مطبوعات نباید علیه منافع ملی قلم زده و بلندگوی دشمن شوند/ آزادی مطبوعات بدون خط قرمزها، افکار عمومی را ناآرام می‌کند

به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر صبح قزوین؛ رسانه‌ها و مطبوعات در هر کشور از اهمیت قابل توجهی برخوردارند و حتی در تعیین وضعیت دموکراسی و آگاهسازی افراد نیز نقش ایفا می‌کنند و می‌توانند در شرایط مختلف به زبان گویای اعضای جامعه تبدیل شوند.

نقش آموزشی، انتقال مفاهیم و مطالبه‌گری از دیگر کارکردهای مختلف رسانه به شمار می‌آید؛ همواره افراد، جناح‌ها و گروه‌های مختلف با اندیشه‌ها و رویکردهای متفاوت نسبت به راه‌اندازی رسانه‌ها اقدام می‌کنند و از این رو امروز شاهد شکل گیری تعداد گسترده‌ای از رسانه‌ها در سطح جهان هستیم.

فضای مجازی نیز این امکان را برای رسانه‌ها فراهم ساخته تا محتواهای تولید شده خود را به‌راحتی و سریع تر در اختیار مخاطبانشان قرار دهند، در نتیجه اهمیت انتقال سرعت و تنوع سلیقه مخاطبین، فضای رقابتی بین رسانه‌ها ایجاد کرده و آن‌ها در تلاش هستند تا علاوه بر درنظر داشتن سرعت محتواهای مفید و قابل توجهی را به مخاطبان خود منتقل کنند.

اما رسانه‌های مجازی و مکتوب تا چه حد در بیان نظریات و ارائه محتوای تولید شده آزادی بیان دارند؛ این موضوع تا حدی اهمیت دارد که یک روز در سال به‌عنوان روز بین‌المللی آزادی مطبوعاتی نامگذاری شده است.

در سال 1991 در همایشی که توسط یونسکو و سازمان ملل متحد در قاره آفریقا برگزار شد اعلامیه‌ای تحت عنوان ویندهوک درباره ارتقای وضعیت نشریات مستقل منتشر شد و از سال 1993 میلادی به مناسبت این روز سوم ماه می هر سال به‌عنوان "روز جهانی آزادی مطبوعات" اعلام شد.

یونسکو هرسال موضوعی را برای پرداختن به آزادی مطبوعاتی درنظر می‌گیرد که "ژورنالیسم بدون ترس و دلبستگی" موضوع و محوریت اصلی سال جاری در روز جهانی مطبوعات است.

امنیت و ایمنی زنان و مردان روزنامه نگار و اهالی رسانه، ژورنالیسم حرفه‌ای و مستقل از تاثیرات سیاست و تجارت و برابری جنسیتی در تمام ابعاد رسانه‌ای از زیر مجموعه‌های موضوع امسال است.

همچنین طی پنج سال گذشته سازمان یونسکو نسبت به برگزاری کنفرانس‌های علمی برای این روز اقدام کرده، امسال نیز این کنفرانس با همکاری یونسکو در لاهه هلند برگزار می‌شود که البته به دلیل شیوع کرونا تا 18 اکتبر به تعویق افتاده، محوریت اصلی این کنفرانس نیز "ایمنی ژورنالیست‌، آزادی مطبوعات و توجه به چند رسانه‌ای" بود.

گزارشگران بدون مرز RSF نیز با آزادی مطبوعاتی در ارتباط هستند، این گروه سازمانی غیرانتفاعی و بین‌المللی است که از سال 1985 با هدف دفاع از آزادی مطبوعات و حمایت از خبرنگاران و روزنامه‌نگاران در کشور فرانسه شکل گرفت و اکنون در کشورهای مختلف از جمله ایران فعالیت‌ها و اقداماتی را انجام می‌دهند.

این نهاد سالانه با توجه به ملاک‌ها و حوادث رخ داده کشورها را از نظر آزادی مطبوعاتی درجه بندی می‌کند، ایران در سال جاری در این تقسیم بندی با سه درجه کاهش نسبت به سال گذشته در مرتبه 173 قرار گرفته است.

درباره آزادی مطبوعاتی در کشور برخی ادعا می‌کنند که آزادی مطبوعاتی به نحو مطلوبی وجود ندارد در مقابل برخی نیز بر این باورند که ما دارای سطح مطلوبی از آزادی بیان در مطبوعات بوده و رسانه‌ها و خبرنگاران می‌توانند محتواهای تولید شده خود را به صورت آزادانه در اختیار مخاطبانشان قرار دهند.

