت در واحد سطح، بعد خانوار، بار تکفل و رشد طبیعی جمعیت نسبت به سایر مناطق شهر بالاتر است.
ناهنجاری‌های اجتماعی از جمله اعتیاد، بی‌سوادی، عدم ارتباط یا ارتباط ضعیف با سایر مناطق شهری، ویژگی‌های خاص فرهنگی و بی‌‌دفاع بودن در برابر آسیب‌های اجتماعی از مشخصه‌های بارز این منطقه است.
اغلب ساکنان این سکونتگاه جزء طبقات پایین جامعه‌اند و از درآمد ناچیز برخوردارند.
فقدان مهارت‌های لازم باعث بیکاری یا اشتغال آنان در مشاغل کاذب غیرتولیدی (دست‌فروشی، دوره‌گردی و.
.
.
) یا به صورت کارگران روزمزد و یا در بخش‌های غیررسمی شده است که با وجود کار طاقت‌فرسا حداقل دستمزد را دریافت می‌کنند.
مجموع مشخصات یادشده بر آشفتگی‌های فیزیکی و کالبدی منطقه هادی آباد تأکید دارد و ساکنان این محدوده با نارسایی‌های فراوانی از نظر کالبدی، اجتماعی و اقتصادی روبرو هستند.
 

