یارانه بازی دولت در آستانه انتخابات ریاست جمهوری

*افزایش یارانه فقرا در آستانه انتخابات، مشکوک است

روزنامه اصلاح طلب اعتماد در گزارشی نوشت: تصمیم اخیر دولت در افزایش یارانه نیازمندان هزینه پرداخت نقدی را از ۴۸ هزار میلیارد تومان به ۵۲ هزار تومان افزایش می‌دهد که طبعا بار مالی بودجه را افزایش می‌دهد و امکاناتی که می‌توانست در اختیار بخش‌های مولد قرار بگیرد به شکل نقدی به دست خانوارهای فقیر می‌رسد.

این در حالیست که این تصمیم سوالات بی‌شماری را برای اقتصاددانان ایجاد کرده است که منابع این میزان یارانه و این تعهد تازه چگونه قرار است تامین شود.  

*دولت‌نجومی‌ها شب انتخابات یاد محرومان افتاد!

در همین حال، کیهان نوشت: مقامات و مسئولان دولت یازدهم بارها و بارها از پرداخت یارانه‌ها گلایه کرده و هر بار به بهانه‌ای پرداخت یارانه را مورد هجمه قرار دادند.

مسلما اگر بخواهیم تمام اظهاراتی که این دولتمردان (چه از زمان ابتدای اجرای هدفمندی در دولت قبل و حتی در دولتی که خود در آن مسئول بودند) در خصوص یارانه‌ها گرد آوریم با عبارات عجیب و بعضا توهین‌آمیزی رو به‌رو خواهیم شد.

روحانی حتی در تبلیغات ریاست‌جمهوری خود یارانه دادن را صدقه‌ای نامیده بود که دولت به مردم می‌دهد، چنان که در همان ایام در گفتگوی ویژه خبری با تاکید بر این‌که صدقه گرفتن افتخار نیست، بلکه صدقه دادن افتخار است، گفته بود: ما باید به نحوی حرکت کنیم که وضع مالی مردم خوب شود تا مالیات دهند و در واقع به سمتی برویم که دست دولت به سمت ملت دراز باشد نه برعکس آن.

اما همین چند روز پیش بود که روحانی که گویی حرف‌های گذشته خودش را هم فراموش کرده، در اظهاراتی که بسیار قابل تامل است گفت: اقشار آسیب‌پذیر باید یارانه بیشتر بگیرند. از سال گذشته در حال برنامه ریزی هستیم یارانه اقشار آسیب‌پذیرتر بیشتر خواهد شد.  

اما بر خلاف همه این ناله‌ها و شکایت‌های چهار ساله، در آخرین روزهای عمر دولت یازدهم و در آستانه انتخابات دوازدهمین دوره ریاست‌جمهوری افزایش سه برابری یارانه نقدی برای اقشار خاص از جمله مددجویان کمیته امداد و بهزیستی در دستور کار قرار گرفت و چنانچه فارس گزارش داده، از امشب یارانه نقدی به صورت متنوع توزیع خواهد شد به طوریکه یارانه مستمری‌بگیران مددجو به طور متوسط سه برابر خواهد شد.

بر این اساس، پیش از این خانوارهای یک نفره، مددجو، 53‌هزار تومان از محل دستگاه اجرایی و 45 هزار تومان از محل هدفمندی یارانه‌ها دریافت می‌کردند که به استناد این ابلاغیه جدید این مبلغ به 95 هزار تومان به منابع یارانه افزوده می‌شود و مجموع دریافتی یک نفر را به 193 هزار تومان می‌رساند همچنین این رقم برای خانواده‌های 5 نفره و بیشتر با احتساب یارانه و مستمری معادل 690 هزار تومان خواهد بود.

نکته‌ای که در این میان بسیار مهم و البته مضحک می‌باشد این است که چند روز قبل ولی‌ا... سیف درباره طرح وعده افزایش 3 تا 5 برابری یارانه نقدی از طرف برخی کاندیداهای احتمالی ریاست جمهوری سال 96 گفت: با توجه به ظرفیت اقتصاد ایران، من از طرح این صحبت‌ها تعجب می‌کنم.

