عدم تفکیک زباله، خطری در کمین محیط زیست و سلامت جان انسان‌ها

به گزارش خبرنگار اجتماعی صبح قزوین، «الان تأمین مخارج زندگی بر عهده من است و مرد خانه من هستم چون پدرم هفته گذشته فوت کرد»؛ این صحبت‌های آشنای نوجوانی است که لحظاتی قبل تا کمر در سطل زباله فرو رفته و پیروزمندانه تعدادی زباله خشک مانند بطری پلاستیکی و فلزی با خود بیرون آورده است.

نزدیک‌تر که می‌شوم، می‌پرسم: می‌دانی الان کرونا هست و این کار تو خیلی خطرناک است و می‌تواند به قیمت فروش جانت تمام شود؟

با چهره‌ای مضطرب می‌گوید: «برای کسب روزی حلال مجبورم کار کنم؛ دست خودم که نیست، توی این خیابون سه تا مخزن زباله هست که محدوده فعالیت منه، قبلا بابام کار می‌کرد اما که حالا مرده، من به جای بابام کار می‌کنم». این را می‌گوید و دوباره خود را از دیواره فلزی مخزن زباله بالا می‌کشد.

معضلی به نام زباله گردی در جولان کرونا

مجتبی یکی از صدها کودک زباله‌گردی است که جانش را با زباله، این طلای کثیف معامله می‌کند تا اندکی لقمه‌ای برای مخارج خانواده‌اش داشته باشد.

این روزها زباله گردها باوجود تذکرات بهداشتی به اجبار و از سر نیاز برای کسب درآمدی برای گذران زندگی خود یا خانواده دچار بیماری کرونا می‌شوند و ناگزیر آن را به خانواده‌ و نزدیکان خود انتقال می‌دهند که این مسئله بیش از پیش ضرورت مقابله با این پدیده را گوشزد می‌کند.

رشد جمعیت، گسترش روز افزون شهرنشینی و گرایش به مصرف گرایی در سال‌های اخیر، افزایش زباله و پسماندهای تولیدی در جوامع مختلف را به دنبال داشته و این موضوع را به یکی از دغدغه‌های مدیران شهری تبدیل کرده است.




عدم توجه جدی به تفکیک زباله

در این راستا طرح جمع آوری و تفکیک پسماند برای بازیافت زباله و کاهش اثرات زیست محیطی در شهرها اجرا شده اما این طرح در قزوین ناموفق بوده و به طور کامل اجرا نشده است.

در دوره‌های مختلف شورای شهر قزوین، تلاش بسیاری برای کاهش و ساماندهی زباله‌ها صورت گرفت و چند نوبت طرح مدیریت پسماند و تفکیک زباله از مبدأ به عنوان یکی از مصوبات پارلمان شهری اجرا شد اما به علت برخی از ضعف‌ها و خلاءها، این پروژه به سرانجام نرسید.

وجود چنین شرایطی امروز زمینه‌ساز مشکلات دیگری آن هم در شرایط کرونایی شده است و به نوعی معامله با طلای کثیف به قیمت فروش جان افراد تمام می‌شود.

لیلا اسدی یکی از شهروندان قزوینی است که در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی صبح قزوین اظهار می‌کند: درباره موضوع بازیافت زباله و عدم تفکیک آن مطلب مهمی که به چشم می‌خورد، سپردن مقوله بازیافت و جمع‌آوری زباله به بخش غیر دولتی و کارفرمایی است.

وی می‌گوید: در حوزه تفکیک زباله و به ویژه تفکیک زباله‌های خشک و تَر نسبت به گذشته ترتیب اثری داده نمی‌شود و مورد توجه قرار نمی‌گیرد این در حالی است که در گذشته شاهد تفکیک زباله‌ها از مبدأ در پروسه زمانی بودیم که البته بسیار نیز موفق و اثرگذار هم بود.

با واگذاری تفکیک زباله به بخش خصوصی هیچ ترتیب اثری به تفکیک داده نمی‌شود

 این شهروند قزوینی اذعان می‌کند: بعد از واگذاری تفکیک زباله به بخش خصوصی و کارفرمایی این امر بسیار مهم و تاثیرگذار، کم رنگ و کاملا بی اثر شده است به گونه‌ای که شاهد صحنه‌های ناخوشایند در خیابان‌ها هستیم.

