آیتالله باریکبین، نماد ایثار و یکی از آیات ماندگار دفاع مقدس، اسوه صبر و بردباری و مامن مردمش بوده که طی گفتوگو با دوستان، همیاران و بستگان ایشان، بخشی از فعالیتهای گسترده و نقش او در خصوص رویداد تاریخی انقلاب و هشت سال دفاع مقدس تشریح شده که از نظرتان میگذرد.
به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر صبح قزوین، آیتالله هادی باریکبین بیش از نیم قرن از عمر با برکتش را برای مردم، اسلام و انقلاب گذاشت و نقش موثری در پیروزی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس و بعد از آن داشته اشت.
با همت بلند او نه تنها مایحتاج عمومی رزمندگان و جبههها فراهم میشد بلکه با استفاده از امکانات تریبون نماز جمعه و مجالس مختلف، زمینه تشویق و ترغیب آحاد مردم را برای حضور در جبهههای نبرد حق علیه باطل و کمکرسانی به رزمندگان نیز فراهم ساخت.
در طول حیات پربرکت خود علاوه بر ارایه خدمات بیشماری در حوزههای مختلف فرهنگی و اجتماعی با حضور ارزشمند در جبههها و در لایههای مختلف مردمی هماند پدری دلسوز و آگاه عمر پربرکتشان در راه اسلام و مردم نهاد.
کتاب "نماد ایثار" که اخیرا به قلم "حسن شکیبزاده" منتشر شده است به صورت ویژه، به تشریح بخشی از نقش آیتالله باریکبین در دفاع مقدس پرداخته است.
اگر چه این نقش بر رزمندگان و فرماندهان دوران دفاع مقدس و آحاد مردم در طول هشت سال مقاومت قهرمانانهشان بر کسی پوشیده نیست، اما در این کتاب، نقش بیبدیل آیتالله، بیشتر از زبان مدیران وقت و یاران و همراهان وی بیان شده است که در ادامه، فرازهایی از آن را مرور میکنیم.
آیتالله باریکبین، حقیقتا مردم دوست بودند
دکتر محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام و فرمانده سپاه پاسداران در دوان دفاع مقدس با اشاره به اینکه آیتالله باریکبین، حقیقتا مردم دوست بود، میگوید: ایشان در ساماندهی لشکر 17 علی ابن ابیطالب(ع) و هم اینکه خود شهرستان قزوین بتواند در حد یک استان، سازمان سپاه را درست کند؛ پیشقدم بود.
وی ادامه میدهد: آیتالله باریکبین به مردم استان، به ویژه سرنوشت جوانان به شدت علاقمند بود و هر بار که ما میآمدیم پیش ایشان و جلسه میگذاشتیم؛ ایشان مشکلات مردم را مطرح میکرد و دلسوز آنها بود و آرزوهای خوبی برای مردم استان داشت.
در مشکلات، گرفتاریها و سختیها به ایشان پناه میآوردیم
سردار سرتیپ پاسدار، عبدالله عراقی، رئیس اداره امنیت ستاد کل نیروهای مسلح و یکی از فرماندهان دلیر هشت سال دفاع مقدس به نقش آیتالله باریکبین در دوران انقلاب و هشت سال دفاع مقدس اشاره میکند و میگوید: از آن روزی که سپاه در قزوین تشکیل شد و ماموریتهای مختلف برای سپاه پیش آمد؛ چه در کردستان و چه در دوران هشت سال دفاع مقدس، آیتالله باریکبین انصافا به عنوان یک عزیز بزرگوار و پدر، همهی ماها را زیر بال و پر خودشان میگرفتند. یعنی ما واقعا در مشکلات، گرفتاریها و سختیها پناه به ایشان میآوردیم.