امکان تهدید آزادی مطبوعاتی در انتقاد از نهادها و صاحبان قدرت

مرتضی خلفی زاده در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگ و هنر صبح قزوین؛ اظهار می‌کند: روزنامه‌ها و رسانه‌ها نهادهای واسط میان مردم و افکار عمومی با دستگاه‌های حاکمیتی و سازمان‌های قدرت به شمار می‌آیند و همین امر علت قرار گرفتن رسانه‌ها به‌عنوان رکن چهارم دموکراسی را توجیه می‌کند.

وی درباره آزادی مطبوعات و رسانه‌ها گفت: در رابطه با آزادی رسانه‌ها توجه به ایجاد شفافیت در دو حوزه دارای اهمیت است که انتقال افکار عمومی، نیازها، اولویت‌ها و انتقادات مردم و در مقابل انتقال پیام دستگاه‌های خدمات رسان به سطح جامعه را شامل می‌شود.

مدیرعامل خبرگزاری آنا ادامه می‌دهد: رسانه‌ها در انتقال پیام صاحبان قدرت و دستگاه‌های مختلف به مردم با محدودیت آزادی مواجه نمی‌شوند؛ چراکه تصمیم گیری و پیام برای انتقال از طرف خود آن نهادها تعیین شده است.

وی تصریح می‌کند: البته خبرنگار جست‌وجوگر با آزادگی در پی کشف واقعیات، مخفی کاری‌ها و علل آن است و ممکن است این جنبه آزادی بیان و مطبوعات را مورد تهدید قرار دهد؛ همچنین جلوگیری از انتقال پیام واقعی افکار عمومی در رسانه‌ها در موضوعات فوق العاده حساس توسط صاحبان قدرت نیز از مواردی است که در آزادی مطبوعات نقش دارد.

این مقام مسئول ادامه می‌دهد: در برخی موارد رسانه‌ها به دلیل فشارهای زیاد اقدام به خود سانسوری کرده و از شفاف سازی و انتقال پیام افکار عمومی دست می‌کشند؛ درواقع فشاهای بسیار زیاد و تحمل ناپذیری آن عاملی برای این عمل است.

وی عنوان می‌کند: خبرنگاری و فعالیت تیم رسانه‌ای شغلی بسیار سخت است؛ زیرا فرد و رسانه در روند انتشار مطالب با مواردی مواجه می‌شود که منافعشان بواسطه اطلاع رسانی روزنامه نگار و رسانه با خطر مواجه می‌شود، این موضوع نیز با مفهوم و کارکرد آزادی مطبوعاتی در ارتباط است.

انتقادپذیری صاحبان قدرت از عوامل مهم تحقق آزادی مطبوعاتی

خلفی زاده اضافه می‌کند: بخش عمده نحوه تحقق آزادی مطبوعاتی با رسانه و سیاست‌های آن در ارتباط است، در این راستا انگیزه و رسالت ایجاد رسانه، تحقق اهداف در سایه شفافیت فضا در حوزه‌های مختلف خبری، بویژه در مسائل اقتصادی، سیاسی و موضوعاتی که مردم با آن‌ها بیشتر در ارتباط هستند و همچنین داشتن شجاعت و جسارت مطرح هستند.

وی اظهار می کند: مسیر تحقق شفافیت نیز از اهمیت برخوردار است؛ چراکه صرف داشتن شجاعت کفایت نمی‌کند و توجه به ابعاد حقوقی ماجرا، روزنامه نگاری تحقیقی و ارائه گزارشات مستدل و مستند که در محاکم قضایی قابل دفاع باشد نیز مطرح است.

مدیرعامل خبرگزاری آنا ادامه می‌دهد: وجه دیگر تحقق آزادی مطبوعاتی ناظر به اراده صاحبان قدرت و تصمیم سازان و افرادی است که می‌توانند این فضا را بهبود بخشند.

وی اضافه می‌کند: ظرفیت انتقادپذیری صاحبان قدرت و استقبال آنان از شفاف‌سازی دارای اهمیت است و با فراهم شدن این شرایط رسانه‌ها می‌توانند به آزادی مطبوعاتی دست یابند، در واقع در نتیجه اجازه برای فعالیت با صداقت و شجاعت رسانه‌ها و انجام وظیفه جستجوگری و بررسی مطالب آزادی با درصد بالایی محقق می‌شود.

