به گزارش خبرنگار حوزه فرهنگ و هنر پایگاه خبری تحلیلی «صبح قزوین»، این روزها شاهد هستیم که برخی از مداحان مجالس ترحیم در قزوین خارج از عرف و قوانین دینی اجرا و فعالیت می‌کنند. مجالسی که با پوشش نامتعارف زن و مرد، تجملات بیش از حد و استفاده از وسایلی مانند فرش قرمز و آلات موسیقی برگزار شده است؛ در صورتی که یک جامعه اسلامی و دینی در مراسمی که باعث عبرت است و دل‌ها را به خدا نزدیک‌تر می‌کند نباید چنین اتفاقی صورت گیرد. همچنین مردم گله و شکایاتی درباره نحوه مداحی‌ها در مجالس ترحیم دارند، استفاده از ابیات نامناسب، کلمات و پسوند‌هایی که نه تنها تسلی خاطر خانواده داغ‌دیده نیست بلکه سبب تازه‌تر شدن داغ او و بی‌قراری بیش از حد صاحب عزا می‌شود؛ در واقع مطالبی که بیان می‌شود به جای اینکه اهمیت معاد را بیان کند و با ذکر مصیبت ائمه سبب آرامش قلب افراد و ثواب در این مجلس شود نیز مطالب انحرافی را بیان می‌کند. از طرفی هزینه‌های گزاف و کلانی که این مداحان و تشریفات مجالس ترحیم دریافت می‌کنند نیز دیگر آسیبی است که این روزها شاهد هستیم.
مجلس ترحیم باید برگرفته از آموزه‌های اسلامی باشد
محمد نبوی یکی از مادحین سرشناس استان قزوین در گفتگو با خبرنگار صبح قزوین، با آسیب‌شناسی مداحی مجالس ترحیم اظهار کرد: با توجه به اینکه در مجالس ترحیم از همه اقشار مردم با سطح مذهبی متفاوت حضور دارند، بنابراین کار مادحین در این مجالس مقداری حساس‌تر است و وظیفه سنگینی را بر دوش دارند زیرا باید فضا را طوری پیش ببرند تا افرادی که شاید اهل مجالس مذهبی نیستند به دین اسلام و دین‌داران بدبین نشوند و اقشاری که هیچ آشنایی با معارف اسلامی ندارند هم بتوانند با اصول دین اسلام و معارف اسلامی آشنا شوند.
وی اشاره کرد: ذاکری که معارف اسلامی را در مجالس ترحیم بیان می‌کند حتماً باید خود بر این معارف آشنایی داشته و اجراکننده آن باشد تا بتواند بر افراد دیگر تأثیر بگذارد و اگر غیر از این باشد، مجالس ترحیم دارای بار معرفتی و معنوی نخواهد بود.
این مداح اهل بیت عنوان کرد: متولیان امر متأسفانه به این موضوع توجه ندارند، مساجد، اوقاف، سازمان تبلیغات اسلامی و تمام کسانی که مسئول این مجالس هستند باید پیگیری‌های لازم را به عمل آورند.
نبوی خاطرنشان کرد: به دلیل نبود پیگیری‌ها و بی‌مسئولیتی سازمان‌ها، مجالس ترحیم بدون هیچ گونه تأثیر معرفتی و معنوی در سالن‌ها، آمفی تئاترها و با استفاده از آلات موسیقی برگزار می‌شود که این نوع مجالس هیچ تطبیقی با عرف و شرع ما ندارد.
این فعال حوزه فرهنگی و مذهبی در ادامه گفتگو افزود: هیچ قانونی برای تعرفه مداحان مجالس ترحیم عنوان نشده است و هر یک به مقدار و مبلغ دلخواه از این راه کسب درآمد می‌کنند. مردم از این نابسامانی ناراضی هستند اما به دلیل آبرو و از سر ناچاری مجبور به تقبل هزینه‌های کلان مادحین مجالس ترحیم هستند.
