به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر پایگاه خبری تحلیلی «صبح قزوین»، خانه‌های تاریخی قزوین، گنجینه‌های پنهانی هستند که با قدم زدن در کوچه و محله‌های قدیمی این شهر می‌توان به آنها دست یافت.
خانه‌هایی که با معماری زیبا و تزئینات نفیس خود، تصویری از زندگی گذشتگان را به نمایش می‌گذارند و به ما یادآور می‌شوند که حفظ میراث فرهنگی، وظیفه همه ماست.
قزوین، شهری با قدمتی طولانی و تاریخی پربار، میزبان خانه‌های تاریخی بسیاری است که هر یک روایتی از معماری و سبک زندگی ایرانی را در خود جای داده‌اند.
خانه تاریخی رضوی واقع در محله درب کوشک، خیابان بوعلی در زرگر کوچه «کوی سلیمانی»، یکی از خانه‌هایی است که با معماری اصیل خود انسان را به دهه‌های گذشته و حس ناب خانه پدربزرگ و مادر بزرگ می‌برد.
درب‌های کلون‌دار، هشتی ورودی، ایوان‌های بلند و سرپوشیده، اتاق‌های آینه‌کاری با تزئینات گچ‌بری، حوض‌های آبی رنگ در وسط حیاط، زیر زمین و مطبخ‌خانه همه و همه قسمتی از خاطرات کودکی خیلی از ماها است که در این خانه به عینیت می‌رسد.
خاندان رضوی که اصالتا اصفهانی بوده و به دلیل تجارت و بهبود کسب و کار به قزوین آمدند در این خانه ساکن شده و پس از چندسال فعالیت قسمتی از آن خانه را با عنوان حسینیه وقف کردند که درب آن هر ساله در دهه آخر صفر به روی عاشقان اهل‌بیت(ع) باز است.
خاندان رضوی، تجار بزرگ قزوین و ایران
محمدعلی حضرتی‌ها در گفتگو با خبرنگار «صبح قزوین»، درباره خاندان رضوی و دلیل آمدن آنها به قزوین می‌گوید: مرحوم حاج سید حسین رضوی از تجار عمده اصفهان بوده که با بازرگانان قزوین همکاری بسیاری داشته است.
وی ادامه می‌دهد: در یک مقطعی پسرش آقا سید ابوالقاسم را برای وصول طلب و سر و سامان دادن حساب و کتاب خود به قزوین می‌فرستد، در دوران ناصرالدین شاه قاجار وقتی که آقا سید ابوالقاسم به قزوین می‌آید، با آن فراست و هوش اقتصادی که داشته است متوجه اهمیت بازرگانی در قزوین و میزان گردش سرمایه و فراوانی داد و ستد در این شهر می‌شود.
این پژوهشگر تاریخ قزوین بیان میکند: سید ابوالقاسم رضوی نامه به پدرش می‌نویسد که اصفهان را رها کن به قزوین بیا، اما مرحوم آقا سید حسین آن را نپذیرفته ولی پسران دیگرش همچون: آقا سید تقی، سید مرتضی، سید اسدالله و سید مصطفی را به قزوین می‌فرستد تا در کنار آقا سید ابوالقاسم کار بازرگانی کنند.
حضرتی‌ها ادامه می‌دهد: آنها به سرعت در قزوین کسب اعتبار میکند و به بزرگترین تجار قزوین و حتی ایران تبدیل می‌شوند، تجارت عمده آنها با روسیه پنبه بوده که از آن طرف قند و شکر وارد میکردند و اولین کارخانه آرد صنعتی که با ماشین‌آلات روسی در شمال غرب قزوین را احداث کردند.
وی می‌گوید: در حقیقت رضوی‌ها می‌آیند از رقابت روس‌ها و آلمانی‌ها استفاده می‌کنند و این ماشین‌آلات را با قیمت پایین وارد کرده و کارخانه آرد را دایر می‌کنند، آقا سید ابالقاسم همچنین اولین وارد کننده آینه قدی از روسیه که آن روزها بسیار خواهان داشته، بوده است، با وجود اینکه حمل و نقل در جاده‌های غیراستاندارد دوره ناصرالدین شاهی از روسیه تا قزوین کاری بسیار دشواری بوده است.
این پژوهشگر تاریخ قزوین بیان میکند: آقا سید ابوالقاسم یک کاروانسرا و در واقع یک سرای بازرگانی در بازار بزرگ قزوین در کنار مسجد آقا سیدعلی دایر میکند که قسمتی از خانه حاج محمدساروخانی را می‌خرد « قسمتی از آن بعدها در خیابان می‌افتد»، در این محل هم کالاهای بازرگانی بسیار پراهمیتی را داد و ستد میکردند.
حضرتی‌ها می‌گوید: آقا سید ابوالقاسم رضوی همچنین اولین درشکه‌خانه «کالسکه‌خانه» قزوین را در نزدیکی دروازه درب کوشک «ابتدای خیابان رسالت» راه‌اندازی میکند و همین‌طور مغازه‌های متعددی در سطح بازار و شهر قزوین خریداری و آنها را اجاره می‌داده به گونه‌ای که بخشی از کار تجارت و افزایش سرمایه‌اش بدین ترتیب صورت می‌گرفته است.