این مقام مسئول تاکید می‌کند: جنبه‌ای که با انتقادپذیری مسئولان در ارتباط است نقش پررنگ تری در آزادی مطبوعاتی ایفا می‌کند و شجاعت و جسارت مطبوعات را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد در غیر این صورت ترس و محافظه کاری غلبه کرده و مطبوعات ناچار می‌شوند برای ادامه حیات خود فعالیت‌هایشان را محدود سازند.

وی درباره مقایسه آزادی مطبوعاتی در ایران با سایر کشورها را بیان می‌کند: با درنظر داشتن اخباری که به طور پیوسته از دستگیری، سرکوبی و کشته شدن روزنامه نگاران و خبرنگاران در سایر کشورها شنیده می‌شود به نظر می‌رسد که ما در این زمینه به طور مطلوبی عمل کرده و دارای آزادی بیان هستیم.

تحقق آزادی مطبوعاتی در ایران

خلفی زاده ادامه می‌دهد: با مطالعه تاریخچه روزنامه نگاری می‌توان دریافت که در طول تاریخ دادگاه‌های متعددی برای اصحاب رسانه و مدیران رسانه‌ها شکل گرفته؛ چراکه صاحبان قدرت با شفاف سازی رسانه‌ای مواجه شده‌اند، درواقع با عملکرد در راستای شفافیت و تحقق آزادی مطبوعاتی منتشر شدن مطالب، صاحبان قدرت از آنان شکایت کرده و این اقدام در دادگاه بررسی شده است.

وی ادامه می‌دهد: در طول تاریخ شاهد نمونه‌های فراوانی از این شکایات بوده‌ایم که این موضوع بر آمده از آزادی بیان است، زیرا چنین رویدادهایی صرفاً در مواقعی که شرایط سخن گفتن آزادانه فراهم باشد رخ می‌دهد؛ بنابراین و با در نظر گرفتن کشته شدن اصحاب رسانه در کشورهای خارجی می‌توان نتیجه گرفت که آزادی مطبوعاتی در ایران تحقق یافته است.

مدیرعامل خبرگزاری آنا ابراز می‌کند: البته در تمام کشورهای جهان از جمله ایران خط قرمزها و مرزهایی برای آزادی بیان تعریف می‌شود؛ چراکه در غیر این‌صورت با حجم بالای شایعات و تشویش اذهان عمومی روبرو خواهیم شد.

وی اضافه می‌کند: از جمله تعهدات یک رسانه آرامش‌بخشی به افکار عمومی ضمن شفاف‌سازی است و در جامعه ای که به طور مداوم درگیر خبرسازی و دروغگویی رسانه‌ها باشد با توجه به اینکه امکان مورد سوءاستفاده قرارگرفتن از طرف صاحبان قدرت و تبدیل شدن به ابزاری برای انتقام گیری از رقبا وجود دارد، آزادی مطبوعاتی تحت الشعاع قرار می‌گیرد.

این مقام مسئول عنوان می‌کند: در واقع بدون درنظرگرفتن محدودیت‌های خاص خبری، آزادی مطبوعاتی به ایجاد فضای کاملا رها منجر شده و افکار عمومی با ناآرامی مواجه می‌شود و با این شرایط، آزادی تحت الشعاع قرار گرفته و محقق نمی‌شود.

وی ادامه می‌دهد: در اوج بحران‌های یک کشور مانند شیوع کرونا در صورتی که هر شخص بدون داشتن مستندات ادعاهایی را ارائه دهد افکار عمومی دچار تشویش می‌شود، از این رو باید اخبار منتشر شده ضمن شفافیت قابل دفاع و دارای منبع موثق بوده و مصالح عمومی و سیاست‌های کشور را در نظر داشته باشند.

خلفی زاده تاکید می‌کند: البته این موضوع نباید تهدیدی برای شفافیت و فراهم شدن فضا برای فساد صاحبان قدرت به شمار آید، در این مورد مرزی برای مطبوعات وجود ندارد.

مطبوعات اجازه تبدیل شدن به بلندگوی بیگانگان را ندارند

این مدرس رسانه‌ای اظهار می‌کند: به عنوان نمونه هنگامی که در واگذاری مجموعه‌های تولیدی دولتی بزرگ به بخش خصوصی تخلفاتی به نفع صاحبان قدرت روی دهد و حقوق کارگران ضایع شود، رسانه‌ها باید به طور واضح اطلاع رسانی کرده و مصلحت‌های صاحبان قدرت را درنظر نگیرند، در واقع با رعایت جنبه‌های مختلف آزادی مطبوعاتی این امر با درصد بالایی تحقق پیدا می‌کند.