وی ادامه میدهد: هر وقت از ایشان دعوت میکردیم که به جبههها بیایند؛ میآمدند و چندین روز در منطقه میماندند. به ویژه بعد از تشکیل تیپ که حضور ایشان برجستهتر شد و هرگاه که به جبههها میآمدند؛ اولا خودشان یک رزمنده به تمام معنا بودند؛ همچنین در اعزامها همراه بچهها بودند و هر جا احساس میشد رزمندگان یک کمی کم میآوردند؛ ایشان در صحنه بودند و با سخنانشان و بیان یک حدیث، تفسیر و ترجمهی آیات قرآن کریم، دوباره روح تازهای را به جمع بچهها میدمیدند.
این مقام مسئول عنوان میکند: در واقع آیتالله باریکبین یک نقش محوری نزد رزمندگان و در جبههها و به صورت کلی یک هدایت کلی و راهبردی برای ما و مجموعه بچههای رزمنده قزوین داشتند.
عراقی بیان میکند: آیتالله باریکبین نه تنها از نظر پشتیبانی نیرویی و تدارکاتی با سخنرانیهایی که در خطبههای نمازجمعه ایراد میکردند و همیشه همراه و همگام رزمندگان در جبههها بودند؛ بلکه همیشه در حفظ ارزشها و پشتیبانی از خانوادههای شهدا و ایثارگران و جانبازان، سنگ تمام میگذاشتند.
نقش بیبدیل و ماندگار باریکبین در دفاع مقدس
حجتالاسلام حسین آقاعلیخانی از زندانیان سیاسی قبل از انقلاب و سالها مشاور و رئیس دفتر آیت الله، با اشاره به نقش بیبدیل و ماندگار باریکبین در دفاع مقدس میگوید: در فردای شروع جنگ تحمیلی و به دستور آیتالله باریکبین ستاد پشتیانی در محل صندوق ذخیره ولیعصر(ع) در خیابان امام تشکیل و آقای حاج ناصر همافر مدیریت آن را عهدهدار میشوند.
وی میافزاید: ستاد پشتیبانی قزوین نیز با مدیریت آیتالله باریکبین در طول 8 سال جنگ، همه روزه کمکهای مردمی را با کامیون به مناطق جنگی ارسال میکرد و همچنین در سال 66 و در یک اقدام ویژه، کمکهای شهر و روستاها و کارخانجات صنعتی البرز جمعآوری و از طریق هزار کامیون و کامیونت به جبههها ارسال شد که انعکاس مثبت داخلی و خارجی داشت.
آیتالله، محور وحدت مردم و پشتیبانی جبههها بود
آیتالله علی شیخ محمدی، معروف به محمدی تاكندی که قریب به 40 سال با آیتالله باریکبین ارتباطی تنگاتنگ داشته و حضور خود در قزوین را مدیون ایشان میداند به ویژگیهای این عالم ربانی اشاره میکند و میگوید: ایشان در دوران دفاع مقدس در شهر قزوین محور وحدت، پشتیبانی جبههها، محور آموزش فرهنگی رزمندگان، محور ترغیب مردم در كمك به جبههها بودند.
وی به دیگر ویژگیهای شخصیتی آیتالله باریکبین اشاره میکند و میگوید: او دل وسیعی داشت به طوری که طی چهار دههای که امام جمعه بودند؛ حرفهای تنشدار، اختلاف برانگیز، جناحی و كدورتآمیز از ایشان نشنیدیم و مردم را همیشه به وحدت كلمه، وحدت حركت، آرامش در شهر و آرامش دلها دعوت میکرد.
محمدیتاکندی ادامه میدهد: همچنین این عالم ربانی در ارتباط با مردم بسیار حسنه و نیكو رفتار میکرد؛ رویی گشاده، بدون شتاب و به دور از هرگونه تشر و داد و بیدادی؛ در خطبههای نماز جمعه هم همیشه با آرامش صحبت میكرد در حالی که امام جمعه میتواند در خطبههای نماز با تنش و فریاد صحبت كند.