اسدی می‌گوید: کودکان و اتباع افاغنه در سطل‌های آشغال به دنبال مواد زباله‌ای بازیافتی هستند که این امر خود یکی از عوامل کثیفی و ایجاد شیرآبه‌های زباله‌ای است .

وی ضمن گلایه‌هایی از عدم نظارت و پیگیری متولیان امر عنوان می‌کند: در راستای همین امر بررسی‌های بسیاری از جانب شهروندان صورت گرفته که به صورت جدی ترتیب اثری به همراه نداشته است در حالی که تعداد قابل توجهی از افراد با آن مواجهند و نسبت به این موضوع اعتراض دارند.

این شهروند قزوینی بیان می‌کند: در صحبتی که با کارفرمای منطقه دو سال گذشته صورت گرفت تمام مسئولیت‌های جمع آوری، انتقال و تفکیک زباله‌ها را بر عهده بخش خصوصی دانستند.

یکی دیگر از شهروندان قزوینی در گفت‌وگو با خبرنگار صبح قزوین تصریح می‌کند: باوجودی که از زباله به عنوان طلای کثیف یاد می‌شود اما این طلا گویا جز دردسر برای ما چیزی به همراه ندارد.




نبود مدیریت جدی در تفکیک زباله، مشکلاتی را ایجاد کرده است

وی ادامه می‌دهد: در یک بازه زمانی با مشکل عدم وجود سطل زباله در محله روبه رو بودیم، اما مشکلات همچنان فراتز از آن بوده و تفکیک زباله انجام نمی‌شود که این امر خود نوعی مولد انواع بیماری‌هاست.

مهنّا ذالبیگی می‌گوید: چرا باید در شهری که از آن شهری فرهنگی و تاریخی یاد می‌شود، شاهد کج سلیقگی و عدم توجه باشیم؟ چرا نباید به زباله‌ای که از آن طلای کثیف یاد می‌شود، تمرکز و توجه بیشتری صورت بگیرد؟

این شهروند قزوینی ضمن اشاره به اهمیت تفکیک زباله یادآور می‌شود: اگر تفکیک زباله انجام شود مطمعنا معضلات این بخش کمتر شده و نگرانی‌هایی را برای مردم و شهروندان به همراه نخواهد داشت.

به گزارش صبح قزوین، هرآنچه به مقوله حوزه طلای کثیف اشاره می‌شود نشان از اهمیت این موضوع بوده چراکه اگر عزم جدی برای تحقق این امر به کارگرفته شود، می‌تواند اثرات مثبتی را به همراه داشته باشد.

 تفکیک زباله از موضوعات مورد توجه شهرداری بوده است

غلامعباس مهرعلیان، سرپرست مدیریت پسماد شهرداری قزوین،  در این خصوص در گفت‌وگو با خبرنگار صبح قزوین اظهار می‌کند: تفکیک زباله از مبدأ موضوعی است که همواره مورد توجه سازمان مدیریت پسماند شهرداری قزوین بوده و در این زمینه اقداماتی در سال گذشته انجام شده و در حال حاضر نیز در حال پیگیری است.

وی می‌افزاید: توزیع 944 مخزن بازیافت در منازل مسکونی و 1712 عدد سطل تفکیک کاغذ و بازیافت در ادارات در سال گذشته از جمله اقدامات انجام شده در حوزه تفکیک زباله است؛ در این مدت دو هزار و 473  خانوار جدید در مناطق دو و سه تحت پوشش طرح تفکیک زباله از مبدأ قرار گرفتند.

سرپرست سازمان پسماند شهرداری قزوین عنوان می‌کند: از سوی دیگر در سال گذشته، دو هزار و 510  نفر از نیروهای ادارات در 58 اداره با صرف زمان 172.5 ساعت، تحت آموزش حضوری و چهره به چهره قرار گرفتند که این طرح در سال جدید نیز ادامه دارد.

مهرعلیان بیان می‌کند: افتتاح دو غرفه ثابت بازیافت در مینودر و سعدی از دیگر اقدامات سازمان مدیریت پسماند در سال گذشته بوده است که با توجه به نیاز شهر به افزایش تعداد غرفه‌ها، این تعداد پس از نیاز سنجی و در صورت استقبال شهروندان افزایش خواهد یافت.

