۱۹/رمضان/۱۴۴۵

-

۱۴۰۳/۰۱/۱۰ جمعه

صبح قزوین گذری بر شیوه ازدواج در دوران قاجار
کد خبر: ۳۵۸۳۳ تاریخ انتشار: // ساعت: : ↗ لینک کوتاه

تاریخچه ازدواج در ایران

گذری بر شیوه ازدواج در دوران قاجار

ناصرالدین شاه قاجار با وجود اینکه تنها در زمان مرگش ۸۵ زن داشت اما معشوقه ای داشت به نام جیران که بعدها فروغ السلطنه نام گرفت...

گذری بر شیوه ازدواج در دوران قاجار
صبح قزوین : ازدواج قرار داد یا تعهد و یا حتی یک معامله یا تکفل و در نهایت یکی از بزرگترین اتفاقات زندگی هر انسانی است که در دوره ای از زندگی اش رخ می دهد.
از گذشته های دور تا به امروز برای شروع زندگی مشترک دو نفر مراسمی به نام عروسی برگزار می شود که در هر کشوری با رسومات خاص آن ناحیه برگزار می شود.
اما در این مجال گذری می زنیم به ازدواج های دوران قاجار در ایران و جهیزیه دختران ایرانی در آن زمان.
بیشتر اسناد به جای مانده از خانواده های ثروتمند آن دوران است به دلیل ولخرجی هایی که خانواده های اشراف در آن زمان برای عروسی فرزندانشان می کردند، در تاریخ ثبت شده است.
اما منبعی برای دانستن شیوه ازدواج در مناطق رعیت نشین و فرو دست جامعه وجود ندارد.
زنان در گذشته امکان تحصیل کردن و یا کار در بیرون از خانه نداشتند به همین دلیل شاید بتوان گفت ازدواج و بچه دار شدن به آن ها شخصیت و امنیت می بخشیده است و به خصوص دختران در خانواده های فقیر ازدواج را روش اصلی بقاء بیرون از خانه پدر می دانستند.
آن دوران در شهرها، دخترانی که در خانواده های فقیر بودند به کلفتی در خانه ثروتمندان امیدوار بودند، اما عموما دستمزدی به خود آن ها تعلق نمی گرفت، دستمزد به خانواده هایشان داده می شد و معمولا بخشی از آن برای جهیزیه دختر جمع می شد.
در روستاها زنان کار می کردند و به اقتصاد خانواده کمک می کردند اما باز هم فقط ازدواج و بچه دار شدن به آن ها کمی امنیت می داد.
b1cd70fe-6a66-483e-a630-6ebffd7ca439 هزینه ای که داماد به عروس به عنوان مهریه می پرداخت تماما به عروس تعلق داشت به همین دلیل مردان برای تأمین این مبلغ دیر ازدواج می کردند و تنها مردانی از خانواده های ثروتمند در سنین پایین ازدواج می کردند.
اکثر زوج ها در دوره قاجار به طور میانگین 10 سال اختلاف سنی داشتند چراکه مردان باید تا بیست و چند سالگی و حتی سی و چند سالگی برای تأمین هزنیه های ازدواج صبر می کردند، اما دختران قبل از 20 سالگی به خانه بخت می رفتند.
اما می توان گفت مردان در دوره قاجار در هر سنی می توانستند ازدواج کنند، زنان هنگامی که به سن یائسگی می رسیدند، دیگر زیادی پیر تلقی می شدند و حتی برخی مردان آن ها را طلاق داده و با زنان جوان تر ازدواج می کردند و مهریه تنها منبع حیاط زنان بعد از طلاق و یا بیوه شدن بود.
با این وجود صاحب فرزند دختر شدن بیچارگی تلقی نمی شد و به فرزندان دختر هم به اندازه پسران اهمیت داده می شد و برخلاف تصور رایج مردان آن دوره به استثنای حاکمین و ثروتمندان تک همسر بودند.
در گذشته پرده نشینی زنان و نقاب چهره شان سبب می شد تا مردان برای یافتن همسری مناسب به خویشاوندان مونث خود متوسل شوند.
برای پی بردن به وضعیت فیزیکی و سلامت جسمانی دختران هم سراغ دلاک های حمام زنانه می رفتند.
bf9bb0c78 زنانی به نام "دلاله" هم وجود داشتند که در تهیه مقدمات آشنایی و خواستگاری ها نقش داشتند.