بنا به گفته حضرتی‌ها سید ابوالقاسم سه همسر، 6 پسر و چهار دختر داشته است که بزرگترین پسرش را سید حبیب می‌نامد،؛ از سید حبیب هم فرزندی هم نام پدرش به نام سید ابوالقاسم رضوی به جای می‌ماند که پزشکی می‌خواند و مدتی به ریاست مجموعه درمانی تهران کلینیک می‌رسد.
عزاداری به قدمت یک قرن دلدادگی
امروز خانه رضوی با نام «حسینیه رضوی» شناخته می‌شود، این مکان زیبای تاریخی در دهه آخر صفر میزبان دلدادگانی است که عطر عشق نبوی و حسنی را با چای قند پهلوی هیزمی این سرا چشیده‌اند.
از درب کلون‌دار خانه که وارد می‌شویم معماری بینظیر هشتی و دالان کنارش نظر انسان را جلب میکند، می‌گویند هشتی‌ها را در ابتدای خانه می‌ساختند که مهمان ابتدا در آن متوقف شود تا صاحب‌خانه فرصت آمادگی از پذیرایی از مهمان را داشته باشد، یک راست وارد سرای میزبان نشود.
حیاط را با چادر به دو قسم کردند، زنانه و مردانه! زن‌ها روی ایوان، سکوها و کنار حوض مستقر می‌شوند و میزبان با چای قند پهلو و نان زنجبیلی از آنها پذیرایی میکند، مردها از حیاط گذر و به سرای جنوبی خانه که به نوعی مهمان‌خانه رضوی محسوب می‌شوند راهنمایی می‌شوند.
چایخانه مجلس عزا در گوشه حیاط کنار مطبخ برپا شده، قوری‌های چای را روی آپلوهای قدیمی که با هیزم کار میکردند چیده و چای را دم می‌گذارند، پیرمردی برای عزاداران چای می‌ریزد، دیگری استکان‌های کثیف را در درون تشتی مسی می‌شوید.
همه چیز رنگ و بوی قدیم را دارد، حتی مداحان و روضه‌خوانان این مجلس هم از اشعار و سبک قدیمی برای ابراز ارادت به خاندان اهل بیت(ع) استفاده می‌کنند.
درختان سربه فلک کشیده این خانه قدمت و هویت صد و اندی ساله آن را به رخ می‌کشند و حوض بزرگ وسط خانه با لعاب آبی رنگش پاکی و نجابت ساکنان را فریاد می‌زند.
روضه‌خوان، نوحه می‌خواند مردها سینه می‌زنند و همخوانی می‌کنند، زن‌ها گوشه چادرشان را به سرشان کشیده و آرام آرام اشک می‌ریزند.
عرصه و عیان حسینیه رضوی تقریبا 2هزار و 450 متر است، در دو قسمت شمالی و جنوبی خانه دو عمارت با ارسی‌های هفت چشمه ساخته شده است و گچ‌بری‌های زیبا و آینه‌کاری و نقاشی روی چوب بر درو دیوار عمارت‌ها مشهود است، حوض بزرگ در وسط خانه و باغچه‌های در کنارش به شیوه خانه‌های گودال باغچه قزوین بنا شده است.
اولین لوله‌کشی فلزی خانه با استفاده از لوله تفنگ
بنا به توضیحات محمدعلی حضرتی‌ها؛ عمارت جنوبی در حکم بیرونی خانه بوده و در آنجا ملاقات‌های کاری و دوستانه انجام می‌شده و قسمت شمالی متعلق به خاندان ابوالقاسم و خانواده عیال‌وارش بوده است که همسران او همگی از خاندان معروف و سرشناس قزوین بودند.
در خانه‌های قدیم قزوینی عمدتا لوله‌کشی‌ها به شیوه سفال که به آن تنپوشه می‌گفتند، بوده است؛ سید ابوالقاسم برای اولین در خانه‌اش از لوله‌کشی فلزی استفاده میکند که آن را از لوله تفنگ ساخته بودند.
حضرتی‌ها می‌گوید: «سید ابوالقاسم بخشی از خانه خود را برای حسینیه وقف میکند و از زمان ناصرالدین شاه قاجار تاکنون نسل‌های متعددی این حسینیه را حفظ کرده و هرسال در دهه پایانی صفر در حسینیه رضوی خیمه عزاداری اهل بیت را برپا می‌کنند.
در قدیم در حیاط و حسینیه معمولا به شیوه حسینیه‌های زمان ناصرالدین شاه از یک تیرک چادر می‌کشیدند و سطح حیاط را مسقف کرده و مراسم عزاداری را آنجا برگزار میکردند، نوحه‌خوان‌ها اشعار را به سبک دستگاه که مختص به سبک قزوینی است می‌خواندند».
به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر پایگاه خبری تحلیلی «صبح قزوین»؛ خانه‌های تاریخی قزوین، نگین‌های معماری ایرانی اسلامی در دل این شهر هستند، شهر قزوین بیش از 60 خانه تاریخی در دل خود دارد، در سال‌های اخیر، تلاش‌های زیادی برای مرمت و احیای خانه‌های تاریخی قزوین انجام شده است.
تبدیل برخی از این خانه‌ها به حسینیه، هتل، رستوران، موزه و مراکز فرهنگی، ضمن حفظ بافت تاریخی شهر، تلاشی برای زنده نگه داشتن هویت و اصالت این شهر و جدا کردن این بناها از مهجوریت است.
انتهای خبر/2001
دیدگاه ها