حضرت آیت الله خامنه ای در بخشی از بیانات خود خطاب به اعضای دولت فرمودند: «تفاهم‌نامه‌هایی که انجام میگیرد، سندهای همکاری‌ای که انجام میگیرد و امضا میشود، روی کاغذ نماند. الان دولت با بعضی از کشورها سندهای همکاری طولانی‌مدّت دارد؛ خب حالا کو؟ نتیجه‌اش چیست؟ نگذاریم این تفاهم‌نامه و سند همکاری صرفاً روی کاغذ باقی بماند؛ این مهم است».
در میانه حجم فعالیت های دیپلماسی مثبت دولت این بیانات آنجایی اهمیت پیدا میکند که بسیاری از تفاهم نامه هایی که در سالیان گذشته با کشورهای مختلف به امضا رسیده بود، یا اجرایی نشده و یا نتیجه بخش نبوده است. ازهمین رو در فرصت های دیپلماسی که دولت خلق کرده، غفلت از به ثمر نشستن توافق نامه ها خطری ست که میتواند دستاوردهای دیپلماسی دولت رئیسی را تضعیف کند. چرا که در سالهای گذشته بسنده کردن به امضاهای روی کاغذ به جز کاهش سطح روابط سیاسی و اقتصادی با کشورهای دنیا عایدی دیگری برای ایران نداشته است. بنابراین در نظر رهبر انقلاب مهمتر از امضای تفاهم نامه، اجرایی شدن و نتیجه بخش بودن این توافقات و تفاهم نامه هاست.
در ادامه بخشی از توافقات و تفاهم نامه های مهم امضا شده در دولت رئیسی بررسی شده و منتظر اجرایی شدن هرچه سریع تر این توافقات هستیم:
ایران و کشورهای آمریکای لاتین
26خرداد امسال، رئیسی در بازگشت از سفر خود به سه کشور آمریکای لاتین از تفاهم نامه های امضا شده بین ایران، کوبا، ونزوئلا و نیکاراگوئه خبر داد. در این سفر پنج روزه 35 تفاهم نامه و توافق در حوزه نیروگاه ها، انرژی، صنعت و معدن در چهار سطح خدمات فنی مهندسی، محصولات دانش بنیان، تامین مواد اولیه و ایجاد بازارهای جدید به امضا رسید. همچنین همکاری های امنیتی و سیاسی و گسترش سطح روابط اقتصادی، توافقاتی بود که بین ایران و سه کشور آمریکای لاتین انجام شد. استفاده از اررزهای ملی بین ایران و ونزوئلا، احیای کارخانه جات تراکتورسازی و خودروسازی و توسعه تجارت آزاد با کشور کوبا تصمیماتی بود که در صورت تحقق چشم انداز روشنی در ایجاد شریان‌های جدید اقتصادی ایجاد میکند.
طی یک دهه گذشته روابط ایران و برخی کشورهای امریکای لاتین از جمله ونزوئلا و کوبا کاهش پیدا کرده تا جایی که سطح روابط سیاسی و اقتصادی به پایین ترین سطح خود در طول سالیان گذشته رسید. این غفلت یک دهه ای از ظرفیت های اقتصادی و سیاسی کشورهای حوزه لاتین موجب از دست رفتن فرصت های بزرگ اقتصادی و سیاسی برای ایران در دوران تحریم و فشارهای حداکثری شد. اکنون تسریع در اجرایی شدن تفاهمات برای بازگشت سریع به سطح روابط گذشته، هم میتواند ایران را از ظرفیت منابع و بازارهای سه کشور مذکور بهره مند کند و هم روزنه های عمیقی در دیوار تحریم های امریکا ایجاد کند. از طرف دیگر همکاری های امنیتی بین ایران و برخی کشورهای لاتین، دست قدرت ایران را از خلیج فارس تا سواحل جنوبی امریکا توسعه خواهد داد. همین موضوع به تنهایی میتواند معادلات تحریمی و امنیتی را به نفع ایران تغییر دهد.
