تجربه نگاری از چهار دوره انتخابات شورای شهر در قزوین/ شورای پنجم و سرهای پر سودا

به گزارش خبرنگار سیاسی صبح قزوین ؛____علی تقوایی.

آغاز انتخابات شورای شهر در قزوین
بیش از یک قرن، یعنی صد و ده سال از آغاز به کار نهاد مدرن شهرداری در قزوین می‌گذرد. هر چند که پیش از آن قزوین صاحب نهادهای مشابه شهرداری بود با این حال به دلیل ساختار و نگاه سنتی حاکم، نمی‌توان آنها را در ذیل نهادی مدرن به نام «بلدیه» یا همان شهرداری تقسیم بندی کرد.

در این بین اما شورای شهر قزوین خواستگاه نوظهوری در تاریخ این شهر دارد. تاریخ نوظهوری که البته نباید فریب تازگی آن را خورد چه اینکه ظهور و ادامه این نهاد در شهر قزوین حاشیه ای به درازای ظهور نهاد شهرداری در این شهر دارد.

نیمه دهه هفتاد و پس از استقرار دولت اصلاحات، اولین انتخابات شورای شهر در قزوین برگزار شد و پس از آن تنها طی سالیان منتهی به سنوات 89 تا 91 بود که با تمدید اعضای فعلی، انتخاباتی در این نهاد مدنی برگزار نشد. با این چهار دوره برگزاری انتخابات در شهر قزوین تجربه کمی برای این شهر نبود و به ویژه آنکه در آستانه برگزاری انتخابات پنجمین دوره شورای اسلامی شهر قزوین، بازخوانی ادوار چهارگانه آن می تواند تجربه مفیدی برای ادوار بعدی باشد.

ظهور پدیده پریسا تیرسحر و آغاز زوال از ابتدا
نخستین دورۀ انتخابات شورای شهر قزوین – 1378 تا 1382- با نام «پریسا تیرسحر» گره خورده است. او که بود و از کجا آمده بود؟ هیچ کس نمی‌دانست اما هنوز چهره و پوسترهای پرزرق و برق او در ذهن و ضمیر بسیاری از هواخواهان و دشمنان این خانم جوان در شهر قزوین نقش بسته است.

انتخابات آغاز شده بود و از میان آن همه گزینه مطرح، دختر گمنامی که به واسطه پوسترهای پرزرق و برق و جذب آرای سرگردان و البته مردانه –که در انتخابات شوراها در قزوین، تعیین کننده ترین نقش را دارند- به شورای شهر راه یافته بود.

ورود تیرسحر به صحن شورا در شرایطی روی می‌داد که بسیاری از چهره‌ها و شخصیت‌های اصولگرا و اصلاح طلب از راه یافتن به نخستین دوره انتخابات این نهاد بازمانده بودند.

همین عامل و البته رای آوری بی حساب و کتاب یک خانم جوان و گمنام، سبب بروز پاره ای حاشیه‌های جدی در شورای شهر قزوین شد.

به ویژه آنکه تیرسحر بالاترین میزان آرا را به خود اختصاص داده بود و شخصیت‌های مطرح و با شناسنامه‌ای چون «داریوش فامیلی»، «مهجبین ابوترابی»، «محسن بهشتی سرشت»، «مسلم بیدخام» و «علی شهروزی» از میان جریان اصلاح طلبی و «عباس نیکویه»، «عباس ظاهری» و «سید صادق سیاهپوش» از میان جریان اصولگرایی با وجود همه سوابق خود پس از خانم جوانی قرار گرفتند که نه مانند محسن بهشتی سرشت، استاد برجسته تاریخ کشور و عضو جبهه مشارکت، سوابق علمی و سیاسی داشت و نه مانند عباس نیکویه سوابق اجرایی.

حاشیه‌هایی که در نهایت با کنار رفتن تیرسحر از شوراهای بعد قزوین و البته طرح برخی اتهامات اقتصادی و ... علیه او به اتمام رسید.

شکل گیری جریان «تیرسحریسم» و جذب آرای مردان
اسم تیرسحر یا رسم تیر سحر؟ البته میان این دو تفاوت‌ها بسیار است. کناره گرفتن تیرسحر از شورا هرگز به معنای پایان یافتن راه تیرسحر در ادوار انتخابات شورا در قزوین نبود چه اینکه پس از ظهور و سقوط او، جریانی که می‌توان آن را اعتباراً «تیرسحریسم» نامید در شورای شهر قزوین شکل گرفت.