نقشه محله بندی هادی آباد

  محله هادی آباد برای اولین بار جمعیت پذیری خود را حول و حوش سالهای ۱۳۳۰ تجربه کرده است.
روند جمعیت پذیری هادی آباد در دهه ی اول پیدایش آن آرام بوده است بطوریکه بر اساس مطالعات صورت گرفته تا سال ۱۳۳۵ در محدوده هادی آباد کنونی تنها ۵۵ خانوار با جمعیتی معادل ۳۱۰ نفر ساکن بوده اند.
طی دو دهه بعد از آغاز سکونت گزینی در هادی آباد جمعیت آن به ۲۳۳۴۴^[۱] نفر در سال ۱۳۵۵ می رسد که بطور متوسط از رشد جمعیتی معادل ۱/۲۴ درصد برخوردار بوده است.
در این دوره از مراحل جمعیت پذیری هادی آباد، رشد جمعیت بسیار شتابان بوده است و نقطه اوج مهاجرپذیری آن می باشد.
(دوره ای که شهر الوند نیز به مثابه یک سکونتگاه نامتعارف شهری در منطقه قزوین، طی سالهای ۶۰-۵۵ آنرا با ۴/۲۴ درصد رشد جمعیت، تجربه کرده است).
طی سالهای ۵۵ تا ۶۵ جمعیت هادی آباد با رشد متوسطی معادل ۳۶/۳ درصد که تقریبا هماهنگ با رشد متوسط جمعیت کشور است، به ۳۲۵۱۰ نفر می رسد.
کاهش شدید رشد جمعیت هادی آباد، طی این دوره احتمالا به دلیل اشباع جمعیت آن محدود بودن فضای سکونتی و کنترل جمعیت طی این سالها بوده است.
با افزایش ساخت و ساز و تکمیل بافت نیمه پر محله قبل از سال های ۱۳۶۵ و اشباع آن از نقطه نظر جمعیتی طی دهه ی ۶۵ تا ۷۵ تنها ۹۹۳ نفر به جمعیت هادی آباد افزوده می شود، که از رشدی معادل ۳/۰ درصد برخوردار بوده است.
بر اساس آخرین سرشماری در سال۸۵ جمعیت ساکن در این محله به ۳۴۳۶۲نفر افزایش یافته است به گونه ای که محله هادی آباد با مساحتی حدود ۵۷ هکتار تنها ۴ درصد از کل شهر را در برگرفته است لیکن در این مساحت اندک ۵/۱۱ درصد جمعیت شهر اسکان یافته اند که این موضوع نشان دهنده افزایش رشد جمعیت و در نتیجه تراکم بالای جمعیت ساکن در این محله است به طوری که  تراکم نسبی جمعیت در این محله با رقمی معادل ۸۴۳ نفر در هکتار بسیار بالاتر از متوسط تراکم جمعیت در کل شهر به میزان ۱۱۷ نفر در هکتار  باشد به گونه ای که تراکم جمعیت این محدوده بالغ بر هفت برابر تراکم متوسط جمعیت در شهر قزوین می باشد.
تحولات جمعیتی هادی آباد طی سالهای ۵۵ تا ۸۵ جامعه شناسان در مورد نحوه ی پراکندگی تراکم و اثرات تراکم زیاد بر جمعیت معتقدند که تراکم از یک سلسله اثرات  برخوردار می باشد.
اثرات منفی تراکم زیاد را در روابط غیر صمیمی افراد و معاشرت خشک مردم با یکدیگر، ایجاد سرو صدا و نارسائیهای روانی، گرانی قیمت زمین و اجاره خانه، فقدان زندگی خصوصی و پوشیده از چشم دیگران، امکان بروز اختلاف بین جمعیت، بروز ناراحتیهای عصبی و بیمارهای دیگر و از همه مهمتر افزایش جرم می دانند.
بر اساس آخرین آمار محله هادی آباد با ۳۴۳۶۲ نفر جمعیت، در مقایسه با سایر نقاط شهر، از بالاترین تراکم جمعیتی برخوردار است.
بطوریکه ۵/۱۱ درصد از جمعیت شهر را در خود جای داده، در حالیکه فقط ۴ در صد از سطح شهر را اشغال کرده است.
محله هادی آباد از نظر شکل عملکردی و کالبدی دارای بافت«خطی-هسته ای» است.
دانه بندی کالبدی فشرده بین عناصر و فضاها، بافتی متراکم و پیوسته را در هادی آباد موجب شده است.
در ایجاد و شکل گیری این بافت، شتابزدگی در نحوه تقسیم زمین و توافقهای غیر قانونی میان ساکنین نقش اساسی داشته است.
بافت و سیمای ظاهری واحدهای مسکونی و شبکه ارتباطی، عموما در سطح محله آشفتگی محسوسی دارد و هر چه به نقطه مرکزی محله نزدیکتر می شویم به پیچیدگی و آشفتگی آن افزوده می شود.
همین موضوع سبب شده تا کاربری های گوناگون تجاری، آموزشی، بهداشتی و درمانی و.
.
.
نیز بسیار محدود و بدون داشتن سلسله مراتب فضائی و کالبدی از پیش اندیشیده شده و صرفا بر اساس رفع نیاز فوری و بصورت خود بخود در کنار یکدیگر مستقر شده اند بطوری که در بعضی محلات چند مرکز خدماتی-رفاهی وجود دارد و در بعضی محلات هیچ مرکزی ساخته نشده است.
یکی از نکات حائز اهمیت عدم وجود مراکز انتظامی در این محدوده است بدین ترتیب کمرنگ بودن حضور انتظامی در این محدوده از شهر موجب شده است تا بزهکاران سهل­تر و دور از نظارت نهادهای رسمی برقراری نظم و امنیت بتوانند اعمال مجرمانه خود را در این منطقه انجام دهند.
بنابر مراتب فوق یکی از مهمترین پیامدهای توزیع نامتوازن کاربری اراضی شهری در هادی آباد ایجاد محیط مناسب برای وقوع انواع جرائم بالاخص بزه مواد مخدر است.
بیشترین نقطه‌های جرم به وقوع پیوسته در قسمت شمال و شمال شرقی این محله به ثبت رسیده است که بیانگر ارتباط مستقیم  میان تراکم جمعیت و جرم در منطقه اسکان غیر رسمی هادی آباد می باشد به طور یکه نقش موثری در توزیع جغرافیایی نوع و میزان جرایم و شکل­گیری الگوهای فضایی بزهکاری در این محدوده داشته است.
با توجه به تحلیل یافته ها و نتایج حاصل از انجام این پژوهش و بمنظور کاهش نرخ انواع جرایم مواد مخدر در محدوده اسکان غیر رسمی محدوده هادی آباد ، بنظر می رسد پیشنهادات و راهکار علمی و اجرایی ذیل برای کاهش این نوع بزهکاری مفید و راهگشا باشد:

