حدیثه پیله‌چی در گفتگو با خبرنگار فرهنگ و هنر پایگاه خبری تحلیلی «صبح قزوین»؛ در خصوص مفهوم کلیشه اظهار کرد: تکنیکِ «کلیشه‌سازی»، تعداد اندکی از ویژگی‌های ساده، پایدار و به سادگی قابل فهم در یک مفهوم را در نظر می‌گیرد و همه چیز درباره آن مفهوم را به آن ویژگی‌ها تقلیل می‌دهد و صفات را اغراق‌آمیز، ساده، ثابت و ابدی می‌پندارد.
این کارشناس سواد رسانه با بیان اینکه اگر رسانه‌ها در بازنمایی واقعیت به شکل خاص اصرار بورزند و در طول زمان و به اشکال مختلف آن را تکرار نمایند، می‌توانند آن بازنمایی را به «کلیشه» تبدیل کنند، تصریح کرد: رسانه، راه‌های مجسّم کردن برخی گروه‌ها، هویت‌ها و موقعیت‌ها را به ما می‌آموزد.
وی با بیان اینکه در واقع کلیشه‌سازی ذهن مردم را تا حد چند خصیصه و ویژگی پایین می‌آورد و برخی صفات را اذهان به شدت اغراق‌آمیز، ساده و ثابت می‌کند، افزود: برای مثال می‌توان به کلیشه‌ای که در یادآوری حیوانی همچون روباه در ذهن متبادر می‌شود، اشاره کرد.
دبیر نهضت سواد رسانه‌ای انقلاب اسلامی استان قزوین ادامه داد: به محض تصور روباه، ذهن ما به صورت ناخودآگاه کلماتی همچون موزی، فریب‌کار و حیله‌گر را به عنوان صفات این حیوان برمی‌شمرد.
این کارشناس سواد رسانه در قزوین بیان کرد: قطعاً هیچ‌گاه روباه مکر و حیله‌ای جدی که یکی از خصایص انسانی به شمار می‌رود را در برابر ما به کار نبرده است اما سوال اینجاست که چرا باید این مفاهیم به کلمه روباه پیوست شده و همگان این حیوان را مکار و حلیه‌گر بشناشند؟
معاون آموزشی فضای مجازی بسیج استان قزوین تصریح کرد: رسانه در مقطع ابتدایی در شعر روباه و زاغ و در بیت «روبه پرفریب و حیلت ساز» این حیوان را حیله‌گر و فریب‌کار معرفی کرده و طبیعتا این مسئله در ذهن مخاطب نقش بسته است.
«تکرار» یکی از مهم‌ترین تکنیک‌های اقناع مخاطب به شمار می‌رود
پیله‌چی با بیان اینکه «تکرار» یکی از مهم‌ترین تکنیک‌های اقناع مخاطب به شمار می‌رود، اذعان کرد: این خصیصه مکار بودن روباه تنها در کتاب درسی بیان نشده و رسانه با تکرار این ویژگی‌ها در انیمیشن‌های پینوکیو و پسر شجاع، حیله گر بودن روباه را در ذهن مخاطب تثبیت کرده است.
وی اذعان کرد: در بحث مولفه‌های موثر در کلیشه؛ تکرار نقش بسیار کلیدی دارد؛ گیرنده پیام با تکرار موضوع به صورت ناخودآگاه دست به تعمیم زده و در نهایت در ذهن مخاطب ثبت می‌شود بنابراین کلیشه به یکباره به وجود نمی‌آید و مستعد زمان طولانی، برنامه‌ریزی و طراحی زیبا و جذاب در رسانه است.
دبیر نهضت سواد رسانه‌ای انقلاب اسلامی استان قزوین گفت: تصور اینکه ممکن است فرد یا رسانه‌ای پیامی را منتشر کند که طراحی نشده، نشانه ساده انگار بودن مخاطب است چراکه گیرنده پیام باید بداند که تمام پیام‌ها با اهداف خاص و با استفاده از تکنیک‌های رسانه‌ای طراحی شده‌اند.
