به گزارش خبرنگار سلامت
صبح قزوین؛«نظام ارجاع» نوعی روش ارائه خدمات بهداشتی و درمانی است که طبق آن، بیماران با مراجعه به پزشک خانواده سلسله مراتب درمانی خود را آغاز میکنند؛ این شیوه، باعث کاهش چشمگیر در هزینههای بهداشتی و درمانی در کشورهای جهان شده اما اجرای سیاست‌‌های نظام ارجاع در کشور ما، با چالش‌‌ها و کارشکنی‌های متعددی طی سال‌های متمادی همراه بوده است.
طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع به عنوان یک تکلیف قانونی به صراحت در برنامه چهارم و پنجم توسعه آمده و نزدیک به پنج سال از اجرایی شدن طرح آزمایشی پزشک خانواده در استان‌های فارس و مازندران می‌گذرد، اما به دلیل عدم یکدلی و همزبانی در بین مسئولین کشوری، نبود عزم جدی به ویژه در وزارتخانه‌های بهداشت و رفاه برای پیشبرد این برنامه و کلید زدن طرح‌های موازی در سایر استان ها؛ تاکنون به طور کامل و جدی اجرایی نشده است.
اما آن طور که وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خبر داده به شرط تأمین اعتبار، اجرای سراسری برنامه پزشک خانواده از اردیبهشت ۱۴۰۲ کلید می‌خورد و در حال حاضر از اول دی ماه ارجاع در شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر آغاز شده و در صورت تشکیل پرونده الکترونیک سلامت برنامه پزشک خانواده به شکل کشوری اجرا خواهد شد.
مراجعات غیرتخصصی به متخصصان
برای اطلاع چگونگی و میزان اجرا شدن طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع به چند مرکز درمانی و مطب پزشکی سطح شهر سر زدیم؛
اینجا مطب یکی از پزشکان متخصص داخلی شهر قزوین است، تا چشم کار میکند بیمار است که در این مطب آمد و شد میکند، حتی برای لحظه‌ای در این مطب آرامش حکم‌فرما نیست، تلفن مطب مدام در راه زنگ خوردن و منشی یکی در میان تلفن‌ها را پاسخ می‌دهد.
یکی از شهروندان در خصوص دلیل مراجعه‌اش به مطب این پزشک متخصص به خبرنگار
صبح قزوین گفت: حدود سه روز است که در بدنم احساس کوفتگی و بی‌حالی دارم و کمی هم سرفه می‌کنم، از ترس ابتلا به کرونا به اینجا آمدم.
وی ادامه داد: من این پزشک را بسیار قبول دارم و معمولا برای هر مشکلی به او مراجعه می‌کنم، البته هربار باید حدود دو سه ساعتی را در نوبت درمان منتظر بمانم.
خانم صحراکار یکی دیگر از شهروندان قزوینی است که برای کنترل بیماری دیابتش به این مطب مراجعه کرده، وی به خبرنگار
صبح قزوین گفت: گرفتن شماره از این پزشک بسیار سخت است، هربار که زنگ می‌زنم باید مدت‌ها پشت خط بمانم، سخت‌تر اینکه به صورت حضوری اصلا نوبت نمی‌دهند و مجبور هستم چند روز مدام زنگ زده تا شاید بتوانم برای کنترل بیماری‌ام نوبت دریافت کنم.
وی افزود: هربار هم که به مطب می‌آیم باید ساعت‌ها در نوبت بمانم، مراجعه‌کنندگان این پزشک متخصص زیاد هستند، هرکسی با هر مشکلی به این مطب می‌آید، حتی برای درمان سرماخوردگی‌های خفیف که با مراجعه پزشک عمومی هم درمان میشود.