جریان تیرسحریسم و موفقیت خیره کننده آن در شکست دادن چهره‌های باسابقه ای چون بهشتی سرشت و نیکویه از دو جریان اصلاح طلبی و اصولگرایی، بعدها زنان و دختران بسیاری را در اندیشه فتح شورای شهر قزوین انداخت.

زنان و دخترانی که نه اصولگرا بودند و نه اصلاح طلب و نه حتی مدافع حقوق زنان و حضور اجتماعی آنها. بلکه بیشتر به تاجران، بازیگران و افرادی خوش شانسی شبیه بودند که دوست داشتند بلیطِ بخت آزمانیِ چهره و پوستر خود را در لانتوریِ انتخابات بیازمایند.

جریان تیرسحریسم غالباً در پی جذب آرا مردانه بود. کمااینکه در این مسیر نیز موفق ظاهر شد اما مردانی که غالبا به کاندیداهای این جریان رای می‌دادند؛ نیز هرگز اصولگرا، اصلاح طلب و یا مدافعان حقوق زنان و ... نبودند بلکه آنها نیز مانند کاندیدای مورد علاقه خود، سوداهای دیگری جز سودای انتخابات و مشارکت سیاسی در سر داشتند.

فتح اصولگرایان، حاشیه‌های بسیار و ادامه جریان تیرسحریسم
دوره دوم انتخابات شورای شهر قزوین در سال های 82 تا 86 با پیروزی خیره کننده اصولگرایان، حضور کمرنگ اصلاح طلبان، ادامه جریان تیرسحریسم و آرای اقوام لر ادامه یافت.

«عباس نیکویه»، «عباس ظاهری»، «سید صادق سیاهپوش»، «علی حسن ظاهری» و «فاطمه اشدری» از اصولگرایان؛ « احد چگینی» و «آتوسا بیات» نمایندگان جریان اصلاح طلبی و «حسین مردعلی» و «مریم نخستین» از جمله چهره‌های مستقل، ترکیب سیاسی شورای دوم شهر قزوین را تشکیل می‌دادند.

دوره دوم انتخابات شورای شهر قزوین یکی از پرحاشیه ترین و مهم ترین اداوار انتخابات این نهاد در شهر قزوین بود.

این دوره مصادف با رد صلاحیت و حذف گسترده دواطلبان و شخصیت‌های اصلاح طلب در سطوح مختلف حاکمیتی بود. آنها بارها از تریبون‌های خود اعلام کرده بودند که مردم عموماً رقبتی به اصولگرایی ندارند با این حال یک اصولگرا یعنی سید صادق سیاهپوش بالاترین میزان آرا را به خود اختصاص داد و باقی چهره‌های اصولگرا نیز عملا دارای رای قابل توجهی بودند.

نکته مهم در مورد دو چهره اصلاح طلب این دوره، یعنی احد چگینی و آتوسا بیات این بود که آنها هر دو هرچند با پوشش کم رمق اصلاح طلبی وارد کارزار انتخابات شدند؛ اما در عمل آتوسا بیات در ذیل پدیده «تیرسحریسم» قرار گرفت و توانست با استمداد از پوسترهای پرزرق و برق و جذب آرای مردانه و نه شعارها و برنامه های اصلاح طلبانه، راهی صحن شورا شود.

احد چگینی دیگر عضو منتسب به جریان اصلاح طلبی نیز عملا با جذب آرای روستاهای لر نشین و اقوام لر و کرد ساکن قزوین توانست در اصل به عنوان نماینده‌ای که آرای اقوام لر و کرد را به خود اختصاص داده است، وارد شورای دوم شود.

از سویی نیز پوسترهای مریم نخستین که در آن سال‌ها بسیار جوانتر از روزهای دهه 90 شمسی بود او را تا حدودی در ذیل جریان تیرسحریسم قرار داد.

اما دیگر اتفاق قابل توجه در دومین شورای قزوین، موفقیت یک قهرمان رشته پرورش اندام و پاولیفتینگ در انتخابات بود.

حسین مردعلی کاندیدایی با بیرق مستقل بودن همانند احد چگینی، آتوسا بیات و مریم نخستین سابقه اجرایی مرتبطی با شورای شهر نداشت؛ اما توانست مانند آنها با برخورداری از آرای ورزشکاران محلاتی چون، سعدی، هادی آباد و نواب که عموما به باشگاه پرورش اندام او رفت و آمد می‌کردند، راهی شورای دوم شود.