هرج و مرج در تعرفه مداحان مجالس ترحیم
وی خاطرنشان کرد: درباره تعرفه مجالس ترحیم هیچ سازمانی متولی امر نمی‌شود تا قانونی وضع کند و این مجالس از بی‌نظمی و هرج و مرج خارج شود. سازمانی باید قبول زحمت کند و قوانینی همچون نرخ، ساعت مجلس و افراد ذاکر را مشخص کند.
این مداح عنوان کرد: درخواست من از مسئولان و سازمان‌های مربوطه، پیگیری این مشکلات و سازماندهی آن است زیرا مجالسی که با اعتقاد و شرع انسان‌ها درآمیخته شده است باید بر طبق قانون و اصول پیش رود.
نبوی تأکید کرد: متأسفانه امروزه ما در مجالس ترحیم با عباراتی نامناسب و سخیفی رو‌به‌رو هستیم که استفاده آن در این مجالس صحیح نیست. دلیل استفاده از عبارات نادرست در مجالس ترحیم، نبود محتوای مناسب برای عرضه در این مجالس است زیرا که اغلب مادحین در این مجالس تنها به هزینه‌ای که دریافت می‌کنند اهمیت می‌دهند و برای محتوای خود ارزشی قائل نیستند.
وی تصریح کرد: مداحی به دو دسته اخلاق مداحی و اصول مداحی تقسیم می‌شود، زمانی ذاکر می‌تواند مورد تحسین و ستایش قرار بگیرد که هر دو این اصول را رعایت کند، اصول مداحی که به معنی قوانین، سبک‌ها و زندگی‌نامه ائمه اطهار (ع) می‌باشد لازمه شروع هر مداح است اما ذاکر زمانی می‌تواند در این عرصه خوش بدرخشد که در کنار اصول مداحی، شخصی را به عنوان استاد اخلاق برای خود در نظر بگیرد که متأسفانه اکثر مشکلات مداحان در هر زمینه‌ای از بی‌اخلاقی نشأت می‌گیرد زیرا اگر کسی آگاه به مشکل باشد و از نظر اخلاقی قدمی برای رفع آن بردارد، ما شاهد چنین مشکلاتی در جامعه مداحان نخواهیم بود.
نبوی افزود: برای حل مشکل محتواهایی که در مجالس ترحیم خوانده می‌شود لازم است بقیه ذاکرین، مادحینی را که دارای سوابق درخشان در این عرصه هستند را الگوی خود قرار داده و از محضر آنان کسب علم کنند.
غفلت از توصیه‌های رهبری در مداحی
مداح سرشناس قزوینی درباره بیانات مقام معظم رهبری عنوان کرد: حضرت آقا هر سال نقشه راهی را برای مادحین و ذاکرین بیان می‌فرمایند اما متأسفانه اغلب این فرمایشات مغفول مانده است. رهبر معظم انقلاب تأکید بر خوانش عرفانیات، اشعار با اصالت، آشنایی با احادیث اهل بیت (ع) و آشنایی با مناجات و ادعیه در مجالس ترحیم داشتند اما این اوامر مورد بی‌توجهی مادحین قرار گرفته است.
نبوی در ادامه اشاره کرد: مقام معظم رهبری در جلسه‌ای بیان کردند: «گاهی یک بیت کار یک منبر را انجام می‌دهد.» اما این سخن به شرطی است که یک ذاکر، مداحی عاقلانه داشته باشد و صرفاً مداحی و جلسه بر پایه عواطف و احساسات منفی نباشد.
وی افزود: در مجالس ترحیم که امروزه شاهد آن هستیم، مداح بیشتر به اعضای خانواده داغ‌دیده اشاره می‌کند و با به کار بردن واژه‌های نامناسب خانواده‌ی عزادار را متوجه واقعه پیش آمده می‌کند تا زمان مجلس به اتمام برسد و کم‌تر مجلس ترحیم پیدا می‌شود که باعث یادگیری مطالب اسلامی شود.
این مداح تصریح کرد: حضرت آقا تأکید بر این موضوع دارند که حضور افراد در مجلس ترحیم را غنیمت شمرده و به واسطه مداح به دانسته‌های آنان افزوده شود زیرا مجالس ترحیم قبلاً به عنوان مجلس تذکر برگزار می‌شده است و امروزه تذکری در این مجالس وجود ندارد.
