خسارت جدی آفت "زنجره" به باغات تاکستان/ تخریب محیط زیست با سموم کشاورزی را جدی بگیریم

به گزارش خبرنگار اجتماعی صبح قزوین ،___ سمانه روح الله.

انگور یکی از میوه‌های شیرین و بسیار مقوی در میان میوه‌های دیگر است که دارای رنگ و اندازه‌های مختلفی است.
این میوه در روی درختی است رونده که به دور خودش می‌پیچد و بالا می‌رود.
این درخت بیش از آب نیاز به تکیه گاه دارد تا بتواند به رشد خودش ادامه دهد، انگور یکی از قدیمی‌ترین میراث‌های ایران کهن است که خواص بسیاری برای سلامتی و رفع بسیار بیماری‌ها دارد.
انگور از نظر میزان تولید یکی از مهمترین میوه‌های دنیا و کشورمان است، ایران یکی از کشورهای عمده تولید کننده کشمش است و از نظر میزان تولید بعد از کشورهای آمریکا و ترکیه قرار دارد.
مهمترین استان‌های تولید کننده انگور عبارتند از خراسان، قزوین، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی.
در ٣٥ کیلومتری آزادراه قزوین- زنجان شهر کوچکی به نام تاکستان قرار دارد که پس از آمریکا و ترکیه بیشترین کشمش و انگور جهان را تولید می‌کند.

اما برای آنکه تاکستان همیشه به عنوان قطب انگور در جهان قرار داشته باشد به تجربه کافی، سال‌ها وقت و صرف هزینه نسبتاً زیاد و مراقبت‌های همیشگی احتیاج دارد.
بنابراین اگر بخواهیم باغی پر محصول داشته باشیم باید عوامل مخرب گوناگون را که سبب ضعف مرگ درختان میوه انگور می‌شوند، شناخته و به مقابله و مبارزه با آنها اقدام کنیم.
"زنجره" از آفات مهم باغات انگور است که تقریبا در تمام مناطق مو کاری کشور وجود داشته و علاوه برانگور درختان دیگری مانند گردو ، سیب، آلبالو، پسته، انار، گلابی و درختان زبان گنجشک، نارون و تبریزی را نیز مورد حمله قرار داده و به آنها خسارت جدی وارد می‌کند.

چند سالی است کشاورزان تاکستانی با زنجره یا همان سسرگ در باغستان‌های انگور دست به گریبانند و این حشره خسارت‌های زیادی را به این محصولات وارد کرده به همین علت بازدهی محصول نسبت به سال‌های گذشته کمتر شده است.
سسرگ یا زنجره حاصل تخم ریزی جیرجیرک است که 4 سال با تغذیه از ریشه خاک مانع شاخ و برگ زدن بوته و به اصطلاح محلی موجب خواب رفتن بوته می‌شود و عملا بوته تا دوسال بازده محصول نخواهد داشت.

نحوه خسارت
ارسطو رحمانی، کارشناش جهاد کشاورزی درباره آفت زنجره می‌گوید: حشره بالغ بر روی سرشاخه‌های مو و سایر درختان میزبان تخم ریزی می‌کند. بر اثر تخم ریزی حشره قسمتی از بافت گیاه از فعالیت باز مانده و در روی آن برآمدگی‌هایی بوجود می‌آید که سبب شکنندگی سرشاخه می‌شود، این سرشاخه‌ها اغلب ضعیف و گاهی خشک می‌شوند.
وی می‌افزاید: پوره‌های آفت پس از خروج از تخم داخل خاک شده و روی ریشه‌های مو مستقر می‌شوند و پس از استقرار برای تغذیه، خرطوم خود را در نسج ریشه فرو برده و به شدت شروع به تغذیه می‌کنند، در باغاتی که این آفت شیوع دارد پایه مو تدریجاً ضعیف گشته و سرانجام می‌خشکد. پایه‌های آلوده اغلب رشد بسیار کم دارند، برگ‌ها زرد می‌شود و میوه‌ها بسیار کم و ریز هستند.
این کارشناس کشاورزی ادامه می‎دهد: این آفت نیمه اول خرداد تا نیمه اول مرداد ماه بتدریج از خاک بیرون آمده و در باغات ظاهر می‌شوند.
وی با بیان اینکه این آفت دارای سه مرحله زیستی شامل حشره کامل، پوره و تخم است، عنوان می‌کند: حشره کامل به رنگ سبز روشن با چشم‌های سیاه و قهوه‌ای بطول ۲۰ تا ۲۸ میلی متر با بال‌های طوری و شفاف بوده و حشرات نر تولید صدا می‌کند.

