به گزارش
صبح قزوین، وقف در لغت به معنای ایستادن یا به حالت ایستاده ماندن و آرام گرفتن است. و در اصطلاح فقهی، عقدی است که ثمرۀ آن حبس کردن اصل، و رها کردن منفعت آن است.
به عبارت دیگر؛ « حبس کردن چیزی از طرف مالکش به وجهی از وجوه، به نحوی که فروش آن ممنوع باشد، به
ارث منتقل نگردد قابل هبه نباشد، فروخته نشود و به رهن و اجاره و عاریت و از این قبیل داده نشود. و صرف کردن
آن مال در جهتی که واقف تعیین کرده است»
وقف در قرآن
در قرآن مجید آیه ای که بر وقف و احکام فقهی آن صراحت داشته باشد وجود ندارد، ولی می توان از باب اولویت
با آیات مربوط به «احسان و انفاق»، «قرض الحسنه»، «تعاون» و «صدقه» به جواز و بلکه جهان و استحباب وقف
استدلال کرد آیه 46 سوره کهف که می فرماید:
«المالُ و البَنونَ زینةُ الحیاةِ الدنیا و والباقیات الصالحات خیرٌ عند ربک ثواباً خیرٌ اَملاً»؛
مال و فرزندان زینت حیات دنیاست و (لیکن) اعمال صالح که تا قیامت باقی است ( مانند نماز و تهجد و ذکر خدا و
صدقات جاری چون بنای مسجد و مدرسته و موقوفات و خیرات در راه خدا) نزد پروردگار بسی بهتر (عاقبت) آن
نیکوتر است.
نقش وقف در تأمین اجتماعی:
فقر یکی از موانع عمده پیشرفت و سعادت انسان و به فعلیت رسیدن قوه ها و استعدادهایی است که خداوند متعال
برای نیل انسان به کمال مورد نظر: (که غرض آفرینش انسان بوده است) به او داده است. یکی از جاهایی که «وقف»
می تواند به طور فعّال وارد عمل شود و موانع سعادت و به فعلیت رسیدن استعدادهای انسان را برطرف کند، در بیان
محو فقر و در نتیجه تأمین اجتماعی می باشد. مطالعه اجمالی تاریخ وقف این حقیقت را روشن می کند که
نخستین انگیزه های واقفان برای مبادرت به وقف، نابودی فقر و محرومیت از جامعه مسلمین بوده است
بررسي متون وقف نامه ها هم مدعاي ديگري است كه مسلمين با استفاده از اين سيستم حسنه در پي «عدالت
اجتماعي» به معني واقعي در جامعه بوده اند .
برهمين اساس وقف هم نياز به فرهنگ سازي دارد تا اين سنت حسنه رواج يافته و در جهت تحقق اهداف جامعه
اسلامي سوق يابد.
بعد از انقلاب اسلامي ساليانه 200 وقف در كشور انجام شده اما با كمك رسانه ها تنها در سال 89 ، 1200 وقف
جديد صورت گرفته، يعني شاهد رشد پنج برابري وقف در سال 90 نسبت به ميانگين وقف هاي جديد پس از
انقلاب اسلامي هستيم .
تاكيد رهبر معظم انقلاب بر حفظ و صيانت از موقوفات و توجه به فرهنگ وقف در جامعه بر اهميت اين موضوع
مي افزايد و بر اساس رهنمود هاي ايشان نبايد فرهنگ وقف در جامعه تعطيل شود بلكه به ياري اصحاب رسانه
مي توان آثار و بركات و ظرفيت هاي وقف را براي مردم تشريح كرد.
سنتي چند وجهي
مطالعه تاريخچه وقف در اسلام نشان مي دهد كه در طول دوره هاي تاريخي واقفان متعددي املاكي را بر
مدارس علوم ديني و علوم عقلي وقف كرده اند كه به مدد برخورداري از درآمد همين موقوفات در قرون دوم
تاچهارم هجري تحولات علمي مهمي در دنياي اسلام رخ داد .
مدارس مهمي هم چون مدارس نظاميه در بغداد، مدرسه ي بيهقيه و سعيديه در نيشابور، مدرسه الفاضليه در قاهره،
از مدارس مهم و معتبر جهان اسلام بودند كه به كمك درآمد موقوفات در ترويج فرهنگ و علوم اسلامي نقش موثري
در جهان اسلام ايفا كرده اند .
تعدادي از واقفان، درآمد املاك و مستغلات وقفي را وقف بر تلاوت كلام الله مجيد كرده اند كه همه ساله افرادي با
خواندن قرآن براي شادي روح واقف دعا كنند. اين مورد مصرف وقف علاوه بر ثواب اخروي براي واقف، در ترويج
فرهنگ قرآن و توسعه فرهنگ ديني در جامعه ميتواند تأثيرگذار باشد .
مصارف ديگري از قبيل وقف اموال و دارايي ها براي احداث بيمارستان و مراكز درماني، استفاده از كتب وقفي
مهم و معتبر و البته كم ياب، وقف جهت جهيزيه و غيره تا وقف جايزه هاي مهمي مثل جايزه نوبل كه حاصل
تلاش آلفرد نوبل واقف بنياد نوبل است كه ثروت به دست آمده از تحقيق و پژوهش هايش را طي وصيت نامه اي
براي اهداء معتبرترين جايزه علمي دنيا وقف كرد .