این فعال مذهبی تأکید کرد: با حضور در مجالس ترحیم می‌بایست به یاد معاد و قیامت باشیم تا دل انسان زنده بماند ولی متأسفانه امروزه این اتفاق نمی‌افتد.
نبوی عنوان کرد: برای پیگیری و اجرا شدن بیانات مقام معظم رهبری نیاز به همکاری و همدلی سازمان تبلیغات اسلامی، اداره کل اوقاف، مساجد، علما و مراجع تقلید است.
مرتضی اخلاقی یکی از مادحین سرشناس استان قزوین در این خصوص اظهار کرد: در مجلس ختم باید به مسائل معاد، قیامت و شب اول قبر پرداخته شود که درس عبرتی برای سایر افراد و شنوندگان باشد اما متأسفانه امروزه ما شاهد چنین مجالسی نیستیم.
وی عنوان کرد: مداحی در مجالس ترحیم به عنوان یک منبع درآمد شناخته شده است و متأسفانه اکثر مجری‌ها در مجالس ختم معتقد به مرگ و قیامت نیستند و صرفاً به دلیل درآمد بالای آن مشغول به این کار هستند.
مداحان نسل جدید نیازمند آموزش هستند
این ذاکر اهل بیت در ادامه افزود: حضور افراد مبتدی و ناآگاه در این عرصه صرفاً به دلیل سبک و خوانش جدید باعث به وجود آمدن مجالسی خارج از عرف شده است، برای حل این مشکل باید جلسات آموزشی از سوی سازمان‌های مربوطه گذاشته شود که مادحین از گمراهی نجات یابند.
وی ابراز کرد: کلاس‌های آموزشی باید دارای محتوای مناسب نظیر احادیث ائمه اطهار (ع) باشد که در اذهان عمومی مردم ماندگار شود اما امروزه ما شاهد برگزاری مجالسی با سبک مداحی جدید و نغمه‌های نامناسب و استفاده از آلات موسیقی هستیم که در شأن مذهب و دین ما نیست.
اخلاقی تصريح کرد: یک مداح باید تدین و تقوای الهی داشته باشد، مداح باید بر اصول و قواعد دین خود پایبند و عامل اجراکننده آن باشد تا سخن او بر دیگران اثربخش شود، همان‌طور که پیامبر گرامی اسلام خطاب به والدینی که به محضر او برای نصیحت فرزند خود آمده بودند، فرمود: «فردا بیایید تا فرزندتان را نصیحت کنم که از خوردن خرما پرهیز کند.» والدین وقتی فردا به محضر پیامبر اسلام آمدند و علت سخن دیروز را جویا شدند، ختم الرسل حضرت محمد (ص) فرمودند: «چون خودم دیروز خرما خورده بودم، حرف من بر کودک اثر نمی‌کرد.» لذا اگر مداح خود به قیامت، مرگ، حلال و حرام، نامحرم و محرم اعتقادی نداشته باشد، سخن او در این باره بر مردم اثر نخواهد کرد.
این مداح خاطرنشان کرد: کانون مداحان استان و سازمان تبلیغات اسلامی باید رصد کامل در این باره بین مداحان داشته باشند تا بتوانند آشفتگی به وجود آمده را کنترل کنند، در مرحله بعد اداره ارشاد نیز می‌بایست همکاری های لازم را به عمل آورد تا با دادن تذکر و انجام امورات لازم این مشکلات برطرف شود.
وی در پایان گفت: حل این مشکلات زمان زیادی را طلب خواهد کرد اما با پیگیری قاطعانه و مداوم مسئولان اميدواریم هر چه زودتر این نابسامانی در جامعه مداحان شهر بهبود یابد.
کمیل یزدی تاریخ‌دان و سخنران مذهبی در گفتگو با خبرنگار صبح قزوین، اظهار کرد: مجالس ترحیم از دوران جاهلیت رواج داشته است اما مجالسی که امروزه شاهد آن هستیم از دوره صفویه، زمانی که روحانيت به عنوان یک نهاد اجتماعی مشخص شد، شکل گرفت.
