به گزارش سرویس فرهنگ و هنر
صبح قزوین ؛ دفاع جوانمردانه و مقدس مردم ایران در مقابل رژیم بعثی عراق هشت سال به طول انجامید و در این مدت تمامی ابعاد سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشور تحت تاثیر دلاوری و از جان گذشتگی مردان و زنان رزمنده و ایثارگر ایران اسلامی قرار گرفت.
رزمندگانی که فارغ از دین، آیین و قومیت همه در کنار یکدیگر برای دفاع از میهن اسلامی جان فشانی کردند و از جان خود به عنوان بزرگترین سرمایه انسانی برای رهایی خاک وطن از دست مزدوران بعثی گذشتند.
در واقع فرهنگ از خودگذشتگی، ایمان و اعتقادات عمیق چیزی نبود که بتوان از آن چشم پوشی کرد بنابرین در طول جنگ و پس از آن کارگردانان و نویسندگان بسیاری که این روزها را تجربه کرده بودند به تصویرسازی از این رویداد مقدس پرداختند.
از این رو بسیاری از کارشناسان، سینمای دفاع مقدس را به علت داشتن تمامی شاخص‌های بومی و ملی به عنوان «سینمای ملی» قلمداد می‌کنند لذا سرمایه‌گذاری در ساخت آثار دفاع مقدس در واقع ارتقاء یگانه ژانر ملی ایران می‌باشد.
آثار دفاع مقدس در برهه‌ای از تاریخ ایران جوانان بسیاری را به سینما جذب می‌کرد و آثاری همچون عقاب‌ها، کانی مانگا، آژانس شیشه ای، دو‌ئل و… توانست مردم را به سینماها بکشاند و سهم عظیمی در ارتقاء سینمای دفاع مقدس داشت.
این در حالی است که بعد از گذشت سه دهه از جنگ تحمیلی سهم اینگونه فیلم‌ها نسبت به قبل در گیشه‌ها کمتر از پیش شده و نمی‌تواند مخاطبان زیادی را جذب سینما کند و البته بی‌توجهی و بی‌مهری مسوولان فرهنگی به این گونه از سینمای ملی در این میان سهم خاصی را به خود اختصاص داده است.
برای آسیب‌شناسی بیشتر درمورد سینمای دفاع مقدس ببا بابک سبحانی نژاد، نویسنده و فیلمنامه‌نویس قزوینی مصاحبه ای انجام شده که در ادامه می‌خوانید:
چرا فیلم‌هایی که پس از اتمام جنگ تحمیلی و در دهه ۷۰ ساخته شد تاثیر گذاری بیشتری در مخاطب داشت؟
بنا به فرموده رهبر معظم انقلاب؛ دفاع مقدس یک گنجینه فرهنگی است لذا در دوره‌های مختلف موضوع دفاع مقدس دست مایه ساخت بسیاری از آثار سینمایی شد.
فیلم‌هایی که در طول جنگ تحمیلی ساخته شدند تهیج، شجاعت و شورآفرینی رزمندگان و مردمی که در جبهه‌ها حضور داشتند را به تصویر می‌کشید، همچون فیلم تاثیر‌گذار “بلمی به سوی ساحل”.
اما دوران شکوفایی سینمای دفاع مقدس مربوط به پس از جنگ تا اوایل دهه ۸۰ بود که به دلیل عجین بودن زندگی مردم با دوران دفاع مقدس توانست مخاطبان بسیاری را جذب کند.
از نظر شما مهمترین دوره در فیلم‌سازی دفاع مقدس که اهمیت استراتژیکی دارد، کدام دهه است؟
سومین دوره فیلم سازی دفاع مقدس که پس از دهه ۸۰ آغاز شد از نظر استراتژیک مهمترین دوران سینمای دفاع مقدس به شمار می‌رود زیرا حماسه‌سازی رزمندگان را از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌کند و این رویکرد کار فیلم‌ساز را سخت‌تر می‌کند زیرا نسل جوان دوران جنگ را تجربه نکرده و تصوری از آن در ذهن ندارد.
کدام بخش از سینمای دفاع مقدس از نظر شما مغفول مانده و به آن بی‌توجهی شده است؟
بسیاری از آثاری که تاکنون دیده‌ایم شخصیت محور بوده و ابعاد شخصیتی افراد را مورد بررسی قرار داده است اما گونه دیگری از سینمای دفاع مقدس که با نام “گونه فرآیندی” شناخته می‌شود که مقاومت، پایداری در عملیات‌های آبی خاکی، مواجه با تانک‌ها، موشک‌ها و نیروهای زرهی و بخش اطلاعات عملیات را به تصویر می‌کشد و به بررسی نقاط ضعف و قوت جامعه در هنگام نبرد احتمالی می‌پردازد نیز مغفول مانده است.