حاج آقا، در تقدیم فرزندش به اسلام، هیچ تردیدی نداشت
حاجیه خانم، ربابه هاشمیان همسر گرانقدر آیتالله باریکبین میگوید: آن روزها هر شهیدی را که میآوردند؛ طی مراسمی حاج آقا و مردم بر آن نماز میگذاردند. وقتی فرزندمان، مرتضی را برای خواندن نماز بر پیکرش آوردند؛ من نگران نماز بودم. اما در آن زمان، آیتالله باریکبین بر سر جنازه پسرش بدون هیچ لرزشی در صدایش، نمازش را خواند.
همسر بزرگوار آیتالله باریکبین بیان میکند: همیشه حاجآقا به مردم، به خصوص جوانان توصیه میکرد به جبهه بروند و در این راه حتی از فرزند خود گذشت، چرا که حاجآقا هر چیزی را که برای دیگران میخواست؛ برای فرزندان خودش هم میخواست. یعنی هیچ فرقی بین فرزندان خود و دیگران نمیگذاشتند.
عمل به وظایف در جایگاه حقوقی و حقیقی
همچنین حجتالاسلام محمدحسن باریکبین، فرزند آیتالله باریکبین میگوید: حاج آقا به عنوان یک پدر که فرزند نوجوانش آمادگی حضور در جبهه داشت؛ بدون مقاومتی در مسیر رفتن فرزندشان به جبهه اجازه حضور ایشان را به جبهه دادند و در دفعه سوم بود که برادرم مرتضی به جبهه رفت و به شهادت رسید، بنابراین پدر آمادگی کامل داشتند که اعضای خانواده خود را نیز به جبههها بفرستند.
این استاد حوزه و دانشگاه میافزاید: پشتیبانی نیروهای رزمنده در جبههها، بسیج امکانات در پشت جبهه، تشویق برای کمک به رفع نیاز جبهه که از طریق کمیته ارزاق صورت میگرفت از برنامههای مستمر حاج آقا بود.
وی ادامه میدهد: در طول دفاع مقدس، معمولاً رزمندگان قزوینی که در لشگرهای مختلف حضور داشتند؛ نیازمندیهای خود را اعلام کرده و به سرعت مایحتاج تامین و به مناطق جنگی فرستاده میشد. این کمکرسانیها حد و حدودی نداشت و هر کمبودی که در جبهه بود از طریق ستاد پشتیبانی تامین میشد و به رزمندگان میرسید.
باریکبین تصریح میکند: بنابراین در جایگاه حقوقی، آیتالله باریکبین در حفظ آرامش و رفع ناآرامیهای شهر و منطقه و تشویق جوانان برای عزیمت به جبههها و حضور در تشییع شهدا، سخنرانی، پشتیبانی از رزمندگان، از طریق تأمین مایحتاج و توجیه خانوادههای شهدا و از این قبیل، نقش موثری داشتند.
پاکی، تقوا و انقلابی بودن آیتالله باریکبین
حجتالاسلام سید فتاح مرتضوی، مسئول سابق نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه علوم پزشکی و از مبارزان انقلابی فعال نیز به شخصیت آیتالله باریکبین اشاره میکند و میگوید: پاکی، تقوا و انقلابی بودن سه خصلت اساسی ایشان بود.
وی ادامه میدهد: ایشان در دوران انقلاب، رهبری فکری جوانان انقلابی را بر عهده داشتند و اعتماد جوانان را نسبت به خودشان جلب کرده بودند که این اعتماد از تقوا و صداقت ایشان نشات گرفته بود.
شهادت فرزندش را راه رشدش تلقی كرد
سیدعبدالعظیم موسوی، مدیر مسئول روزنامه ولایت و از پیشکسوتان رسانه استان قزوین با اشاره به نقش آیتالله باریکبین در هشت سال دفاع مقدس بیان میکند: ایشان برنامه داشتند كه سالی یك یا دو بار برای بازدید از جبهه و دادن روحیه به رزمندگان و جذب احساس از فضای معنوی منطقه به خط بروند و در عین حال كه خطر جدی بود و ایشان معمولاً دچار ضعف بدنی؛ با فرماندهان تا خاكریزهای اول میرفتند و رزمندگان را مورد تفقد قرار میدادند.