موعظه، تذکر و یاد کردن محورهای اصلی مداحی مجالس ترحیم وی افزود: مجالس ترحیم دارای سه محوریت اصلی، موعظه، تذکر و یاد کردن است. در بخش موعظه، افراد برای مزمت دنیا و توجه به اصول اخلاقی اقدام به پند و اندرز می‌کنند. محوریت دوم تذکر دادن در مجالس ختم است؛ روایاتی از ائمه اطهار داریم که بسیار به آخرت اشاره کردند به طوری که هر مؤمن بابد آمادگی سفر آخرت را داشته باشد و به گونه‌ای زندگی کند که انگار فردایی وجود ندارد. محوریت سوم درباره یاد کردن خوبی‌ها متوفی است؛بازگو کردن کارهای نیک او برای دیگران و ترغیب به انجام آن از ویژگی‌های محوریت سوم است.
کارشناس مذهبی عنوان کرد: بخشی از مجالس ترحیم که امروزه عنوان نمی‌شود، احکام تدفین است. مواردی همچون آداب دفن، مخارج مجالس، وصیت‌نامه و ثلت میت و.. از احکام تدفین به شمار می‌رود که امروزه کم‌تر کسی در مجالس ترحیم به آن اشاره می‌کند.
این مسئول در ادامه گفت: مبلغی که به عنوان حق‌الزحمه به مداحان مجالس ترحیم پرداخت می‌شود، هدیه است یعتی این مداحان نباید از این راه کسب درآمد کنند زیرا در منابع دینی ما ذکر شده که کسب درآمد از این شغل کراهت دارد، لذا مبلغی که صاحب عزا به مداحان می‌دهد نوعی هدیه تلقی می‌شود و مداح نباید چارچوب قیمتی برای آن مشخص کند.
یزدی تأکید کرد: مبالغی که مداحان مجالس ترحیم دریافت می‌کنند تابع هیچ‌گونه قانون نیست و هر شخص بنابر معروفیت خود مبلغ‌های کلانی دریافت می‌کند که باعث بروز آشفتگی در این صنف شده است.
وی تصریح کرد: انجام مسائل کفن و دفن میت در گذ‌شته به صورت داوطلبانه صورت می‌گرفت و صاحب عزا به عنوان حق‌الزحمه مبلغی را به او هدیه می‌داد اما امروزه این کار به شغل تبدیل شده و وسیله تجارت افراد زیادی قرار گرفته است؛ این موضوع باعث کاهش قداست مجلس ترحیم شده است.
کارشناس مذهبی خاطرنشان کرد: در روایت‌های متعدد ذکر شده که یکی از راه‌های اخلاقی، بروز حزن و اندوه در نزد فرد مصیبت دیده است، اگر بر کسی مصیبتی وارد شد، شایسته است که گروهی از مؤمنین نزد او رفته و با بروز غم خود با او هم‌دردی کنند تا تسلی بخش غم باشند؛ بنابراين شایسته است که فرد مداح نیز با استفاده از دستگاه‌های مناسب چون شور، ماهور متونی مناسب در مجالس ترحیم بخواند تا با ریزش اشک، درد و غم صاحب عزا کاهش یابد.
اخلاق‌مداری در در اولویت مداحی مجالس ترحیم باشد
این مسئول ادامه داد: مداحان مجالس ترحیم باید دارای ویژگی‌های خاصی باشند؛ آنان باید اخلاق حسنه داشته باشند و فردی متواضع، وزین و آشنا با آداب و معاشرت در نزد مردم باشند؛ همچنین آنان باید نزد مردم از وجهه خوبی برخوردار باشند، شایسته است این افراد پایبند به موارد دینی و مذهبی باشند و از انجام کارهای نادرست دوری کنند.
یزدی افزود: مقام معظم رهبری هر ساله طی جلسه‌ای که ویژه مداحان سراسر کشور برگزار می‌شود نکته‌هایی را گوشزد می‌کنند که وجه مشترکی با مداحان مجالس ترحیم نیز دارد. علما و مراجع دینی درباره مجالس ترحیم به حلال بودن هزینه‌های دریافتی توجه ویژه‌ای کردند؛ مداحان مجالس ترحیم باید رضایت صاحب عزا را با حرکات درست و شایسته جلب کرده و مبلغ حلالی کسب کنند که اگر غیر از این باشد، آسیب‌های زیادی به این مجموعه وارد می‌شود که متأسفانه ما امروزه شاهد این موضوع هستیم.