وقف در استان قزوین
استان قزوین با دارابودن بیش از 122 موقوفه غیر متصرفی و 45 موقوفه متصرفی و 20 هزار موقوفه و همچنین
وجود اولین موقوفه کشور به نام موقوفه شادروان خدیجه بنت خواجه بدیعا که در قرن پنجم ه.ق آن را وقف
نموده است و شامل یک رشته قنات بوده که از اراضی وشتق میان چال در شش کیلومتری شمال غربی قزوین
سرچشمه گرفته و پس از عبور از داخل شهر ومحله آخوند به باغات عنایت ختم می گردد و نیت واقف مشروب
ساختن (آبرسانی) دومحله ریگزار و چینی بندان می باشدکه دراستان این موقوفه به نام موقوفه قنات آخوند
معروف است که علامه بزرگوار آخوند ملاخلیلا در سده های بعد تعمیراتی در آن انجام داده است، جز استان های
شاخص در حوزه موقوفات می باشد .
علاوه بر اولین موقوفه کشور وجود یکی از با ارزشترین و پهناورترین (موقوفه مرحوم حاج محمدحسین خزانه واقع در
شهرصنعتی البرز- موقوفه مرحوم مولاوردیخانی) موقوفات کشور و همچنین وجود خانواده واقف شیخ الاسلام در
استان قزوین خود دلایلی بر سبقه وقف و شاخص بودن این استان در حوزه وقف در کشور است.
طبق آمار و بررسی های به وجود آمده مُسن ترین واقف استان قزوین آقای صمد نوری نژاد با 86 سال سن می
باشد که یک باب واحد مسکونی خود را وقف روضه خوانی و عزاداری حضرت اباعبدالله(ع) و خیرات و مبرات نموده
است ، همچنین جوان ترین واقف استان آقای سیامک آشوری با 18 سن است که 1000 متر از اراضی خود را
وقف ساخت مسجد و مجتمع خدمات رفاهی بین راهی نموده است.
کوچکترین موقوفه استان موقوفه صدرالواعظین و بزرگترین موقوفه استان موقوفه متصرفی قازان ابن ارغوان و
موقوفات غیرمتصرفی مولاوردیخانی و حاج محمدحسین خزانه و همچنین بزرگترین موقوفه بین المللی
استان موقوفات مرحوم سرداری می باشد.
علاوه بر موقوفات مذکور وجود ده ها و حتی صدها موقوفه دیگر با نیات مختلف اعم از آب انبارها ، مدارس علمیه
، شهریه آموزش کودکان بی بضاعت ، هزینه درمان بیماران خاص و . . . خود بر تدّین و تشرع مردم این دیار
می افزاید.
کمی تأمل
حال به نظر شما پس چرا سنت حسنه ای که مورد تاکیدات دین مبین اسلام است و با اقبال خوب گذشتانمان
مواجهه بوده است اکنون کمی مهجور واقعه شده است؟،بر اساس افكار سنجي انجام شده معلوم شد كمتر از 25
درصد مردم يعني سه چهارم آن ها با وقف آشنايي ندارند. چند علت مانع ورود مردم به حوزه وقف مي شود؛
يكي اينكه در 30 سال اخير به ويژه در دهه گذشته توليد محتوا و اطلاع رساني در اوقاف ضعيف بوده و ما نتوانستيم
مردم را نسبت به اين سنت الهي آشنا كنيم، از سوي ديگر رسانه ها آن حساسيت و توجه لازم را نداشته اند، چرا كه
رسانه ها در صد ها موضوع مهم نقش آفريني مي كنند اما نسبت به موضوع مهم وقف آن حساسيت لازم را
نداشتهاند .
دیگر آنکه طي ساليان گذشته آمار و اطلاعات موقوفات و هزينه هاي آنها در اختيار مردم قرار نمي گرفت و این
خود موجب بی اعتمادی مردم به اوقاف و همچنین عدم میل به این سنت فاخر اسلامی شده بود.
اما طی سال های اخیر سازمان اوقاف و امورخیریه کشور با برگزاری دوره های مختلف آموزشی در امر تعلیم و
تعلیم مدیران بومی ، جوان ، انقلابی در حوزه اطلاع رسانی و روابط عمومی ، اقدام به تولید محتوا و اطلاع
رسانی مناسب در این حوزه نموده است ، که با مشارکت و همکاری و حضور صمیمانه رسانه های جمعی شاهد
میل و رغبت آحاد ملت به سنت جاودان و احسان ماندگار وقف بوده ایم.
همچنین امروز بر اساس سياست هاي نماينده محترم ولي فقيه در ارتباط با شفاف سازي عملكرد سازمان و
مديريت موقوفات، سامانه جامع مديريت بانك اطلاعات موقوفات و بقاع متبركه در تمامي اجزاء راه اندازي شده كه
تمام مديران به آن دسترسي دارند ، که خود گامی مهم در راستای جلب اعتماد عمومی مردم نسبت به حوزه
موقوفاتو بقاع متبرکه بشمار می آید.
حرف آخر
آری به راستی وقف احسان ماندگار و میراث جاودان گذشتگان برای ماست و مااکنون طبق فرموده مقام معظم
رهبری(مدظلّه العالی) باید همگان با عمل امینانه به وقف سعی در گسترش و ترویج این سنت حسنه برآئیم ، اگر
روزی نیاز جامعه ما آب رسانی به مناطق محروم و یا اقامه مجالس روضه خوانی و تعزیه دارای اهل بیت(ع) و . . .
بوده است امروز شاید نیاز جامعه به وقف در بخش های علمی اعم از فیزیک هسته ای ، انرژی اتمی ، تجهیزات
پزشکی ، ایجاد مراکز درمانی بیماری های خاص و . . . باشد و این وظیفه سازمان اوقاف و امورخیریه کشور به
طور عام و ادارات اوقاف و امورخیریه استان ها به صورت خاص می باشد که متناسب با نیازهای موجود جامعه
واقفان را به سمت وقف اموالشان در این راستا و ایجاد وقف پویا سوق دهد.
انتهای پیام/
دیدگاه ها