وی میگوید: همچنین فرزند ایشان در جبهه بود که این نشان دهنده اعتقاد و وابستگی روحانیت به انقلاب و دفاع مقدس بوده و هست و امروز اگر این احترامهای قلبی است؛ بخاطر آن سرمایهگذاریهاست.
موسوی یادآور میشود: عكسالعملهای آیتالله باریکبین پس از شهادت مرتضی، هرگز فراموشمان نمیشود كه یك انسان تا چه حد به یقین نزدیك شده باشد كه شهادت فرزندش را راه رشدش تلقی كند.
جدیت در حمایت از خانوادههای شهدا و جانبازان
سید محمد مهدی شهروش، مدیرکل سابق بنیاد شهید و امور ایثارگران استان قزوین به خاطرات خود با آیتالله باریکبین اشاره میکند و میگوید: روزی به اتفاق ایشان به منزل مادر شهیدی که تنها فرزندشان را تقدیم اسلام و انقلاب کرده بودند؛ رفتیم. مادر بزرگوار شهید بینهایت خوشحال شدند و گفتند حاج آقا من مدتهاست که آرزو داشتم منزل ما تشریف بیاورید؛ چون پسر من در قطعه مزار پسر شما هست و چشم به راه بودم که الحمدلله امروز به آرزوی خود رسیدم.
وی ادامه میدهد: با شنیدن این حرف حاج آقا بسیار ناراحت شدند و گفتند: "مادر، من را در کوتاهی که کردم؛ ببخشید و عذرخواهی میکنم" و به هنگام بیرون آمدن به بنده فرمودند: "برنامههای دیدار از خانواده شهدا را با جدیت ادامه بدهیم."
آیتالله باریکبین و بزنگاههای سخت انقلاب
محمدعلی حضرتی از جانبازان دفاع مقدس و مدیرکل سابق میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین بیان میکند: آیتالله باریکبین در همهی بزنگاههای سخت و نفسگیر دفاع مقدس، خودش را به جبههها میرساند تا به رزمندگان روحیه بدهد که همین موضوع منجر به موفقیتهای آنها در عملیاتها میشد.
وی ادامه میدهد: تشکیل کمیته ارزاق با مسئولیت مستقیم یکی از معتمدین آیتالله باریکبین، حاج ناصر همافر، که بعدها ستاد پشتیبانی جبهه و جنگ نام گرفت از دیگر نهادسازیهای آیتالله باریکبین بود. تشکیل این نهاد در جلب مشارکتهای مردمی برای رزمندهها در جبههها فوقالعاده موثر بود و به حق، خدمات بسیار شایانی را به آنها ارایه کرد.
وی بیان میکند: پسر ارشد آیتالله باریکبین، شهید مرتضی باریکبین جزو اولین نیروهایی بود که به صورت بسیجی از قزوین به جبههها اعزام شد و همین امر موجب میشد که بقیهی پدر و مادرها، به ایشان اقتدا کنند و فرزندانشان را راهی جنگ کنند.
در انقلاب و جنگ همیشه پیشکسوت بودند
حجتالاسلام مجتبی قائد امینی، از مبارزان سیاسی قبل از انقلاب اسلامی و مشاور سابق استانداری قزوین در امور فرهنگی و روحانیت است که با اشاره به نقش آیتالله باریکبین میگوید: ایشان از روحانیونی هستند که از همرزمان، شاگردان و بازوان امام راحل بوده و در انقلاب و جنگ همیشه پیشکسوت بودند و در جنگ نقش پدری برای رزمندگان ایفاء میکردند و یکی از مشوقان رزمندگان بودند و چون خودشان در جنگ حضور داشتند؛ این نقش را برجسته و تأثیرگذارتر کرده بودند.