وی اذعان می‌کند: ستاد تفکیک از مبدأ سال جدید را با پوشش برج‌ها و مجتمع‌های مسکونی آغاز کرد و در نخستین قدم بزرگترین برج شهر قزوین با 816 خانوار با توزیع 114 مخزن بازیافت 240 لیتری، تحت پوشش طرح تفکیک زباله از مبدا قرار گرفت.

اجرای طرح تفکیک زباله از مبدآ از برنامه‌های سازمان پسماند

این مقام مسئول یادآور می‌شود: در این راستا برنامه‌ریزی‌های لازم برای آموزش و پوشش 14 برج مسکونی در فاز اول انجام شده و پیش‌بینی می‌شود در صورت مشارکت و همکاری هیات مدیره و ساکنین برج‌ها، سه هزار و 237 خانوار در 14 برج مسکونی تحت پوشش طرح قرار گیرند.

مهرعلیان ادامه می‌دهد: اجرای طرح تفکیک از مبدأ در منازل سازمانی ارگان‌های مختلف از دیگر برنامه‌های سازمان مدیریت پسماند در سال جاری است که در حال حاضر مقدمات اجرای آن برای 2 مجتمع فراهم آمده است.

به گفته وی، تغییر نگرش سازمان از انتفاعی به محیط زیستی و افزایش تعداد اقلام قابل پذیرش در فرآیند بازیافت و جمع آوری پسماند الکترونیک، منسوجات، لباس و کفش کهنه، پوشش مواد خوراکی، ظروف فوم از دیگر اقدامات سازمان مدیریت پسماند در دوره جدید بوده است.

سرپرست سازمان مدیریت پسماند شهرداری قزوین می‌گوید: عملیات تفکیک پسماندهای خشک از مبدأ و جمع آوری آن از سطح شهر با تغییر رویکرد و نگاه سازمان مدیریت پسماند از صرفاً انتفاعی به محیط زیستی از مهرماه سال گذشته به بخش خصوصی واگذار شده است.

مهرعلیان تصریح می‌کند: در این ارتباط به منظور شناسایی واحدهای دارای توان فنی، علمی و اجرایی مناسبف دستورالعمل و شرایطی تعیین شد و پیمانکار واجد شرایط طبق ضوابط و شرایط مشخص شده و از بین افراد دارای دغدغه در حوزه محیط زیست، شناسایی شد.

وی ابراز می‌کند: ماده 4 آئین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماند، شهرداری‌ها را ملزم به اجرای طرح تفکیک زباله از مبدأ نموده است و بر این اساس شهرداری‌ها موظفند از طریق اجرای طرح تفکیک زباله از مبدأ به بحث جداسازی، بهبود محیط زیست و توسعه پایدار شهری دست یابند.

واگذاری طرح تفکیک زباله به بخش خصوصی مشکلاتی را به وجود آورده است

این مقام مسئول یادآور می‌شود: اما اینکه چرا تاکنون نه تنها در شهر قزوین بلکه در بسیاری از شهرهای کشور این روند مطلوب نبوده است باید بگوئیم متاسفانه نگاه صرفاً انتفاعی و دیدگاه‌های غیر تخصصی به این موضوع، باعث شده که هیچ گاه طرح تفکیک به صورت اصولی در هیچ کجا از کشور اجرایی نشود و در حال حاضر تنها معدود شهرهای بزرگ توانسته‌اند تا حدی به موفقیت‌هایی در این زمینه دست یابند.

مهرعلیان اظهار می‌کند: در خصوص برون سپاری و واگذاری این طرح به بخش خصوصی، باید گفت واگذاری طرح به بنگاه‌های ضایعاتی و یا افراد دارای شغل موازی؛ مشکلاتی را برای این طرح ایجاد نموده و خواهد نمود.

وی ادامه می‌دهد: چراکه برای این شرکت‌ها منافع و سود اقتصادی در اولویت بوده و این موضوع باعث شده است این طرح بر اساس اصول علمی و اجرایی صحیح پیش نرود؛ این واحدها معمولاً برای درآمدزایی بیشتر دست به اقداماتی نظیر ترویج زباله گردی و ساماندهی های غیر اصولی می‌زنند که موجب به حاشیه بردن تفکیک پسماند از مبادی تولید و عدم اجرای اصولی آن می‌شود.