مسئول معاونت نسرای فضای مجازی استان قزوین با تاکید بر اینکه رسانه تعداد کمی از ویژگی‌های ساده و پایدار در یک مفهوم در نظر گرفته و همه آنها را به یک سری صفات اغراق‌آمیز، ساده و ثابت تقلیل می‌دهد، ادامه داد: به این ترتیب زمانی که به روباه فکر می‌کنیم تنها مکار بودن، حیله‌گری و پرفریب بودن آن به ذهن خطور می‌کند و تا ابد در ذهن ثابت می‌ماند، مگر زمانی که رسانه بخواهد این کلیشه را تغییر دهد.
وی تصریح کرد: در انیمیشن زوتوپیا؛ روباه ابتدا مکار و پرفریب است اما به تدریج متحول شده و در نهایت به قهرمان داستان و پلیس تبدیل می‌شود به این ترتیب رسانه قادر است یک مفهوم را ذهن ما به کلیشه تبدیل کرده و یا هر زمان که بخواهد آن را تغییر دهد.
«کلیشه‌سازی» یکی از تکنیک‌های مهم بازنمایی به شمار می‌رود
دبیر نهضت سواد رسانه‌ای انقلاب اسلامی در استان قزوین با بیان اینکه کلیشه‌سازی یکی از تکنیک‌های مهم بازنمایی به شمار می‌رود که برخی نکات را در ذهن مخاطب هک، ثابت و ابدی می‌کند، گفت: اکثر مردم ممکن است در مورد اقشار، قومیت‌ها و مشاغل مختلف کلیشه‌های متعدد ذهنی داشته باشند و آنها را با ویژگی‌های خاص قلمداد کنند این در حالی است که اغلب مردم نمی‌دانند چگونه و چه زمانی نسبت به این موارد دچار کلیشه ذهنی شده‌اند.
پیله‌چی تصریح کرد: برای مثال اگر امروز در دنیا در مورد بمب هسته‌ای سوال شود، اغلب مردم؛ ایران را در ذهن خود تداعی می‌کنند چون این کلیشه‌سازی دائما توسط ترامپ و آمریکا اتفاق افتاده که ایران کشوری است که می‌خواهد با استفاد از انرژی هسته‌ای، بمب افکنی کند؛ اما آیا واقعا این اتفاق در واقعیت رخ داده است؟
مسئول معاونت نسرای فضای مجازی استان قزوین با تاکید بر اینکه در این میان ایران تاکنون هیچ بمب هسته‌ای نداشته اما این درحالی است که در مقابل، آمریکا بارها از بمب اتم استفاده کرده، گفت: امریکا با بمباران هسته‌ای، هیروشیما و ناکازاکی را نابود کرد و اکنون نیز هیچ ابایی در استفاده از بمب اتم ندارد اما کلیشه ذهنی مردم دنیا بمب اتم را متعلق به ایران می‌داند.
وی با اشاره به اینکه بحث ایران و بمب هسته‌ای در واقع نوعی بازنمایی است تشریح کرد: کلیشه زیرمجموعه بازنمایی است؛ زمانی که ما به یک موضوع، شخص یا مفهوم خاصی فکر می‌کنیم بلافاصله یک انگاره‌ای که از قبل در رسانه‌ها ساخته شده در ذهن ما به وجود می‌آید که می‌تواند در تصمیم‌گیری‌های فرد اثرگذار باشد.
پیله‌چی ابراز کرد: بازنمایی اعتیاد، در رسانه‌ها یک کلیشه‌سازی مثبت است؛ چراکه معمولا فرد معتاد در قالب فردی کثیف، بیمار، لاغر با فقر مالی شدید و کارتن خواب در حال بازنمایی است و بخش مرفه جامعه افراد مرتب، قابل اعتماد و دور از پدیده سیاه اعتیاد هستند بنابراین رسانه می‌تواند اذهان را به سمتی که بخواهد هدایت کند.
مسئول معاونت نسرای فضای مجازی استان قزوین تشریح کرد: در واقع رسانه به مثابه شمشیری دولبه است، به این معنا که می‌تواند علاوه بر محسنات بسیار، معضلات متعددی نیز داشته باشد این در حالی است که اگر ما دارای سواد رسانه باشیم و نسبت به ترفندها و تکنیک‌های رسانه ای کسب اطلاع کنیم قطعا تا حد زیادی از آسیب‌های فضای مجازی در امان می‌مانیم.
انتهای خبر/ ۱۰۰۳
دیدگاه ها