به مطب یک پزشک فوق تخصص اطفال در قزوین سری زدیم، روند نوبت گرفتن از این پزشک معروف که جزو پزشکان مطرح در بین مردم شهر قزوین و دیگر شهرهای اطراف است، یک ماراتن چند ماهه است، پس از ساعت‌ها پای تلفن نشستن و شنیدن صدای زنگ اشغال، اگر موفق برقراری تماس شویم، تازه اول راهی هستیم که شاید ماه ها طول بکشد، این را مادران و پدران کودکانی می‌گویند که چندین ماه است در انتظار سیستم نوبت‌دهی از این پزشک فوق تخصص هستند.
زهرا ایمانی مادر کودکی است که برای درمان برونشیت حاد فرزندش ماه‌ها در نوبت انتظار است، وی به خبرنگار
صبح قزوین گفت: از دو ماه پیش برای درمان سرفه‌های مکرر پسرم دنبال نوبت گرفتن از این پزشک هستم اما هربار مراجعه کردم موفق به معاینه نشده‌ام، بعد از دو ماه از این دکتر به آن دکتر رفتن و صرف هزینههای گزاف تازه توانستم از ایشان نوبت بگیرم.
وی یادآور شد: اگر هر کسی برای درمان مسائل پیش و پا افتاده به پزشکان متخصص و فوق تخصص مراجعه نکنند، نوبت به آنهایی که واقعا نیاز به درمان آنها دارند بهتر می‌رسد.
شرایط مطب دقیقا به همین گونه‌است یکی برای سرماخوردگی فرزندش آمده، یکی هم برای درمان بی‌اشتهایی و یکی هم مانند خانم ایمانی برای بیماری حاد تنفسی فرزندش! اگر سازو کاری وجود داشت تا آنکس یک بیماری سرپایی و غیر تخصصی دارد به پزشک عمومی در مراکز درمانی مراجعه و آنکس که بنا به شرایط خاص بیماری خود و یا خانواده‌اش مجبور به استفاده خدمت پزشک متخصص و فوق تخصص است، به پزشک متخصص مراجعه کند، شاید این همه ازدحام و سردرگمی در بین مراجعه کنندگان به مطب پزشکان متخصص شهر نبودیم.
پزشکانی که از شلوغی مطب بهره می‌برند
کما اینکه این شلوغی و فشار ناشی از آن خود باعث کم وقت گذاشتن پزشک برای بیمار و معاینات سرسری شده و مابقی معاینات و پروسه درمانی به مراجعات بعدی و پس از انجام آزمایشات و رادیولوژی‌های متعدد سپرده میشود.
اگرچه شاید خود این پزشکان متخصص هم از این شرایط بدشان نمی‌آید، مراجعه بیش از50 نفر در روز و چه بسی بیشتر، متاع گرانی است که نمی‌توان به راحتی از آن چشم پوشید، موضوعی که با اجرای کامل نظام ارجاع و پزشک خانواده از حدت و شدت آن می‌کاهد.
در همین راستا، به سراغ مهندس هاشم علیجانی، مدیر توسعه شبکه و ارتقاء سلامت مرکز بهداشت استان قزوین رفتیم تا با او درباره چالش‌‌ها و مسائل پیش روی اجرای نظام ارجاع، گپ و گفتی داشته باشیم.
شناخت كامل بين پزشك و بيمار با نظام ارجاع شدنی است
هاشم علیجانی در گفتگو با خبرنگار
صبح قزوین درخصوص اهداف نظام ارجاع اظهار کرد: نظام ارجاع سامانه دسترسی افراد به خدمات نظام سلامت در قالب مسير هدايت شده و سطوح تعريف شده خدمات است.
وی ادامه داد: در اين سامانه آحاد مردم برای دريافت خدمات سلامتی در سطح اول به پزشک خانواده به عنوان واحد اصلی ارائه و ثبت خدمات سلامتی «سلامت جسمی، روانی و اجتماعی» مراجعه می‌كنند و در صورت نياز به خدماتی كه امكان انجام آن توسط واحد پزشكی خانواده نباشد پس از معرفی و هدايت او به مراجعه تخصصی سلامتی مراجعه خواهند كرد.