معروف است که در این دوره یکی از اعضای شورا برای نامگذاری یکی از خیابان‌های شهر به نام «شیرین عبادی» – که در آن سال‌ها به تازگی جایزه صلح نوبل را دریافت کرده بود- اصرار بسیاری داشت.

مهندس کمالی مردی که در رشته مهندسی عمران از دانشگاه پیتسبورگ فارغ التحصیل شده بود در این دوره سکان شهرداری قزوین را در دست می‌گیرد و تا 6 سال بعد یعنی دوره سوم شورا و آغاز اختلافات صنفی و فنی میان او و اعضای شورا در این سمت باقی می‌ماند.

سقوط مهندس کمالی و ظهور مهندس نصرتی
دوره سوم از سال 86 تا سال 92 ادامه داشت، دولت مهرورز روی کار آمده بود. دولتی‌ها در این زمان نمایندگان خود را – برخلاف سه سال بعدش- با جریان اصولگرایی یکی می‌دانست بنابراین تلاش بسیاری کردند تا ذیل عنوان اصولگرایی نمایندگان خود را راهی شوراهای شهر نمایند.

برهمین اساس از 9 عضو شورا، 7 عضو اصولگرا بودند که عباس ظاهری، «مهندس محمد خورشيدي»، «مرحوم محمدحسين خاكساران»، «حامد کبودوند» - از چهره‌های جبهه پایداری- «صديقه حکمت»، «فاطمه اشدري» و «مرحوم سیاهکالی مرادی» اصولگرایان دوره سوم شورا را تشکیل داده اند.

در این بین «غلامحسين شيري» -مديركل راه و ترابري استان قزوين در دوران اصلاحات- و عضو علی البدل با فوت مرحوم سیاهکالی وارد شورا شد. همچنین «شهلا عطايي» که مدرس زبان انگليسي بود توانست با جذب آرایی به سبک پریسا تیرسحر برای اولین بار به شورا راه پیدا کند و مريم نخستين احمدي دیگر قرین او نیز کماکان برای بار دوم به عنوان یک چهره مستقل عضو شورا شد.

دوره سوم شورا را باید دوره سقوط مهندس کمالی و ظهور مهندس نصرتی نامید. اختلافات میان شورا و کمالی به اوج خود رسید و او آماج انتقادات اعضای شورا قرار گرفته بود.

مخالفینش او را فلسفه باف و ناآشنا به وظایف شهرداری می‌دانستند. آنها می‌گفتند شهردار تنها جمع آوری زباله‌ها از سطح شهر را وظیفه شهرداری می‌داند و هرگز به فکر جذب سرمایه گذاری و اجرای پروژه‌های بلندپروازانه برای شهر نیست.

از سویی نیز موافقان مهندسِ از فرنگ برگشته معتقدند بودند که اینها همه اتهامات واهی است و برخی از معاونین وی در شهرداری به صورت پنهانی مشغول تخریب شهردار و توطئه علیه وی هستند. موافقین کمالی می‌گفتند برخی از دورن شهرداری به فکر پروژه بازی و پول به جیب زدن از طریق دست اندازی به هر حوزه کاری مربوط و نامربوطی اند؛ اما مهندس در برابر آنها ایستاده است.

در هر حال کار به استیضاح آقای شهردار و اوج تنش‌ها می‌رسد تا در نهایت کمالی از شهرداری قزوین خداحافظی می‌کند و جای خود را به معاونش، مهندس مسعود نصرتی می‌دهد.

یکدستی شورا، غیبت امر سیاسی و نینایی که میراث دار تیرسحر بود
دوره چهارم از سال 92 همزمان با انتخابات ریاست جمهوری و پیروزی دکتر حسن روحانی آغاز می‌شود. دوره چهارم انتخاباتش شورای شهر قزوین بی شک با نام «نینا سیاهکلی مرادی» دختر جوانی که توانسته بود آخرین حدِ نصابِ رسیدن به شورا را کسب کند، عجین شده بود.

نینا سیاهکلی مرادی مانند تیرسحر، بیات، عطایی، نخستین و البته ده‌ها کاندیدای زن دیگری بود که توانسته بودند با شعارها و برنامه‌هایی غیر از شعارها و برنامه‌های مرسوم انتخاباتی راهی شورا شوند. با این حال این بار «آن سبو شکسته بود و آن باده ریخته بود».