وی ادامه میدهد: آیتالله باریکبین در طول دفاع مقدس، فقط به حضور در عملیاتها اکتفا نمیکردند و وظیفهی خود را در خطبههای نماز جمعه، تشییع شهدا، سرکشی از خانواده شهدا و دعوت از مردم برای صبر و استقامت در جنگ نیز ایفاء میکردند و همیشه در صحنههای مختلف جنگ پیشتاز بودند.
با همت باریکبین، قزوین در پشتیبانی جنگ درخشید
سردار مهدی صباغ، فرمانده دانشکده امنیت دانشگاه امام حسین(ع) و یکی از رزمندگان و فرماندهان هشت سال دفاع مقدس با اشاره به نقش آیتالله باریکبین در دفاع مقدس بیان میکند: ایشان در امور ستاد پشتیبانی جنگ، حقیقتا کار میکردند و فعالیتهای خوبی داشتند. از طرفی در نمازهای جمعه دائم از دفاع مقدس حمایت میکردند. برای تامین مایحتاج رزمندگان و جبههها، تبلیغ میکردند؛ التماس میکردند؛ خواهش میکردند. میرفتند سراغ افراد و دستگاههای مختلف و رو میزدند تا برای جبههها امکانات بگیرند.
وی ادامه میدهد: در طول هشت سال دفاع مقدس، جبههها و رزمندگان را ساپورت میکردند. مرتب به جبههها میآمدند و حتی مشتاق بودند که در عملیاتها بیایند و در سنگرهای خط مقدم رزمندگان حضور پیدا میکردند.
صباغ اضافه میکند: در دوران دفاع مقدس اصلاً یادم نمیرود که برای اولین بار در ایران، هزار کامیون اقلام مورد نیاز رزمندگان از قزوین جمعآوری و به جبههها ارسال شد. کاروان هزار کامیونی از قزوین راه افتاد که پدیدهای خلاقانه از قزوین به شمار میرفت. محتوای این کامیونها مایحتاجهای عمومی و اساسی رزمندگان در جبههها بود که باعث دلگرمی بیشتر رزمندگان و تلاش سایر استانها در جهت کمکرسانی به جبههها شد و آن روز شهر قزوین در پشتیبانی جنگ درخشید که اینها از همت حاج آقای باریکبین بود.
در کوتاهترین زمان نیازهای رزمندگان را فراهم میکرد
مرتضی روزبه، از رزمندگان دفاع مقدس و استاندار سابق قزوین نیز از نقش آیتالله باریکبین این چنین میگوید: آیتالله باریكبین با توجه به اینكه امام جمعه قزوین بودند؛ ضمن مدیریت جنگ، حتی برای یك هفته هم نماز جمعه را تعطیل نکرده و اعزام رزمندهها به جبهه و سركشی از خانوادههای شهدا را نیز مدیریت میكردند.
وی بیان میکند: باید اذعان داشت اگر اهمیت مدیریت پشت جبهه در دوران دفاع مقدس، از مدیریت میادین جنگ بیشتر نبود؛ كمتر هم نبود. لذا آیتالله باریكبین توانست در این عرصه نیز نقش بسزایی ایفا كند و از آنجایی که پشتیبانی جنگ، به خصوص در حوزهی تداركات و تامین امكانات، اهمیت بسزایی داشت. به همین دلیل ستاد پشتیبانی جنگ با مدیریت آیتالله باریكبین تشكیل شد.
آیتالله نماد زهد و بصیرت است
همچنین محمدحسن شفیعیها از مبارزان فعال در دوران انقلاب و از فعالان سیاسی و فرهنگی و مدیرکل وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قزوین بیان میکند: یکی از ویژگیهای برجستهی آیتالله باریکبین، ساده زیستی و زهد ایشان بود که از ابتدای ورود در عرصههای مختلف و با تمام فراز و نشیبهایی که در زندگی داشتند؛ تاکنون این ویژگی را حفظ کردهاند.