مدیر توسعه شبکه و ارتقاء سلامت مرکز بهداشت استان قزوین، شناخت كامل بين پزشک و بيمار و تشكيل پرونده پزشكی را از اهداف اصلی این نظام برشمرد و افزود: تكميل پرونده پزشكی به عنوان يک گنجينه ارزنده سوابق بيمار از بدو تولد يک ضرورت اجتناب ناپذير است، چنين پرونده‌هايی نمی‌تواند نزد افراد يا كليه پزشكان كشور باشد، بلکه در نظام ارجاع و پزشک خانواده پرونده پزشكی با كليه گزارات سلامت فرد در اختيار پزشک خانواده قرار گرفته و با تغيير وی به پزشک مسئول بعدی منتقل میشود.
علیجانی تصریح کرد: توجه به بُعد پيشگيری در سلامت خانواده، درمان به موقع بيمار و انتخاب علمی مسير درمان و صيانت از سلامت افراد از دیگر اهداف نظام ارجاع است، چراکه انتخاب مسير درمان اگر توسط پزشک انجام شود، مسير كوتاه‌تر و صحيح‌تر است، اما اگر اين مسير توسط بيمار انتخاب شود، امکان دارد موجب سرگردانی بيمار و طی مسيری طولانی‌تر و پرهزينه‌تر شود.
وی اعمال طبابت علمي و اولويت دادن به معاينات باليني از دیگر دلایل لزوم اجرای این طرح دانست و گفت: معاینات بالینی باعث كاهش استفاده غيرضروري از پاراكلين، جلوگيري از مصرف بي‌رويه دارو و ساير عوارض احتمالي و خدمات پزشکی مي‌شود.
مدیر توسعه شبکه و ارتقاء سلامت مرکز بهداشت استان خاطرنشان کرد: عدم هدايت بيمار سبب مراجعات مكرر و غيرضروری و در نتيجه مصرف بی‌رويه دارو و خدمات پزشكی شده و هزینه بالایی را به خانوارها تحمیل میکند.
اجرای نظام ارجاع سبب هدايت درمان متناسب با اقتصاد جامعه میشود
علیجانی خاطرنشان کرد: اجرای نظام ارجاع سبب هدايت درمان متناسب با اقتصاد جامعه و احيا شاكله علمی پزشكی با تقويت جايگاه پزشک عمومی به عنوان بدنه از طب شده، چراکه پزشک عمومی اساس و پايه طب محسوب میشود.
وی توضیح داد: گسترش دانش‌پزشكی و ايجاد تخصص‌های مختلف با تمام مزايایی كه دارد موجب شده در بسياری از حوزه‌ها متخصصان صرفا به يک عضو توجه كرده و از توجه به ساير اعضا باز بمانند.
علیجانی اضافه کرد: هر چه تخصص‌ها و فوق تخصص‌ها متنوع‌تر شوند، ضرورت پزشک عمومی كه به انسان به عنوان مجموعه‌ای از اعضا و جوارح نگریسته و از تخصص‌ها به عنوان تكميل‌كننده درمان مطلوب استفاده كند، حياتی‌تر خواهد بود.
مدیر توسعه شبکه و ارتقاء سلامت مرکز بهداشت استان با اشاره به لزوم حفظ تناسب لازم ميان پزشک عمومی و متخصص اظهار کرد: بی‌توجهی به اين تناسب باعث افزايش مستمر رشته‌های تخصصی، افزايش بي‌رويه هزينه‌ها و در نهايت كاهش كيفيت خدمات میشود.
وی همچنین ادامه داد: رابطه مالي مي‌تواند خدمات مقدس پزشك را به كالا تبديل نموده و نوع انتظار بيماران را تحت الشعاع قرار دهد که با اجرا شدن نظام اجرا و پزشک خانواده ضمن حفظ حرمت و تقدس پزشكي، از تجاري شدن طب جلوگیری میکند.