سرپرست مدیریت پسماند شهرداری قزوین عنوان می‌کند: برای حل مشکل، در قرارداد جدید سعی گردیده صرفاً به مقوله تفکیک پسماند از مبادی تولید توجه گردد و این پروژه به مجموعه‌ای دارای دغدغه در این حوزه واگذار شود.

مهرعلیان تصریح می‌کند: این اقدام سازمان را به رسالت خود نزدیک‌تر کرده است؛ به طوری که هم اکنون برخلاف سالهای گذشته اقلام خشک با ارزش اقتصادی پایین و یا بعضاً فاقد ارزش در کنار اقلام بارزش جمع آوری می‌شود.

وی در ادامه اذعان می‌کند: پیمانکار پسماند خشک این شهرداری صرفاً مجاز به جمع آوری اقلام قابل بازیافت از مبادی تولید بوده و هیچ گونه فعالیتی در زمینه جمع آوری پسماند خشک از مخازن ندارد و کودکان، زنان و سایر افراد به کارگیری شده در این حوزه وابسته به بنگاه‌های ضایعاتی و ساختارهای غیر رسمی جمع آوری پسماند خشک است که زیر نظر اتحادیه‌های مربوطه مشغول به فعالیت هستند.

این مقام مسئول می‌گوید: با عنایت به اینکه پدیده زباله گردی در طی سالیان گذشته و به مرور؛ تشکیلات و مناسبات غیر رسمی گسترده‌ای پیدا کرده است از این رو حل این معضل به یکباره امکانپذیر نبوده و برخورد قهری با افراد زباله گرد راهکار مناسبی برای حل آن نیست، کما اینکه این سازمان اختیار و مجوز قانونی این برخورد را نیز ندارد. لذا گام نهادن در این مسیر می بایست با دقت و بررسی تمام تبعات احتمالی همراه باشد.

معضل زباله گردی بدون همکاری تمام ارگان‌ها حل نمی‌شود

مهرعلیان ادامه می‌دهد: از طرفی دیگر زباله گردی موضوعی پیچیده و چند بعدی است و شرایط امروز جامعه و وضعیت اقتصادی حاکم بر آن یکی از مهمترین دلایل ازدیاد این پدیده بوده که نمی‌توان آن را نادیده گرفت؛ از این رو معضل زباله گردی قطعاً بدون همکاری و همراهی تمامی ارگان‌های ذیربط و نهادهای مدنی حل نخواهد شد.

وی اظهار می‌کند: در این خصوص بهترین راه حل، ساماندهی سرشاخه‌ها از طریق تشکیل کارگروهی متشکل از ارگان های ذیربط نظیر دادگستری، بهزیستی، نیروی انتظامی، مرکز بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی، اتاق اصناف و اتحادیه، اداره امور اتباع، اداره نظارت بر اماکن عمومی، اداره کار، محیط زیست، دفاتر امور شهری و امور اجتماعی استانداری، شهرداری و فعالان مدنی و صاحب نظران دانشگاهی تشکیل و راهکارهای لازم در خصوص ساماندهی تشکیلات غیر رسمی جمع آوری پسماند خشک مورد بررسی قرار گیرد.

به گزارش صبح قزوین، عدم تفکیک زباله و زباله گردی نتیجه ضعف مدیریت و برنامه‌ریزی است، بطوری که زباله گردی به یک شغل کاذب تبدیل شده و تاکنون هیچ سازمان و مرجعی این افراد را سازماندهی نکرده‌اند.

اگر متولیان امر برنامه جامعی برای بازیافت زبا‌له‌ها داشته باشد و فرهنگی عمومی برای تفکیک زباله از مبدا نهادینه شود، کمتر شاهد این معضل در جامعه خواهیم بود.

علاوه بر این بهترین راه مقابله با این معضل، فرهنگ سازی در بین شهروندان برای تفکیک زباله‌، سازماندهی و حمایت از افرادی که به این کار روی آورده‌‎اند، بویژه زنان است.

انتهای پیام/4006