تجارت 20میلیارد دلاری با اندونزی
ابتدای خرداد امسال دکتر رئیسی در سفر خود به بزرگترین اقتصاد جنوب شرق آسیا، 11سند همکاری به امضا رساند. این تفاهم نامه‌ها در حوزه های تجاری، لغو روادید، همکاری در تولیدات دارویی، علم و فناوری و همکاری های دو جانبه در حوزه نفت و گاز بود. چشم انداز دولت از این سفر، رساندن سطح مبادلات تجاری به 20میلیارد دلار است. این در صورتی است که پیش از این روابط کم رمق ایران و اندونزی از 257 میلیون دلار فراتر نرفته است. حذف دلار از چرخه تجاری بین دو کشور، و ایجاد کانال های تهاتری و استفاده از ارزهای ملی در روابط اقتصادی دوجانبه گام مهمی در جهت خنثی کردن تحریم هاست.
توسعه روابط اقتصادی با جاکارتا و کشورهای عضو «آ سه آن» در آینده میتواند جایگاه ایران را در جمع اقتصادهای نو ظهور تحکیم کند. این امر در کوتاه مدت بخشی از مشکلات تحریمی ایران برطرف و در بلندمدت میتواند ایران را ظرفیت های اقتصادی این کشورها بهره مند کند. از همین رو اهتمام به اجرایی شدن تفاهمات فی مابین و اقدام برای توسعه روابط اقتصادی با سایر کشورهای آسه آن، میتواند راهبرد تحریمی آمریکا را در مقابل ایران به چالش بکشد.
ایران و سوریه
سوریه پس از یک دهه ناآرامی اکنون به سمت ثبات سیاسی سیر میکند. حضور وزرای خارجه عربستان، امارات و اردن به سوریه خود به تنهایی گویای بازگشت ثبات سیاسی به این کشور است. ایران که در طول یک دهه ناآرامی و حضور تروریست های در خاک سوریه همواره در کنار این کشور بوده است حالا پس از 13 سال رئیس جمهور ایران، برای همکاری های اقتصادی و امنیتی وارد این کشور شد. این سفر که در 13 اردیبهشت امسال انجام گرفت منجر به امضای 14 سند همکاری در حوزه تجاری، نفت و انرژی شد.
ایران همانطور که در شرایط بحران کنار دوستان خود بود، در دوران بازسازی و همکاری های اقتصادی نیز، ضمن کمک به احیای ظرفیت های اقتصادی این کشور، میتواند در استفاده از فرصت های اقتصادی این کشور سهیم باشد. غفلت از ظرفیت های این کشور حضور رقبای منطقه ای را در پی خواهد داشت. موضوعی که در بلند مدت میتواند ایران را بازارهای این کشور مهم محور مقاومت حذف کند.
همکاری و روابط خاص اقتصادی، در کنار پیوند امنیتی کشورهای مقاومت، نیاز آینده محور مقاومت است. از همین رو ایران باید در این زمینه برنامه و راهبردی متفاوت اتخاذ کند. ایجا زمینه های اقتصادی مشترک بین کشورهای حوزه مقاومت، تاثیرات منفی بر اقدامات امنیتی آمریکا در منطقه داشته و از طرفی منافع این کشور را در منطقه جنوب غرب آسیا محدود و آسیب پذیر خواهد کرد.
ارتباط با بزرگترین اقتصاد دنیا
نیاز به توضیح نیست که چین دومین قدرت اقتصادی دنیا و در مسیر تصاحب قدرت اول اقتصادی جهان است. تفاهم همکاری های 25ساله با چین اتفاق مهمی در روابط اقتصادی ایران است که میتواند تبدیل به نقطه عطف سرمایه گذاری و توسعه اقتصادی در ایران بشود. این تفاهم نامه در دولت قبل شروع شد اما به نتیجه نرسید. سال گذشته آیت الله رئیسی در سفر به چین با امضای 20سند همکاری در حوزه های ارتباطات و فناوری اطلاعات، محیط زیست، تجارت بین الملل، کشاورزی، صادرات، بهداشت و درمان، گردشگری، صنعت، انرژی، نفت، حمل و نقل، رسانه و...، پایه های این سند همکاری را تقویت کرد. تنها یک قلم از این تفاهم، سرمایگذاری 40میلیارد دلاری چین در صنعت نفت ایران بود. 3.5میلیارد دلار سرمایه گذاری در صنعت و 12میلیارد دلار در حوزه خودرو و حمل و نقل، ابعاد دیگری از این توافق بود که در صورت تحقق، شریان های اقتصادی و صنعتی ایران را احیا خواهد کرد.