خلفی زاده تاکید می‌کند: در مواردی که رسانه‌ها دچار خلاف گویی و اتهام‌زنی شده و مورد سوءاستفاده بیگانگان قرار گرفته و به بلندگوی آنان در داخل کشور تبدیل شوند به صورتی که دشمن احساس کند در داخل کشور از پایگاه رسانه‌ای امنی برخوردار است باید به طور قطع با آن‌ها برخورد شود.

وی ادامه می‌دهد: در واقع با خبرنگارانی که منافع ملی را با خطر مواجه می‌کنند برخورد صورت می‌گیرد و این امر منحصر به ایران نبوده و تمام کشورهای جهان را در می‌گیرد و اصحاب رسانه نمی‌توانند علیه منافع ملی قلم بزنند، با درنظر داشتن تمام این شرایط کشور ما نمره قابل قبولی را در زمینه آزادی مطبوعاتی داراست.

مدیرعامل خبرگزاری آنا بیان می‌کند: در مواردی که افراد و رسانه‌ها آزادی مطبوعاتی در کشور را نفی می‌کنند با بررسی مطبوعات مورد علاقه آن‌ها می‌توان به منظورشان از عدم وجود شرایط آزادی در کشور پی برد.

وی ادامه می‌دهد: در موفقیت اخیری که در استقرار ماهواره نور در فضا وجود داشت تمام رسانه‌ها در صفحه نخست نشریات خود این موضوع را مطرح کردند با وجود این دو رسانه معروف کشور از پرداختن به آن امتناع کردند، اتخاذ این عملکرد به نوعی نگرش آن‌ها نسبت به آزادی مطبوعات را نیز نشان می‌دهد.

این مقام مسئول عنوان می‌کند: رهبر معظم انقلاب طی سال‌های گذشته تبدیل شدن برخی مطبوعات به پایگاه دشمن را اعلام کرده بودند، در چنین مواردی آزادی برای آنان دارای معنا نیست؛ چراکه منافع عمومی و امنیت ملی را با خطر مواجه می‌کند، در واقع ما به رسانه‌های دشمن اجازه قلم زدن نخواهیم داد، البته علی‌رغم این شرایط آزادی به گونه‌ای است که حتی این رسانه‌ها نیز گزارشاتی را منتشر می‌کنند.

وی ادامه می‌دهد: تصمیم گیری‌ها و نظرات گزارشگران بدون مرز سیاسی بوده و تمام ادعاهای آن‌ها در گزارشات ارائه شده غیرمستند است و آن‌ها حتی اصول اولیه علمی را نیز در گزارشاتشان در نظر نگرفته‌اند از این رو استناد به نظر آنان دارای مدخلیت نیست؛ البته همواره در فضاهای مختلف در سطح جهان تلاش‌هایی برای نامطلوب جلوه دادن چهره ایران انجام می‌شود و وجود چنین رفتارهایی قابل انکار نیست.

این مدرس حوزه رسانه درباره مقایسه شرایط مطبوعات کشور پیش و پس از انقلاب می‌گوید: با بررسی و مطالعه خاطرات روزنامه نگاران پیش از انقلاب می‌توان از وجود نیروهای امنیتی و اطلاعاتی در تحریریه آگاه شد، در واقع پیش از انقلاب تمام مطالب نشریات و فعالیت‌های رسانه‌ای پیش از انتشار زیر نظر نیروهای امنیتی قرار می‌گرفت.

وی ادامه می‌دهد: فعالیت‌های رسانه‌ای اپوزیسیون و مخالفان حاکم در پیش از انقلاب در قالب مطبوعات و نوارهای تصویری و ویدیویی با ترس تولید می‌شد، همچنین در هر یک از فضاهای اجتماعی و تجمعات ترس از وجود نیروهای امنیتی رژیم پهلوی وجود داشت و درمجموع فضای رعب آوری حاکم بود.

خلفی زاده تصریح می‌کند: اکنون آزادی مطبوعات به گونه‌ای است که هر فرد و رسانه‌ای می تواند آزادانه به انتشار مطالب بپردازد حتی شاهد اتهام‌زنی به روسای قوا و مقامات بلند پایه کشوری در نشریات بوده‌ایم.

وی اضافه می‌کند: در انتشار مطالب تا زمانی که شاکی خصوصی وجود نداشته و مباحث ناظر به سیاست امنیت ملی نباشد و به نشر اکاذیب، توهین و تشویش اذهان عمومی مرتکب نشوند برخوردی با آن‌ها صورت نمی‌گیرد.