• محدوده جرم خیز هادی آباد، در حقیقت از روستاهای اطراف شهر قزوین بوده که با گذشت زمان در بافت شهری ادغام گشته است.
  در حال حاضر این محله از لحاظ استاندارد ها و سرانه های شهری(تفریحی، آموزشی، بهداشتی و.
  .
  .
  ) در شرایط نامناسبی بسر می‌برد.
  ضروری است مدیران شهری در امر بهینه سازی و ارتقاء کیفیت زندگی محله ی یاد شده، اقدامات لازم را به عمل بیاورند.
  
• بررسی تحلیل رابطه تراکم جمعیت و جرم نشان داد کانون‌های جرم خیز در محلات پر جمعیت واقع شده است.
  در این محلات خانواده‌ها با پایگاه‌های اجتماعی، قومیت‌ها و فرهنگ‌های متفاوت اسکان یافته‌اند و بیشتر جمعیت فعال جوان به مشاغل غیر رسمی اشتغال می ورزند.
  

در این ارتباط لزوم اتخاذ سیاست‌ها و سرمایه‌گذاری‌های اجتماعی و اقتصادی در چار چوب مراکز تولیدی وصنعتی به منظور انتقال این جمعیت فعال، ضروری به نظر می‌رسد.

• فقدان نظام سلسله مراتبی در شبکه های دسترسی و نبود شبکه ی ارتباطی و گذربندی مناسب و قابل عبور برای وسایل نقلیه خدماتی مانند: آمبولانس، آتش نشانی، نیروی انتظامی .
  .
  .
  موجب تضعیف ارانه خدمات مناسب به این محدوده گردیده است لذا تعریض معابر مطابق با اصول و استانداردهای معماری و شهرسازی که علاوه بر تسهیل رفت و آمد در منطقه، امکان گشت‌زنی پلیس را فراهم آورده و بدین وسیله امکان نظارت رسمی در منطقه افزایش می‌یابد.
  
• با تهیه نقشه‌های مکانی از وقوع بزه انواع جرائم مواد مخدر مشخص شد که مکان‌یابی برخی از استقرار ایستگاه‌های نیروی انتظامی در شهر قزوین منطبق بر نقاط آلوده به جرم نبوده، به نظر می‌رسد که حضور فعال نیروی انتظامی در مکان‌ها و زمان‌های مسئله‌دار می‌تواند به لحاظ پیشگیری از مزیت بالایی برخوردار باشند.
  بالاخص با کمک گرفتن از موارد زیر:
• استفاده از مخبرین محلی و دادن اعتماد وافعی به آنان مبنی بر پنهان ماندن اخبار و اطلاعات آنان پس از همکاری.
  
• استفاده از مامورین پوششی(در قالب رهگذر، دستفروش و .
  .
  .
  ).
  
• استفاده از مامورین آشکار به صورت نوبه ای و غیر مشخص.
  
• حضور افسران واجد شرایط(افسر آموزش) در مساجد و مدارس و محله های رسمی و غیر رسمی و ارشاد افراد و همسویی با آنان به جهت اطلاع از مشکلات و رفع آنان و پاسخ به سوالات و ایجاد فضای فرهنگی حاکم بر فضای غیر متعارف.
  
• برقراری جلسات مشاوره و آشنایی با فضایی عینی حاکم بر مدارس و فی مابینی پلیس و معلمان با توجه به حفظ شئون و محفوظ ماندن اطلاعات آنان.
  
• نگارنده: سعیده خدادادبیگی
• انتهای پیام/۶۰۰۱