علیجانی با بیان اینکه ما به دنبال این هستیم نظام سلامت را از حالت منفعل به فعال تبدیل کنیم، تاکید کرد: در حال حاضر نظام سلامت كشور تنها در هنگام مراجعه بيمار پاسخگو است و هيچ‌گاه خود به دنبال كشف بيماري يا جلوگيري از وقوع آن نمي‌رود، هدف غايي نظام ارجاع اينست كه پزشك خانواده به عوض اينكه در انتظار مراجعه بيمار باشد، خود به دنبال بيماريابي باشد، تحقق اين امر موجب افزايش سطح سلامت، روشن شدن مشكلات جامعه و به دست آمدن راهكارهاي عملي برای رفع آنها میشود.
اجرای طرح پزشک خانواده در شهرهای زیر 20 هزار نفر
مدیر توسعه شبکه و ارتقاء سلامت مرکز بهداشت استان بیان کرد: درحال حاضر نظام ارجاع در روستاها و شهرهای زیر 20هزار نفر که مجری برنامه بیمه روستایی هستند درحال اجرا بوده و همچنین ارجاع به بیمارستان‌ها و کلینیک‌های تخصصی دولتی صورت می‌گیرد.
وی درخصوص مزایای اجرای این طرح اظهار کرد: با ورود پزشک مسئول در چرخه خدمات سلامت، بيمار مرجعی جهت دريافت مطالبات خواهد داشت و از اتلاف وقت و هزينه اضافی آنان جلوگيری شده و برای ويزيت و بررسی مشكلات درمانی بيماران وقت بيشتری صرف خواهد شد.
علیجانی تصریح کرد: رعايت شأن و منزلت خانواده، پزشک و بيمار و امکان تشخيص صحيح و به هنگام بيماری‌های نهفته و حفظ سابقه بيماری از طريق تشكيلات پرونده سلامت از مزیت‌های اجرایی شدن این طرح است.
وی افزود: وجود اطلاعات كامل و روزآمد امكان نظارت و صيانت از سلامت افراد را مقدور ساخته و اطمينان از كيفيت خدمات حاصل شده و این خدمات براساس نياز واقعي به موقع ارائه میشود، همچنین بر اساس نظام ارجاع بيمار جهت پيگيری نيازهای درمانی رها نشده و همواره پزشک مسئول را به عنوان عضو خانواده به همراه خواهد داشت.
فرهنگسازی قدم اول در اجرای طرح پزشک خانواده
به گزارش خبرنگار سلامت
صبح قزوین؛ تاثیر اجرای نظام ارجاع برای تمام جهان اثبات شده است و همه کشورها می‌‌دانند که راهکار کاهش بار اقتصادی در حوزه سلامت کشور، اجرایی شدن نظام ارجاع است؛ اجرای نظام ارجاع علاوه بر کاهش هزینههای حوزه سلامت، باعث افزایش کیفیت درمان نیز میشود.
ناگفته نماند، برنامه پزشک خانواده موضوع تک‌وجهی نیست که بگوییم با تأمین اعتبار تمام مشکلات آن برطرف میشود بلکه این طرح ملی است، قدم اول برای اجرای برنامه پزشک خانواده فرهنگسازی است که باید از بیلبوردهای تبلیغاتی سطح شهر و برنامه‌های صدا و سیما و رسانه‌ها آغاز شود.
اینکه مردم باید یاد بگیرند لزوماً برای هر مشکلی به پزشک متخصص مراجعه نکنند و در عوض به پزشک عمومی یا پزشک خانواده یا مراکز جامع خدمات سلامت مراجعه کنند. مردم باید بدانند، نظام ارجاع منجر به صرفه‌جویی در هزینه‌ها میشود؛ چرا که خدمات پاراکلینیک تحت کنترل است و از تکرار یک سری خدمات جلوگیری میشود.
البته زیرساخت‌های فرهنگی فقط محدود به مردم نمی‌شود بلکه پزشکان عمومی ما نیز به رغم دانش و مهارت بالا اما باور به توانمندی شان را از دست داده تلقی میکنند؛ در حالی که این تفکر باید با ارجاع از سطح دو یعنی متخصص به سطح یک (پزشک عمومی) از بین برود.
انتهای پیام/ 2001
دیدگاه ها