علت بی‌توجهی فیلم سازان به گونه فرآیندی چیست؟
کمبود بودجه یکی از مهمترین علت‌ها در نپرداختن به این حوزه است زیرا لوکیشن، سیاه لشکر، تانک و انفجار هزینه‌بر بوده و سینمای ایران کشش یک فیلم میلیاردی را ندارد اما مسوولان باید منابع سرمایه‌گذاری برای ساخت این نوع فیلم‌ها را شناسایی و حمایت کنند.
استقبال تهیه کنندگان در ساخت فیلم‌های دفاع مقدس را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
امروز شاهد هستیم که متاسفانه در بسیاری از فیلم‌ها فقط برای فروش بیشتر از خطوط قرمز عبور می‌کنند که این مسئله زیبنده جامعه اسلامی نیست.
حتی اصول سینمای بدنه هم در بسیاری از آثار رعایت نشده اما با استقبال خوبی در گیشه مواجه می‌شود این نشان دهنده تغییر در ذائقه استاندارد مردم است لذا با وجود این شرایط و بالا بودن هزینه ساخت فیلم‌های دفاع مقدس، تهیه کنندگان کمتر در این حوزه سرمایه‌گذاری می‌کنند.
هم اکنون فیلم‌های ژانر دفاع مقدس بیشتر با کدام سبک ساخته می‌شود؟
امروزه بیشتر شاهد فیلم‌هایی هستیم که عاقبت جنگ و انسان‌های صدمه دیده از آن را به نمایش می‌گذارد که این فیلم‌ها به بررسی جنبه تاریخی، اجتماعی، تبعات و حواشی اجتماعی جنگ می‌پردازد و گاهی حتی برخی از این فیلم‌ها ضد دفاع مقدس بوده زیرا به بهانه جنگ ستیزی حماسه‌ها را کمرنگ کرده و رزمندگان را انسان‌هایی افسرده و دچار پوچی نشان می‌دهند.
آیا از نظر شما فیلم‌های اجتماعی در رابطه با جنگ جایگزین مناسبی برای آثار عملیاتی سینمای دفاع مقدس است؟
گاهی بسیاری از آثار که به این ژانر می‌پردازند را نمی‌توان به سینمای دفاع مقدس اطلاق کرد زیرا تبعات جنگ را به عنوان یک واقعیت حادث شده مورد بررسی قرار می‌دهد که در ژانر دفاع مقدس گنجانده نمی شود زیرا آنچه به سینمای دفاع مقدس ختم می‌شود دارای ابعاد استراتژیک است.
پس از نظر شما پرداختن به این گونه اجتماعی دارای اهمیت است؟
پرداختن به این موضوع به نفسه ایرادی ندارد اما مشکل اینجاست که این فیلم‌ها را دفاع مقدسی بدانیم و مرکزی که بر اساس وظایف و تعاریف موجود از آثار دفاع مقدس حمایت می‌کند از این فیلم‌ها نیز دفاع کند.
معتقد هستم این امر باید منفک شود و وظیفه متولیان سینمای دفاع مقدس حفظ و نگهداری از ارزش‌های دفاع مقدس و پرداختن به این موضوع است.
کدام یک از فیلم‌های دفاع مقدس تاثیرگذاری بیشتری داشته‌اند؟
فیلم‌های تاثیر‌گذار و مثبت بسیاری در این سال‌ها تولید شده اما می‌توان از فیلم‌های “لیلی با من است”، “آژانس شیشه‌ای” و “اخراجی‌های۱” به عنوان سه آثار تاثیر‌گذار سینمای دفاع مقدس نام برد.
آیا فرهنگ دفاع مقدس توانسته است توسط آثار سینمایی به جامعه منتقل شود؟
ممکن است بارقه‌ای از آن در آثار دفاع مقدس به چشم بخورد اما نتوانسته این فرهنگ را از نسلی به نسل دیگر منتقل کند زیرا سینمای ایران یک سینمای نوپا است.
اگر فرهنگ دفاع مقدس توسط سینما به درستی در جامعه جا افتاده بود قطعا امروز با فساد کم‌تری در سیستم اداری مواجه بودیم و اقتصاد مقاومتی که در آن دوران بودیم را هم امروز در جامعه جاری می‌دیدیم.