انتخاب ناباورانه سیاهکلی مرادی به عنوان آخرین عضو شورا با حواشی بسیار همراه شد، حواشی که در نهایت سیاهکلی را از راه یابی به شورای چهارم بازداشت.

همزمان با این واقعه موج وسیعی از اخبار رسانه‌های بین المللی متوجه این دختر 28 ساله و به زعم آنها ظلم و جوری شد که علیه او رفته بود. ماجرای سیاهکلی مرادی قزوین را در راس اخبار مهم ترین رسانه‌های معاند نظام قرار داد با این حال این موج خیلی زود فروکش کرد و سیاهکلی نتوانست جایی در صحن شورا داشته باشد.

گذشته از این مورد از خصوصیات بارز این دوره از شورا سیاست زدایی از آن و تمرکز عموم فعالیت‌های شورا به پروژه‌های عمرانی و سرمایه گذاری بود. رویکرد جدیدی که با تثبیت نصرتی در جایگاه شهرداری قزوین شتاب بیشتری به خود گرفت. در این دوره اجلاس‌های بین المللی و البته پروژه‌های شهری مهمی در قزوین برگزار و افتتاح شد.

با این حال اما این دوره از شورا و مدیریت شهرداری چندان بی حاشیه نبود. انتقاداتی که از هزینه‌های بالای برخی برنامه‌ها و نتایج برخی پروژه صورت گرفت از جمله این حاشیه‌ها بود.

مراسم روز قزوین، جشنواره اسباب بازی‌ها، نتیجه اجلاس‌های بین المللی، پل و برج سازی و.... از جمله نمونه‌های عینی این انتقادات و حواشی بود.

اما یکی از مهم ترین موارد حواشی مجموعه شهرداری و شورای چهارم قزوین نه در داخل این نهاد که در بیرون از این نهاد در اصطکاک با اداره کل میراث فرهنگی استان و مدیرکل آن شکل گرفت. جایی که احداث پارکینگ طبقاتی در جوار مسجد النبی(ص)، پروژه خیابان شهید انصاری و تخریب باغستان‌ها محل نزاع شدید این دو نهاد به یکدیگر شد.

از سویی نیز شائبه‌هایی که در تمایل شورا بر افزایش قیمت مسکن وجود داشت و تعدیل نیرو در شهرداری از دیگر مواردی بود که سبب ساز برخی حاشیه‌های موقتی در رابطه با شورای شورای چهارم شد؛ با این حال شورای چهارم به جز مورد نیناسیاهکلی مرادی به لحاظ سیاسی و جناحی هرگز اسیر حاشیه و جنجال‌های بی مورد آنگونه که در دوره دوم شد، نگردید.

از سویی نیز عملا اختلافی میان شهردار و اعضای شورا ظهور نیافت و کماکان این دو با مسالمت در کنار یکدیگر به فعالیت مشغول بودند؛ هرچند در این میان برخی نیز این انتقاد را علیه شورای چهارم مطرح کردند که بیش از اندازه در برابر شهردار انفعال دارند با این حال اعضای شورا از این رویکرد با عنوان تعامل یاد می‌کند تا انفعال.

شورای پنجم و سرهای پر سودا
انتخابات پنجمین دوره شورای اسلامی شهر قزوین بزودی همزمان با انتخابات ریاست جمهوری آغاز می‌شود. از شواهد و قرائن موجود انتخابات پیش رو یکی از پرتعدادترین و متنوع ترین انتخابات‌های شورای شهر قزوین خواهد بود که در جای خود می‌تواند تنور انتخابات را داغ تر از گذشته کند.

از سویی نیز در این دوره از انتخابات شاهد حضور همه مدل‌های انتخاباتی، مدل اقوام، سیاسی، صنفی، هویت گرایانه و... خواهیم بود.

سئوال اینجاست در این آشفته بازار سلایق و انتخاب‌های گوناگون، انتخاب اصلح و مفید برای شهر و شهروند کدام است؟

سئوالی که قطعا می‌توان پاسخ آن را در مرور چهار دوره انتخابات شورای شهر قزوین، تحلیل کارنامه اعضای آن و البته عبرت‌های ارزشمند آن یافت.
انتهای پیام/2002