وی افزود: البته یک کسی می‌تواند چنین تعهدی را انجام دهد و تمام ساختارهای پولی و مالی کشور را به هم بریزد و یک تورم شدید به بار بیاورد و ساختارهای موجود را تحت تأثیر قرار دهد اما در نهایت این کار او نفعی برای مردم به دنبال نخواهد داشت. چون ظاهر قضیه آن است که به مردم رقمی بالاتر یارانه می‌دهد اما تورم بیشتری را به آنها تحمیل می‌کند.

به عبارت دیگر سیف در ابتدا باید از روحانی که این وعده را داده تعجب کرده و تبعات این کار را به رئیس‌جمهور فعلی گوشزد کند!

گفتنی است، یکی از مهم‌ترین چالش‌ها و معضل‌هایی که دولتمردان دولت یازدهم پس از روی کار آمدن درباره آن شکوه و شکایت می‌کردند، نحوه پرداخت یارانه نقدی به خانوار و شکل اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها بود به طوریکه وزیر اقتصاد در مرداد ماه سال گذشته گفته بود: روزی که قرار است  یارانه‌های نقدی واریز شود آن روز برای ما «مصیبت عظما» است، زیرا با این شرایط درآمدی باید پرداخت‌های نقدی یارانه‌ها را انجام دهیم و این از مشکلات جدی ما در این دولت بوده و هست.

همچنین بیژن زنگنه، وزیر نفت نیز سال گذشته در پاسخ به این سؤال که احساس خود را درباره واژه هدفمندی یارانه‌ها بگویید، گفت: «خیلی عذاب آور است.»

 طبق آخرین آمارها به استناد اعلام وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی بیش از سه میلیون نفر از یارانه‌بگیران خط خورده‌اند تا به قول برخی مسئولان دولتی از مصیبت عظما و کار عذاب‌آور دولت کاسته شود، البته ظاهرا دیگر نه تنها دادن یارانه، بلکه افزایش آن هم کار عذاب آور و مصیبت واری نخواهد بود!

جالب اینجاست که در همین رابطه، قائم مقام حزب کارگزاران سازندگی در گفتگو با نسیم در خصوص سه برابر شدن یارانه برخی از اقشار خاص در آستانه انتخابات اعلام کرد: این اقدام دولت مطابق مصوبه بودجه سال 1396 کشور است.

سعید لیلاز عنوان کرد: باید از پرداخت فله‌ای که با هلی‌کوپتر انجام می‌شود، فاصله بگیریم و گروه‌های هدف را مدنظر قرار دهیم که همان کمیته امداد و بهزیستی را شامل می‌شود.

قائم مقام حزب کارگزاران سازندگی گفت: من با این اقدام دولت در آستانه انتخابات موافقم و آن را یک کار انتخاباتی نمی‌دانم.

نکاتی که مورد اشاره سعید لیلاز قرار گرفته از چند جهت قابل نقد جدی است، از جمله اینکه چرا دولت یازدهم تاکنون گروه‌های هدف را مدنظر قرار نداده بود؟ چرا فکر دولت فعلی در آستانه انتخابات ریاست جمهوری به این مقوله پیش پا افتاده که باید اقشار کم درآمد را حمایت کند؟

ضمن اینکه نکته مهم دیگری که وجود دارد توجیه کردن این کار از منظر قانونی است، در حالیکه گفته می‌شود این کار طبق قانون بودجه 96 انجام خواهد گرفت، تصریح کنند چرا دولت یازدهم در بودجه سال‌های 93، 94 و 95 به فکر نیازمندان نبود؟ چرا این دولت پوپولیست در بودجه سال‌های گذشته هیچ کمکی برای محرومان در نظر نمی‌گرفت؟

توجه شود که معمولا احکام بودجه از تیر ماه اجرایی می‌شود ولی این کار قرار است در فروردین ماه صورت بگیرد.
اگر دولت یازدهم واقعا به فکر مردم است، طبق روال عادی اجرای بودجه، این پرداخت را از تیر ماه آغاز کرده و این گمان قاطع که دولت برای بقای خود رای می‌خرد را باطل کند.