نقش قابل توجه آزادی مطبوعات در افشای فسادها و جرایم

مدیرعامل خبرگزاری آنا اظهار می‌کند: بررسی و مقایسه آزادی مطبوعاتی بین ایران و اروپا و مشخص کردن معیارهای آزادی در هر کشور نیازمند تحقیق گسترده علمی است و موارد متعددی را در بر می‌گیرد، که در این راستا در نظر گرفتن نسبت تعداد رسانه‌های یک کشور به جمعیت آن و تعدد و کثرت رسانه‌ها فاکتوری مهم به شمار می‌آید.

وی ادامه می‌دهد: میزان شکایات و محکومیت رسانه‌ها نیز فاکتوری مهم در آزادی مطبوعاتی به شمار می‌آید، همچنین میزان مراجعه مردم به رسانه‌های رسمی نیز قابل توجه است، البته طی سه الی چهار سال اخیر به واسطه توسعه رسانه‌های غیررسمی در شبکه‌های اجتماعی این موضوع تحت تاثیر قرار گرفته و کمرنگ شده و حتی با در نظر گرفتن این شرایط نیز اعتبار و مرجعیت رسانه ملی ثبت شده است.

این مقام مسئول بیان می‌کند: بررسی موضوعات چالش برانگیز و مرتبط با صاحبان قدرت و موقعیت‌های آنان نیز دارای اهمیت است که در ایران این مورد در بررسی رسانه‌ها یافت می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: در مواردی شاهد فساد اقتصادی و سوءاستفاده صاحبان قدرت بوده‌ایم اما نکته قابل توجه این است که این موارد به هیچ وجه تا همیشه پنهان نمی‌ماند و مفاسد در دیر یا زود افشا خواهند شد.

خلفی زاده با اشاره به مفاسد اقتصادی در رابطه با دلار 4200 تومانی می‌گوید: در مواردی شاهد استفاده از رانت و مصرف نشدن این دلارها در اهداف تعیین شده بوده‌ایم اما اکنون پرونده‌های این موارد در دادگاه‌ها و مطبوعات در حال بررسی است و درواقع این مخفی کاری‌ها برای دستگاه‌های عدالتی، قوه قضائیه، رسانه‌ها و مردم قابل تحمل نیست.

وی ادامه می‌دهد: علاوه بر این در مواردی نیز رسانه‌ها با ارائه مستندات فسادهای جدیدی را افشا می‌کنند و فضا را برای بررسی آن‌ها در قوه قضاییه فراهم می‌سازند بنابراین ما از جهت آزادی مطبوعات پیش قدم بوده و از وضعیت به واقعی و خوبی برخوردار هستیم.

وجود نقاط تاریک در آزادی مطبوعات کشورهای اروپایی

مدیرعامل خبرگزاری آنا اظهار می‌کند: در مقام مقایسه با غرب با توجه به طولانی‌تر بودن سابقه دموکراسی در کشور آنان آزادی بیان در حد ملاحظات خودشان وجود دارد، البته با این حال خط قرمزهای بسیار قوی نیز وجود دارد که مسئله هولوکاست از جمله آن‌هاست و این کشورها به هیچ وجه ارائه مستندات علمی درباره آن را برنمی‌تابند و با آن برخورد خواهند کرد.

وی ادامه می‌دهد: یکی از روزنامه نگاران و محققان فرانسوی به دلیل پرداختن به موضوع هولوکاست و ارائه مستندات درباره آن و اثبات این قضیه که این پدیده از طرف صهیونیست‌ها رقم می‌خورد به سال‌ها زندان و حبس خانگی محکوم شده و در نهایت در حبس خانگی جان خود را از دست داد؛ در واقع این کشورها نیز با شفافیت و ادعاهای اثبات شده تحقیقی در زمینه خط قرمزهای خود را به طور جدی مقابله می‌کنند و این موضوع آزادی بیان را تهدید می‌کند.

خلفی زاده بیان می‌کند: این کشورها نیز دارای نقاط تاریکی در زمینه آزادی هستند به عنوان نمونه فرانسوی‌ها اعتراضات خود را صرفاً در رسانه‌های غیر رسمی که توسط خود آن‌ها اداره می‌شوند منتشر می‌کنند و رسانه‌های رسمی گویای افکار معترضین نبوده و جایگاهی برای آن‌ها در نظر نمی‌گیرد.
انتهای پیام/۶۰۰۶