گفتنی است؛ حشره این آفت پس از یک هفته تغذیه از شیره گیاه و جفت گیری حشرات ماده اقدام به تخم ریزی روی شاخه تازه درختچه انگوری می‌کند و حشره ماده که عمر دو هفته‌ای دارد، می‌تواند 1000تا 1200عدد تخم بگذارد.
از آن جا که هیچ کدام از خلقت‌های خدا بی حکمت نیست! وجود پرنده سار که پرسروصدا و خودنما با پروازی سریع و مستقیم دارد در تاکستان به داد فریاد باغداران رسیده است.
از آنجا که سارها دسته جمعی زندگی می‌کنند، بسیاری از شکارچیان آنها را شکار می‌کنند و منبعی برای تامین در آمد و گوشت می‌شوند؛ اما در کنترل آفت‌ها نقش بسیار مهمی دارند.
سار پرنده‌ای است که در هوا می‌تواند حشره کامل شده یا همان جیرجیرک را شکار کند و دیگر اجازه نمی‌دهد تا آنها تخم ریزی کنند؛ به همین علت یکی از مهمترین پرندگان برای کنترل آفت هستند.
امیرحسین رحمانی، یکی از باغداران تاکستانی درباره اهمیت سار می‌گوید: کشاورزان از اهمیت این پرندگان اطلاع نداشتند و به همین علت با شکار این پرندگان و قطع درختان تبریزی باعث کاهش جمعیت آنها شدند که همین موضوع باعث شده چند سالی است افت زنجره افزایش پیدا کند و محصولاتمان کاهش داشته باشد.
یوسف رحمانی کشاورز دیگری است که درباره امنیت نداشتن سارها در باغات انگور عنوان می‌کند: شکار سارها در کنار کاهش جمعیت این پرندگان موجب کوچ نکردن انها به تاکستان بود و در کنار دیگر عوامل باعث افزایش جمعیت زنجره و عدم تعادل در اکوسیستم منطقه شده بود.

علی طاهرخانی یکی دیگر از کشاورزان معتقد است: حضور پرندگان در باغات و شکار جیرجیرک‌ها باعث استفاده کمتر از سموم کشاورزی و سالم تر بودن و افزایش محصول می‌شود.
به گفته کشاورزان با به کار افتادن هر بوته از انگور حدود 60 کیلوگرم محصول کم می‌شود و در برخی از شرایط تمام باغات دچار افت می‌شود و تمام محصولات از بین می‌رود.

تخریب محیط زیست
رحمانی درباره اهمیت محیط زیست می‌گوید: تخریب زیستگاه‌های پرنده سار باعث افزایش جمعیت زنجره یا سسرگ و عدم تعادل در اکوسیستم شده است که باغداران سعی می‌کنند با سموم کشاورزی جبران کنند که خودش خطرات زیست محیطی در پی دارد.
وی می‌افزاید: امسال کشاورزان تاکستانی به اهمیت این پرندگان پی برده‌اند و حتی برای شکار جیرجیرک‌ها به انها غدا یا دسر هم می‌دهند.
میلاد طاهر خانی یکی دیگر از باغداران تاکستانی در مورد غذای سارها می‌گوید: ما کشاورزان امسال برای جذب بیشتر این پرندگان اقدام به کاشت انگور مورد علاقه سارها کرده‌ایم؛ با مصرف این نوع انگور که پیش رس هستند جیرجیرک ها را بهتر شکار می‌کنند.
کاظم رحمانی می‌گوید: از بهار امسال که سارها به سمت تاکستان کوچ کرده‌اند با شکار جیرجیرک‌ها قبل از تخم گذاری، پیش بینی می‌شود سال آینده بازدهی محصول اوضاع بهتری داشته باشد.

سارها مبارزان فیزیکی
ارسطو رحمانی از باغداران تاکستانی می‌گوید: بهره‌گیری از پرنده‌هایی مثل سار در تاکستان‌ها یکی از روش‌های مبارزه فیزیکی است که در کنار شخم زدن بهاره و قطع سرشاخه‌های آلوده که حشره بر روی آن تخم ریزی کرده است، می‌تواند کمک بسیار زیادی به باغداران کند.
وی اضافه می‌کند: مبارزه فیزیکی با این حشره باید در کنار مبارزه شیمیایی و استفاده از سموم و آفت کش‌ها انجام شود، اما به دلیل زمانبر بودن آن باغداران اغلب مبارزه شیمیایی را چند بار تکرار می‌کنند که علاوه بر عوارض بازده مطلوب را هم نخواهد داشت.

طبق مطالعات علاوه بر مبارزه فیزیکی از روش‌هایی از جمله استفاده از زمین‌های شنی، ازدیاد آبیاری و تقویت زمین بوسیله کود، بیل زدن پای درخت و سوزاندن علف‌های هرز باغات و اطراف آنها، آب تخت نمودن باغات، هرس سرشاخه‌های آلوده به تخم ریزی زنجره‌ها در بهار و سوزانیدن آنها یا کنترل شیمایی مانند، سموم دیازینون و مالاتیون به روش سمپاشی پای بوته‌ها علیه پوره‌های داخل خاک، سمپاشی سطح خاک در موقع خروج شفیره‌ها، همچنین سمپاشی درختان می‌توان نام برد.
با توجه به اینکه مدت زمان خروج این جیرجیرک‌ها از خاک تا تخم ریزی حدود ده روز است شکار هر کدام توسط پرندگان سار به معنی کاهش هزار تخم این حشره است. بیایید با پرندگان مهربان باشیم و اجازه دهیم تعادل در اکوسیستم برقرار باشد.
خودمان قضاوت کنیم عامل آلودگی محیط زیست، طبیعت است یا دخالت‌های انسان؟
پس بگذاریم در محیط شهر و روستا حداقل مظاهر طبیعت چون حیوانات و گیاهان زندگی خود را داشته باشند.
انتهای پیام/2002