ضعف آثار سینمایی دفاع مقدس در کدام بخش‌ها به چشم می‌خورد؟
فیلمنامه، محتوا و سپس ابعاد اجرایی و تولید در آثار دفاع مقدس مطرح است که متاسفانه در هر بخش ضعف‌هایی وجود دارد که عدم جذب و تربیت جوانان مستعد و علاقه‌مند را می‌توان یکی از دلایل آن دانست.
مراکز متولی آثار دفاع مقدس باید جوانان را جذب کرده و آموزش‌های تاریخی، روانشناسی و اجتماعی از بطن جنگ را به آن‌ها بدهند تا بتوان تولیداتی فاخر در این زمینه داشته باشند.
در زمینه تربیت نیروی متخصص کدام بخش‌ها باید تقویت شود؟
ما در زمینه تربیت نویسنده متعهد دچار مشکل هستیم زیرا در شرایط کنونی جامعه بسیاری از افراد پرداختن به دفاع مقدس را بیهوده، تاریخ مصرف گذشته و غیر هنری می‌دانند در حالی که آثار جنگی سینمای آمریکا که سالانه حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد آن به جنگ‌های آمریکا می‌پردازد را مورد ستایش قرار می دهند.
همچنین ما باید کارگردانانی همچون حاتمی‌کیا تربیت کنیم که در این زمینه کوتاهی کرده‌ایم بنابراین در حال حاضر کارگردان شناخته شده و یا یک جریان در زمینه فیلم سازی دفاع مقدس وجود ندارد.
در شرایط کنونی جامعه کدام بخش از جنگ می‌تواند برای جوانان جذابیت بیشتری داشته باشد؟
در سینمای دفاع مقدس هیچگاه به انرژی انگیزشی و اعتقادات عمیقی که جوانان را برای رفتن به جنگ ترغیب می‌کرد نپرداخته ایم ، شجاعتی که ناشی از اعتقادات بود نه بی‌مهابا بودن، آن‌ها نیز همچون هر انسان دیگری از مرگ می‌ترسیدند اما یک عشق و علاقه الهی زمینه‌ساز ایجاد این تحولات در رزمندگان بود لذا این فرهنگ باید به گونه‌ای الگوسازی شود که جوانان این دوران نیز به کشور خود افتخار کرده و برای آن جانفشانی کنند.
به چه دلیل بودجه کمی به آثار دفاع مقدس اختصاص داده می‌شود؟
بودجه فرهنگی کشور کم نیست اما سوال اینجاست که چرا باید برای پروژه‌هایی که ضرورت ندارند هزینه شود؟ در ساخت آثار دفاع مقدس با کمبود بودجه مواجه هستیم و آثار فاخر در این زمینه بسیار ناچیز است و تنها به خاطره‌گویی ختم می‌شود.
این امر نشان از عدم وجود تعهد در بین چهره‌های فرهنگی و مسوولین کشور دارد زیرا هزینه‌های دولتی را صرف ساخت فیلم‌های غیر ضروری کرده‌اند.
کوتاهی در زمینه سینمای دفاع مقدس را از جانب کدام نهادها می‌دانید ؟
تمامی متولیان فرهنگی حوزه دفاع مقدس مانند ارشاد، صدا سیما، بنیاد فارابی و دفاع مقدس در این زمینه کوتاهی کرده‌اند.
در بسیاری از سازمان‌ها سال‌هاست که افراد تصمیم‌گیرنده تغییری نکرده‌اند لذا در زمینه دفاع مقدس نه تنها رویش دیده نمی‌شود بلکه متاسفانه هر روز شرایط ناگوارتر می‌شود.
و سخن آخر؟
رسالت فعالان فرهنگی در سینمای دفاع مقدس زنده نگهداشتن ارزش‌ها و آرمان‌های آن در جامعه است زیرا میراث‌دار جوانانی هستیم که تمامی خواسته‌ها و علایق خود را زیر پا گذاشتند تا ما امروز بتوانیم نفس بکشیم و به اهداف و علایق خود فکر کنیم، بنابراین شایسته است که به این شخصیت‌های ارزشمند بپردازیم.
می‌توان در سینما به انسان‌های معمولی و شهدایی که چندان اسم و رسمی نداشتند بپردازیم تا بتوانیم نقاط منفی زندگیشان که به وسیله تحول در جبهه به نقاط مثبت تبدیل شد را به نمایش بگذاریم به گونه‌ای که برای مخاطب قابل لمس و قابل باور باشد.
انتهای پیام/2002
دیدگاه ها