وی ابراز میکند: در 37 سالی که آیتالله باریکبین، نماینده ولیفقیه در استان و امامجمعه قزوین بودند و این مسئولیت را بر عهده داشتند؛ میتوانستند برای خود مال و اموالی فراهم کنند؛ اما زهد ایشان موجب شد که اهل دنیاطلبی و دنیاخواهی نباشند.
شفیعیها ادامه میدهد: نقش آیتالله باریکبین در جریان دفاع مقدس هم اینچنین بود و روحیهی زهد و اسلامخواهی واقعیاش برای رزمندگان قزوین یک نیروی قوی معنوی بود و یک پشتوانه و ضمانت برای جوانانی که جانشان را برای اسلام گذاشته بودند.
مردم همچون باران به پیام آیتالله باریکبین لبیک میگفتند
حاج ناصر همافر مسئول ستاد پشتیبانی در جبهه و جنگ در قزوین که یکی از معتمدین و فعالان انقلاب اسلامی و در معیت آیتالله باریکبین و از گردانندگان موثر انقلاب و پس از آن بود از نقش آیتالله باریکبین این چنین میگوید: با پیروزی انقلاب اسلامی کمیته ارزاق زیر نظر آیتالله باریکبین تشکیل و در این مرکز فعالیتهای گستردهای انجام میشد. به طوری که در روزهای آغازین جنگ از فعالان در این مرکز از جمله آشپز، نانوا، بهیار و پرستار نیرو به سر پل ذهاب اعزام میشد و در واقع نیروهای اعزامی در آن منطقه را قزوینیها تشکیل میدادند.
وی میافزاید: همچنین ستادی در روزهای جنگ، با نام ستاد پشتیبانی جبهه تشکیل شد که در ابتدا با عنوان کمیته ارزاق نامگذاری شده بود و مردم قزوین هم با آغاز به کار این کمیته، هدایای خود را برای ارسال به مناطق جنگی، تقدیم میکردند.
همافر ادامه میدهد: در آن ایام، مردم همچون باران به پیام آیتالله باریکبین لبیک میگفتند و هم از نظر معرفی برای اعزام نیرو و تقدیم هدایا، اعلام آمادگی میکردند. در آن زمان مردم یکدست بودند و بدون هیچگونه دروغ و ریا در همهی حوزهها، انقلاب و نظام را حمایت میکردند.
آیتالله باریکبین، فرماندهای بودند در صف اول
حاج محمدحسن (غلامحسین) درافشانی، مسئول رسیدگی به خانوادههای سیاسی، شهدا و جانبازان، اولین رئیس بنیاد شهید قزوین و از انقلابیون و معتمدین بازار، با اشاره به نقش آیتالله باریکبین در دفاع مقدس بیان میکند: فعالیتهای ایشان در زمان جنگ هم ادامه داشت و علاه بر راهنماییهایی که میکردند؛ در صحنه فعالیت هم حضور داشتند و زحمات زیادی را متحمل شدند و بیشتر از آنچه در توان داشتند؛ فعالیت میکردند.
درافشانی میگوید: حتی همراه دوستان برای سرکشی به امور جبهه و تامین مایحتاج جبههها به مناطق جنگی سفر میکردند و تقاضاهای نیروهای جبهه را یادداشت کرده و دستور تهیه آن را صادر میکردند.
وی ادامه میدهد: آیتالله باریکبین در واقع فرماندهای بودند که در صف اول حمله بوده و مردم هم به طور کامل ایشان را میشناختند و در کنار آن، رژیم پهلوی هم از فعالیتهای ایشان آگاهی داشت. چون آیتالله باریکبین شاگرد امام خمینی(ره) بود و امام نیز از ایشان و نحوهی فعالیتهایشان شناخت کامل داشتند.
گزارش از زهرا محبی
گفتنی است؛ بخشی از گفتگوهای کتاب "نماد ایثار" در سال 1395 و قبل از رحلت حضرت آیتالله باریکبین انجام شده است.
دیدگاه ها