شکی نداریم که این کارها تنها برای رسیدن مجدد به قدرت صورت گرفته است، چراکه چگونه می‌شود دولتی که یارانه دادن را مصیبت عظمای خود می‌داند! دست به پرداختی که حدود 1000 میلیارد تومان برای دولت هزینه خواهد داشت، بزند؟

*دولت یازدهم «بزرگ‌ترین دروغ به فقرا» را محقق کرد/ وزرای دولت دیگر افزایش انتخاباتی یارانه را پوپولیستی نمی‌دانند؟

در همین حال، خبرگزاری فارس نیز نوشت: این اقدام دولت گرچه ناظر به یک وعده 4 ساله است و حالا در شب انتخابات به مدد استناد به بندی از برنامه ششم به کمک دولت آمده اما از سوی دولتی که وعده افزایش یارانه از سوی کاندیداها را فریب فقرا و اقدامی پوپولیستی می‌داند اقدامی قابل تامل است و باید دید دولت برای این «مصیبت عظمای» مضاعفی که به تعبیر وزیر اقتصاد در شب پرداخت یارانه به آنها وارد می‌شد، چگونه پس از انتخابات به سوگ می‌نشیند.

دولت یازدهم از ابتدای کار منتقد نحوه اجرای قانون هدفمندی یارانه ها بود و همواره اعلام می‌کرد که به دنبال تحقق اهداف مبنایی هدفمندی هزینه‌های عمومی بوده و به جای رویکردهای نمایشی و تبلیغاتی، اجرایی سازی قانون را مد نظر قرار می‌داد اما یکی از انتقادات به همین دولت هم اجرای ناقص قانون هدفمندی یارانه‌ها بود و همین هفته قبل بود که کمیسیون برنامه و بودجه مجلس بررسی این کم کاری در اجرای قانون را در دستور کار داشت. 

اما مجلس در جریان بررسی لایحه برنامه ششم توسعه رای به حذف یارانه نقدی ثروتمندان داد تا منابع حاصل از آن به توان‌بخشی اقتصادی مددجویان تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی اختصاص یابد.

در همان زمان اعلام شد که شرط افزایش مبلغ یارانه نقدی فقرا، حذف یارانه ثروتمندان است اما دولت در حالی که طی سال‌های گذشته بارها از آماده بودن بانک اطلاعاتی خود در زمینه دهک‌هایی که باید یارانه نقدی آنها قطع می‌شد، خبر داده بود، به یکباره و ناگهانی موضوع قطع یارانه توانگران را رها کرد.

در زمانی که این بند قانون برنامه در مجلس به تصویب می‌رسید هم بار دیگر این شرط به دولت یادآوری شد که تا زمانی که دولت نسبت به حذف یارانه دهک های پردرآمد اقدام نکند امکان افزایش یارانه نقدی وجود ندارد.

اما افزایش یارانه فقرا که در آخرین یارانه پیش از انتخابات دولت یازدهم بالاخره اعمال شد وعده‌ای بود که دولت در نخستین روزهای کاری‌اش در 4 سال پیش داده بود. حسن روحانی در ماه‌های آغازین دولت تاکید کرده بود که حتماً باید روند پرداخت یارانه‌ها را اصلاح کنیم و اعلام کرد: دولت دو راهکار پیش رو دارد؛ یا اینکه برای تأمین کسری بودجه، مقداری یارانه‌ها را کاهش دهیم که دیدیم ممکن است این موضوع برای اقشار کم‌درآمد که روی یارانه‌ها حساب کرده‌اند مشکل‌آفرین شود.