دلاله ها عموما زنان پیر یا بیوه ای بودند که به فروش جواهر آلات و کالاهای لوکس و یافتن پرستار و کلفت می پرداختند به همین دلیل به اندرون خانه ها راه می یافتند و می توانستند دختران دم بخت را بیابند.
داشتن حرمی بزرگ در جامعه ایرانی اسلامی نشان دهنده ثروت و قدرت و افزایش حاکمیت و مشروعیت شاه بوده است.
فتحعلی شاه قاجار با وجود زنان بسیاری که داشت تنها عاشق و شیدای زن زیبایی به نام مریم خانم بود که پیش از او همسر آغامحمدخان بوده و محبوب فتحعلی شاه هم طاووس خانم زن صیغه ای او بود که بسیار باهوش بوده و علاقه اش به کسب علم، باعث پیشرفت این زن شد.
ناصرالدین شاه قاجار هم با وجود اینکه تنها در زمان مرگش 85 زن داشت اما معشوقه این شاه جیران بود که بعدها فروغ السلطنه نام گرفت او دختر باغبان دربار بود.
دیگر همسر محبوب ناصرالدین شاه دختر رعیتی به نام امینه اقدس بوده است.
52227_224 یکی از برادرزاده های ناصرالدین شاه به نام قهرمان میرزا که بعدها به عین السلطنه ملقب شد از کسانی بود که خاطرات روزانه اش را می نوشت.
اکثر ماها با او در کتاب ادبیات فارسی دوران دبیرستان که در آن گزیده ای از "روزنامه خاطرات عین السلطنه" آمده بود، آشنا شده ایم.
خاطرات او منبع خوبی برای دانستن شیوه مراسم عقد و عروسی و ازدواج ایرانی در دوره قاجار است.
در اینجا یکی از خاطرات وی را آورده ایم : "امشب برای دست به دست دادن فخرتاج، به اصرار دعوت کردند و من تا امروز عروس و داماد دست به دست نداده بودم.
عصر خانه سالار معتضد رفتم از آن جا همگی به اتفاق عروس، خانه داماد خیابان آتشکده یک فرسنگ راه.
سابقا عروس را شب با مطرب، با موزیک و چراغ ها، طبق ها می بردند.
اما حالا مغرب می برند.
خیابان ها روشن است محتاج چراغ نیست.
موزیک هم خرج دارد و اشکال پیدا کرده.
این ایام مرسوم شده با اتومبیل ببرند و برای این عروس هم اتومبیل سپه دار اعظم را آورده بودند.
ما هم یک درشکه نشسته، دنبال عروس.
خانه سالار جنب سقاخانه نوروزخان است.
از دم مسجد شاه و بازار، کنار خندق باید رفت تا خیابان شمس العماره، چه به روزگار ما کسبه و بچه ها و مردم بی تربیت آوردند، داستانی دارد.
چقدر هو کردند، چقدر الفاظ رکیک گفتند، چقدر سخنان زشت تا رسیدیم خیابان و خلاص شدیم.
دو ساعت از شب رفته عروس را دست به دست دادم.
" عقد نامه ها در آن دوران بسته به وضعیت مالی که داماد داشت به مذهب و مرصع و ترنج مزین می شد و بین خطوط را طلا انداز می کردند و با خطی خوش آن را می نوشتند و اکثرا دست مادر عروس می ماند.
Picture 771                   Picture 775                   Picture 773 صورت جهیزیه یک دختر ایرانی در دوران قاجار از هر طبقه اجتماعی تقریبا یکسان بوده و بیشتر در نوع و جنس و مقدار اشیا تفاوت داشته است مانند جام حناترکن، قاب قدح مرغی، مخده ی قلاب دوزی، النگوی الماس، شال ترمه سفید جقه بته ای، بقچه دارایی، اطلس مظفری سبز، طشت بزرگ دوتایی، تنگ شربت خوری، سنگ پا، گوشواره و انگشتر، سماور و قندان، پارچه قلم کار، مل مل، چارقد، حریر زری، شلیته زنانه، لحاف، تنگ ترشی خوری و قلیان و چراغ فتیله ای و.
.
.
.
، جهیزیه از اسباب مطبخ گرفته تا بلور و ملبوسات و نقره آلات و فرش و صندوق و طلا آلات صورت می شد.
حنانه تاج احمدی منابع: ازدواج در دوران قاجار به قلم گیتی نشاط همشهری داستان انتهای پیام/8002

دیدگاه ها

اخبار استان قزوین
اخبار ایران و جهان