وی عنوان کرد: رعایت اصول اخلاقی، متون و شعرهای مناسب و آداب معاشرت از واجبات برگزاری مجالس ترحیم است؛ امروزه شاهد ورود آلات موسیقی، اشعار سخیف و برگزاری تم‌های مختلف در مجالس ترحیم هستیم که باعث از بین رفتن قداست و اصالت مجلس شده است.
کارشناس مذهبی در پایان گفت: خواسته بنده از متولیان امر، شهرداری و کانون مداحان، ایجاد یک اصول و قواعد برای مجالس ترحیم است که ابن مجالس با تحریف رو به رو نشود و به جامعه اسلامی کشور ایران آسیب نرساند.
اشک بر ائمه در مجالس ترحیم
علی جليلوند عضو کانون مداحان و فعال فرهنگی در گفتگو با خبرنگار صبح قزوین، اظهار کرد: مداحی یک جایگاه ویژه تلقی می‌شود و شغل نیست؛ مداح به دلیل اینکه از اهل بیت و معصومین سخن می‌گوید، خود نیز جایگاه خاصی دارد و الگوی مردم قرار می‌گیرد لذا هر مداح باید نزد مردم و در جامعه فردی متعارف با قوانین باشد.
وی افزود: مادحین مجالس ترحیم باید به احادیث و روایات رجوع کنند، در روایات ذکر شده است که جاری شدن اشک شایسته مجالس و مصیبت امام حسین (ع) است لذا مادحین بابد مصیبت ائمه اطهار را برای عموم مردم بازگو کنند تا مردم با اشک بر اهل بیت تسلی بخش قلب خود باشند.
کارشناس مذهبی در ادامه گفت: فضاهایی که امروزه در مجالس ترحیم به وجود آمده شبیه مجالس شادی‌های مبتذل است، این نوع مراسمات در شأن آرامستان مؤمنین نیست زیرا آرامستان‌ها مکانی برای عبرت و یادآوری آخرت است.
این مسئول تصریح کرد: شایسته و سزاوار شهری چون قزوین که قدمت معنوی زیادی دارد، نیست که در مجالس ترحیم آن متون مبتذل، تشریفات ناشایسته و دستگاه‌های نامتعارف به کار رود. از نهادهای مربوطه تفاضامندم که این مشکلات را پیگیری و به آن رسیدگی کنند.
جلیلوند خاطرنشان کرد: اخیرا مشاهده شده که مداحان مجالس ترحیم، فضای معنوی مجلس ختم را به بازار کسب و کار تبدیل کرده‌اند و از این راه برای سودهای کلانی بهره می‌برند؛ ما آگاه به وضعیت معیشتی جامعه و هزینه‌های زندگی هستیم اما بهره‌بری مداحان از این مجالس از نظر روایات و احادیث غیر حلال محسوب می‌شود.
وی عنوان کرد: مداحانی که در مجالس ائمه اطهار خدمت می‌کنند، باید به سخنان خود توجه داشته باشند لذااز به کارگیری عبارات سخیف و نامناسب خودداری کرده و شأن مجلس را حفظ کنند.
کارشناس مذهبی در ادامه گفت: بانی مجلس که نقش حمایت‌کننده و صاحب عزا را دارد باید از ارائه درخواست‌های نامتعارف و نامرتبط به مداح خودداری کند؛ مداح نیز چون اجرا کننده مجالس ترحیم است باید شأن خود و مجلس را حفظ کند.
این مسئول در پایان گفت: بنا بر تاکید مقام معظم رهبری استفاده از آلات موسیقی در آرامستان‌ها مشکل دارد و شايسته محل دفن مؤمنین نیست؛ به گفته مقام معظم رهبری، مداح خواننده نیست و جایگاه ویژه‌ای دارد که بر عموم مردم جامعه تأثیر می‌گذارد.
انتهای خبر /3000
دیدگاه ها