راه‌حل دیگری نیز پیش روست و آن اینکه به بخشی از جامعه که نیاز ندارند، یارانه‌ پرداخت نشود.

رییس‌جمهور در آن زمان گفت که پرداخت یارانه‌های نقدی برای این درست شد که وقتی قیمت‌ها افزایش پیدا کرد، زندگی افراد کم‌درآمد از طریق این یارانه‌ها دچار مشکل نشود و این افزایش قیمت‌ها را جبران کند؛ دولت قبل دچار این مشکل شد که به چه کسی یارانه بدهد و به چه کسی یارانه ندهد و برای حل این مشکل تصمیم گرفت که به همه یارانه بدهد.

همچنین در همان ماه‌های اولیه محمدباقر نوبخت هم بخش اصلی کار این دولت را مرحله دوم اجرای هدفمندی یارانه‌ها دانست و وعده داد که در مرحله دوم اجرای هدفمندی یارانه‌ها میزان یارانه به دهک‌های پایین جامعه افزایش می‌یابد.

در همین حال علی طیب نیا، پیش از گرفتن رای اعتماد مجلس برای سکانداری وزارت اقتصاد گفته بود: ایده آل این است که اقشار کم درآمد یارانه نقدی بیشتری دریافت کنند و دهک‌های درآمدی بالا یارانه نقدی دریافت نکنند.

حالا 4 سال از زمانی که طیب‌نیا وعده افزایش یارانه کم درآمد را داده و گفته بود با جلب کمک های کمیته امداد امام(ره) و سازمان بهزیستی باید مشمولان یارانه نقدی را ساماندهی کرد، می‌گذرد.
یعنی 4 سال از زمانی که دولت می‌دانست « با روند اخیر صعود نرخ تورم، قدرت خرید اقشار کم درآمد به شدت کاهش یافته و یارانه نقدی به هیچ وجه کفاف افزایش هزینه های زندگی آنها نمی دهد.» می‌گذرد اما در این 4 سال خبری از نگاه دولت به اقشار ضعیف بر اساس وعده‌های یارانه‌ای نبود.

بالاخره این موضوع به برنامه ششم رسید و در دی ماه سال گذشته یک مقام مسئول وزارت کار از افزایش یارانه نیازمندان خبرداد و گفت که این وزارتخانه در نظر دارد تامین اجتماعی چند لایه را برای آحاد جامعه در نظر بگیرد. در این زمینه یارانه خانوارهای تحت پوشش نهادهای حمایتی کمیته امداد و بهزیستی، خانوارهای دارای مستمری پایین و خانوارهایی که فرد شاغل در این خانواده ها وجود ندارد یا درآمد خانوار بسیار پایین است، افزایش پیدا می کند و تحت پوشش درمان رایگان قرار خواهند گرفت.

از دی ماه تا شب انتخابات هم این موضوع اجرا نشد هرچند که علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اذعان داشت که  7 میلیون نفر از یارانه بگیران از درآمد خیلی بالا و رفتار غیرقابل کنترل اقتصادی برخوردارند، اما حدود یک دهک تحت پوشش بهزیستی هستند که اگر به آنها کمک نکنیم با بحران تغذیه مواجه می‌ شوند و با یک بیماری از یک طبقه به طبقه دیگر می ‌روند و سرنوشت خانواده با بیماری یک فرد تغییر می ‌کند.

حالا دولت خود در حالی به ابزار افزایش یارانه‌ها چنگ می‌زند که به شدت در مقابل شعارهای دیگر کاندیداها در این زمینه ایستاده بود و برای نمونه  وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در واکنش به وعده انتخاباتی یکی از ثبت نام کنندگان برای انتخابات ریاست جمهوری گفته بود: «این بزرگ‌ترین دروغ به فقراست؛ این هنر نیست که ما 200 هزار یا 300 هزار تومان در جیب افراد بگذاریم و ظرف چهار ماه به اشکال مختلف چهاربرابر آن را از جیب او خارج کنیم.»