در شرایطی که آمریکا با سوءاستفاده از قدرت دلار، در تمام حوزه ایران را در وضعیت تحریمی قرار داده، سرمایه چینی ها میتواند صنعت، تولید و اقتصاد ایران را احیا کرده و دیوار تحریم ها را فرو بریزد. از طرفی نقش سیاسی چین در احیای روابط ایران و عربستان گویای جایگاه قدرتمند سیاسی این کشور به واسطه ی توانمندی اقتصادی آن است که در آینده روابط بین الملل ایران نقش مثبت ایفا کند.
ایران و عمان
ابتدای سال 1401 دکتر رئیسی سفرهای خارجی خود را با عمان آغاز کرد. در این سفر 12سند همکاری در زمینه های انرژی، روابط تجاری و اقتصادی، سیاسی، حمل و نقل، محیط زیست و... به امضا رسید تا سرآغاز روند توسعه روابط بلند مدت بین ایران و همسایه های جنوبی باشد.
نقش مثبت عمان در پرونده مذاکرات انکار ناپذیر است و روابط جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عمان همواره مثبت ارزیابی شده است. به همین علت گسترش روابط اقتصادی و سیاسی با کشور عمان ضمن استفاده از ظرفیت های اقتصادی این کشور، میتواند پیوند این دوستی را محکم تر کند.
تفاهم نامه 14گانه بین ایران و قطر
سوم اسفند 1400 ایت الله رئیسی طی سفری به قطر 14تفاهم نامه در حوزه های اقتصادی و تجاری، انرژی، امور بنادر و دریانوردی، گردشگری، آموزش و دیپلماسی امضا کرد. مهمترین بخش‌این تفاهم نامه ها افزایش تبادلات تجاری دو طرف به ارزش یک میلیارد دلار، و همکاری مشترک در خصوص ترانزیت از مسیر دریایی و خشکی بود. مشاوره های سیاسی در موضوعات مورد نظر دو طرف در حوزه بین الملل، همکاری میان شرکت توانیر و موسسه عمومی قطر در برق و آب و همکاری پیرامون مناطق آزاد ایران و قطر از دیگر نتایج این تفاهم نامه های دو جانبه بود.
عملیاتی کردن این تفاهم نامه ها و همچنین توسعه و تحکیم روابط با کشوری مثل قطر و دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس نه تنها نتایج مثبت اقتصادی و بین المللی را برای ایران به بار خواهد آورد، بلکه دست رژیم صهیونیستی را از کشورهای ساحل جنوبی خلیج فارس کوتاه خواهد کرد.
ایران و روسیه
دی ماه سال 1400 ایت الله رئیسی طی سفری به روسیه سندی تحت عنوان موافقت نامه جامع همکاری های بیست ساله را با پوتین به امضا رساند. پیش از این نیز در دولت های قبل سند همکاری بلند مدت با روسیه به امضا رسیده بود اما اتفاق خاصی در این اجرایی شدن این سند نیافتاد. مذاکرات انجام شده بین رئیسی و پوتین در زمینه های تجارت، انرژی، بانک و زیرساخت ها بود که در این سند دیده است. اهمیت گسترش ارتباطات سیاسی و اقتصادی روسیه از آن جهت اهمیت دارد که هر دو کشور تحت تحریم های آمریکا بوده و تشکیل باشگاه تحریمی ها میتوانند ساز وکارهای دور زدن تحریم های مشترک را تقویت کنند. البته که ایجاد موازنه در روابط با کشورها پیش نیاز توسعه روابط است اما تقویت همکاری های نظامی با روسیه میتواند منجر به تقویت قدرت بازدارندگی طرفین در مقابل دشمن مشترک بشود. از طرفی موقعیت سیاسی و جغرافیایی روسیه ایران را در وضعیتی قرار داده است که میتواند بیشترین بهره مندی اقتصادی را از این کشور داشته باشد.
تسریع در اجرایی شدن تفاهم نامه های یادشده تا قبل از پایان دولت رئیسی باید در اولویت های دولت و دستگاه دیپلماسی قرار بگیرد. چراکه با توجه به احتمال تغییر وزرا در دولت آینده، تضمینی برای اجرای این تفاهم نامه ها در دولت بعدی وجود ندارد.
انتهای خبر/1404
دیدگاه ها