به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر صبح قزوین؛ نوروز در بین ایرانیان با آیین‌های خاصی همراه بوده که بشارت‌دهنده سال جدید است که در نقاط مختلف کشور با آداب و رسوم خاصی اجرا می‌شد و همه با برگزاری جشن و شادی به استقبال سال نو می‌رفتند.
نوروز همیشه برای ایرانیان یک عید ویژه همراه با آداب و رسوم و سنت خاص بود و برای مردم قزوین مقداری هم خاص‌تر؛ چراکه اگر عید نوروز برای ایرانیان و پارسی‌زبانان تقریبا ۱۳ روز طول می‌کشید برای قزوینی‌ها عید نوروز تقریبا تا ۱۹ اردیبهشت و روز پنجاه‌بدر ادامه داشت و شاید خاص‌ترین برگزاری نوروز در ایران به جهات زمانی و آیینی در قزوین باشد.
محمدحسن سلیمانی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگ و هنر صبح قزوین با اشاره به آداب و رسوم مردم قزوین برای عید نوروز اظهار کرد: معمولا ایرانی‌‌ها و قزوینی‌ها از اوایل اسفند ماه به استقبال نوروز می‌روند و یکی از آیین‌هایی که در گذشته مرسوم بوده بحث نوروزی‌خوانی بود.
وی افزود: نوروزخوانی‌ها که از سمت شمال قزوین و کوهستان‌های الموت به قزوین می‌آمدند با نغمه‌های خوش‌آهنگ خود در دسته‌های دو تا چهار نفره در کوچه‌ها حرکت می‌کردند و اشعار کوتاه و بلندی می‌خواندند و به مردم نوید و مژده آمدن بهار و نوروز می‌دادند، مردم هم به نوروزی‌خوان‌ها هدیه‌هایی می‌دادند و حضور آنان در شهر را نویدبخش سالی خوش تصور می‌کردند.
این قزوین پژوه تصریح کرد: نوروز در قزوین با آیین‌های مقدماتی همراه بوده که از جمله آن آیین خانه‌تکانی است که از ۱۵ اسفند شروع می‌شد و با این کار آلودگی را از منازل خویش می‌زدودند و تلاش می‌کردند با پاکیزگی و آراستگی به استقبال سال نو بروند.
وی بیان کرد: یکی دیگر از آیین‌هایی که عطر و بویی خوش در سطح کوچه‌ها به راه می‌انداخت شیرینی پزی بود که اکنون هم در خانواده‌های اصیل قزوینی رسم است که انواع شیرینی‌جات و دو نوع باقلوای قزوین را خود می‌پزند که در گذشته با آداب خاصی همراه بود بدین شکل که ابتدا وضو گرفته و سپس خمیر می‌زدند و شیرینی می‌پختند و در واقع از رسم و رسومات مورد توجه مردم قزوین بود.
سلیمانی عنوان کرد: یکی دیگر از رسومات مردم قزوین سمنوپزان است که آیین سمنوپزان از دیرباز بین مردم قزوین رواج داشت؛ البته اکنون هم کم و بیش در محلات قدیمی و تاریخی شهر قزوین همچنان اهالی خود را مقید به سمنوپزی می‌دانند.
وی ادامه داد: سمنو یکی از هفت‌خوان‌های ثابت سفره هفت‌سین است که نماد باروری گیاهان و سنبل برکت و فراوانی و نیرومندی در باور ایرانیان است و این آیین در قزوین با نذر و نیاز خاص بانوان همراه بود و نذر حضرت زهرا(س) به عنوان نذر سمنوپزان جنبه خاصی دارد.
این تاریخ‌شناس قزوین ابراز کرد: در آیین سمنوپزان چندین خانواده همراهی و مشارکت داشتند و یک نفر در هر کوچه‌ای بانی می‌شد و مرغوب‌ترین محصول گندم توسط بانی این مراسم تهیه می‌شد و همسایگان و بستگان نذر می‌کردند و در فرآیند تهیه سمنو کمک می‌کردند و در واقع آیینی ملی و مذهبی بود که نام حضرت زهرا(س) در این آیین می‌درخشد و قزوینی‌ها معتقدند کشیدن و خوردن این سمنو مایه سلامتی و قدرتمندی است.
وی در ادامه گفت: یکی دیگر از رسومات که در قزوین با آیین خاصی همراه است چهارشنبه سوری است که در قزوین به آن کله چهارشنبه گفته می‌شود و در همه جا اینگونه رسم است که معمولا آتشی افروخته شده و از روی آن می‌پرند همچنین قاشق زنی که در قزوین چمچه‌زنی هم به آن می‌گفتند رسم بود.
سلیمانی بیان کرد: چهارشنبه آخر سال در قزوین با شب بیداری خانواده‌ها همراه بود و در گذشته غذاهایی همچون رشته پلو و شیش‌انداز پخته می‌شد و معتقد بودند اگر ما این رشته پلو را با شیش‌انداز بخوریم سال آینده رشته امور زندگی در دستان خودمان قرار می‌گیرد.
وی عنوان کرد: یکی از چیزهایی که گاهی در محلات قزوین رسم بود خوردن کله‌پاچه در شب چهارشنبه بود که پس از خوردن یا استخوان‌های آن را می‌سوزاندند و خاکستر آن را به نیت برکت گرفتن زمین در باغستان می‌ریختند یا استخوان‌های کله پاچه خورده شده را در باغات خود دفن می‌کردند که باعث برکت خاک و زمین شود؛ البته این رسم در شب چله نیز در قزوین مرسوم است.
این قزوین پژوه با بیان اینکه قزوینی‌ها خرید آینه را در شب چهارشنبه پایانی سال خوش یمن می‌دانستند؛ گفت: همچنین در گذشته برای اینکه آتش را برای شب چهارشنبه فراهم کنند از بیابان ورک(بوته‌های بیابانی) می‌آوردند و برای این کار معمولا یک سری از افراد با چهارپایان به بیرون شهر می‌رفتند و ورک جمع کرده و می‌فروختند و در واقع چند روزی به چهارشنبه سوری چنین شغلی در شهر ایجاد می‌شد.
وی ابراز کرد: در گذشته مردم قزوین بوته‌هایی که برای افروختن آتش تهیه می‌کردند به صورت فرد در کوچه با حیاط خانه‌ها می‌گذاشتند یعنی به صورت ۳تایی یا ۵تایی بود و پس از آتش زدن ورک‌ها اسپندی که به آن عاتل و باطل می‌گفتند روی آتش ریخته و از روی آتش می‌پریدند و این شعر معروف که سرخی تو از من، زردی من از تو را می‌خواندند.
سلیمانی بیان کرد: پسران جوان در شهر قزوین پس از اجرای مراسم چهارشنبه سوری و پریدن از روی آتش، چادر به سر کرده و چادر را روی صورتشان می‌کشیدند تا شناخته نشوند و با قاشق و کاسه فلزی به درب منازل خانه‌هایی می‌رفتند که درب آن رو به قبله باز می‌شد و با قاشق به کاسه یا چمچه زده تا صاحبخانه با مقداری شیرینی و آجیل یا شکلات به استقبال از آنها می‌آمد که از این مراسم با عنوان قاشق زنی یا چمچه زنی یاد می‌شود.
وی عنوان کرد: یکی دیگر از رسومات مردم جنوبی شهر قزوین در شب چهارشنبه پایانی سال گرفتن فال بود بدین شکل که بانوان کدبانو و خوش سلیقه قزوینی موقع دم گذاشتن برنج یک عدد تخم‌مرغ را داخل پوست پیاز قرمز می‌گذاشتند و داخل قابلمه برنج قرار می‌دادند و زمانیکه برنج می‌پخت اشکال مختلفی حاصل از رنگ پوست پیاز روی تخم مرغ نقش می‌بست که از روی این اشکال فال گرفته و سال آینده را تعبیر و تفسیر می‌کردند.
پژوهشگر قزوینی تصریح کرد: یکی دیگر از رسومات کله‌چهارشنبه بخت گشایی دختران جوان بود که هنگام غروب زمانیکه موذن بانگ اذان مغرب را سرمی‌داد خانم‌ها، دختران جوان دم بخت خود را با جار‌و از خانه بیرون می‌کردند که تا پایان اذان بیرون از منزل مانده و پس از آن به خانه برمی‌گشتند و قزوینی‌ها معتقد بودند با این کار شانس ازدواج دختر در سال آینده زیاد می‌شود و به خانه بخت می‌رود.
وی یادآور شد: در گذشته فال گوش نشینی و شکستن کوزه کهنه و دادن انعام به مستمندان هم رسم بود به عبارتی یکی از چیزهایی که نماد سال کهنه بود کوزه کهنه‌ای بود که آن را می‌شکستند و در واقع شکستن کوزه کهنه نماد شکستن سال رو به اتمام بود و می‌گفتند سال کهنه را با هر بدی‌ای که داشته می‌شکنیم تا در سال جدید کوزه تازه و رزق و روزی فراوان نصیب شود.
سلیمانی اضافه کرد: بازی‌های پرتحرکی هم در شب چهارشنبه پایانی سال انجام می‌دادند که اسامی آن بازی "گل‌دسته و زنگ" و "دنبه‌فروش" و "دم خروس و لانه شیر" بود که معمولا پسران جوان قزوینی در کوچه انجام می‌دادند.
وی ادامه داد: قزوینی‌ها مراسم تحویل سال نو را در گذشته در خانه بزرگ فامیل و پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها برگزار می‌کردند و رسم بود که بزرگ فامیل به همه بچه‌ها عیدی می‌داد؛ همچنین این رسم در بین مردم قزوین باب بود که تا آن جایی که می‌توانستند منازل فامیل‌های دور هم در این ایام سر می‌زدند.
این قزوین پژوه بیان کرد: در گذشته ارتباطات بین مردم گسترده‌تر بود اما امروزه ارتباطات و تعاملات و روابط اجتماعی کمتر شده و در حد رفت و آمد با فامیل درجه یک و دو خلاصه می‌شود.
وی در پایان عنوان کرد: در قزوین معمولا دید و بازدید‌های نوروزی تا ظهر دوازدهم فروردین ادامه داشت و پس از آن عید دیدن را صلاح و خوش یمن نمی‌دانستند؛ اما پس از سینزدهمین روز فروردین تا ۱۹ اردیبهشت ماه و روز پنجاه‌بدر این دیدوبازدید‌ها کم و بیش ادامه داشت.
انتهای پیام/۷۰۰۳
دیدگاه ها