امنیت در یک منطقهی پرتلاطم و حساس مانند غرب آسیا مهمترین دغدغه است و حفظ امنیت در ایران، مرهون شناخت دقیق و راهبری کلان رهبری نسبت به وضعیت داخلی و خارجی بوده و در چارچوب سیاستهای اصولی منطقهای و نقشآفرینی حساب شده در عرصهی بینالمللی است.
به گزارش خبرنگار سیاسی صبح قزوین، نقش ولایت در مدیریت و گذار از چالشهایی که انقلاب اسلامی با آنها مواجه بوده بر کسی پوشیده نیست.
نمونههایی از این اتفاقات را در ماههای اخیر نیز شاهد بودیم که رهبر انقلاب با شناخت دقیق از موقعیت جامعهی اسلامی را هدایت کردند.
برای آگاهی بیشتر دربارهی نقش ولایت در مواجهه با فتنهها به سراغ سه تن از اساتید دانشگاه در رشتههای متفاوت رفتیم تا موضوع ولایت را از ابعاد مختلفی بررسی کنیم،
میزگرد «بررسی برون رفت از فتنهها در نظام ولایی» که با حضور دکتر مهدی نوریان عضو هیئت علمی گروه فقه و حقوق اسلامی، دکتر بهنام سرخیل عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی و دکتر حسین محمدی عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه بینالمللی امام خمینی (ره) برگزار شد، تلاش کرده تا حرفهای تازهای دربارهی این موضوع داشته باشد.
دکتر محمدی در این میزگرد با ذکر شاخصهی الگوی ذهنی ولی فقیه اظهار کرد: حفظ اتحاد و حقمداری دو شاخصهی الگوی ذهنی ولایت است، شاخص سوم رشد مردم و ارتقای جامعه است. این رشد نه دفعی و یکباره، که طی زمان شکل میگیرد. در مقابل، برخی نگاه دفعی دارند و انتظار دارند رهبری در هر زمینهای موضع صریح و دفعی بگیرند، در صورتی که ولی باید زمینهی رشد را در فضایی آزادانه، توام با اختیار و بدون اکراه فراهم کند.
وی در ادامه صحبت خود را با ذکر مثالی صحبت خود را تکمیل کرد و افزود: در موضوع برجام، ما چقدر باید هزینه میکردیم و زمان میگذشت تا مردم به این رشد برسند که امریکا قابل اعتماد نیست؟ رهبری فضای رشد تدریجی را برای مردم فراهم کردند، ایشان از همان ابتدا گفتند خوشبین نیستند و با این وجود وقتی ولی میبیند جامعه با این نگاه همراهی نمیکند، مردم را رها نکرده و فضای رشد نرم و تدریجی مردم را فراهم میکند.
«ولی جامعه» مردم را مجبور به کاری نمیکند
این استاد دانشگاه مطرح کرد: همچنین ولی جامعه نگاه فرآیندی به رشد دارد، بدین معنا که رشد مردم و فرآیند جامعهسازی باید طی یک فرآیند زمانی اتفاق بیفتد. رهبر انقلاب نیز در کتاب انسان 250 ساله بر همین نگاه تاکید دارند که معصومین (ع) هدف کلانی دارند که برای تحقق آن، نقش متناسب با اقتضائات زمانی و مکانی خود را ایفا میکنند، صلح امام حسن (ع)، قیام عاشورا و اقدامات دیگر اهل بیت همه تکههای پازلی هستند که در فرآیند زمانی یکدیگر را تکمیل میکنند.
عضو هیئت علمی دانشگاه بینالمللی امام خمینی(ره) قزوین با بیان اینکه مدیریت امیرالمومنین (ع) به عنوان ولی جامعه بر مبنای علم و حکمتی است که در سینهاش دارد، تصریح کرد: مقام ولایت به عنوان دیدهبان، جامعه را رصد و با آگاه کردن مردم میگوید اگر از این راه بروید به چاه میافتید. در این فضا مردم میتوانند با اعتماد به ولایت در آن راه نروند و گرد او بچرخند. حالت دوم نیز عدم اعتماد به سخن ایشان و تجربهی همان راه است.
محمدی اضافه کرد: در هر دو حالت ولایت اکراه و اجبار ایجاد نمیکند، حرف خود را میزند و جلوی تجربه را نمیگیرد، اجازه میدهد مردم تجربه کنند و هزینه را نیز خود مردم پرداخت میکنند. در جنگ صفین نیز امیرالمومنین (ع) گفتند من به معاویه بیاعتمادم، مردم نیز میتوانستند به حرف ایشان اعتماد کنند و اطرافشان را خالی نکنند.
وی اذعان کرد: عدهای چون مالک اشتر چنین کردند و عدهای دیگر که صبر و استقامت نداشتند، نپذیرفتند و منجر به پذیرش حکمیت، فتنهی خوارج و در نهایت جنگ نهروان شدند که در دراز مدت نیز تبعاتی برای جامعهی اسلامی ایجاد کرد.
صبر و بصیرت، دو شرط درک رفتار ولایت
این استاد معارف اسلامی با اشاره به صلح امام حسن (ع) تشریح کرد: در موضوع صلح نیز چون مردم صبر و نگاه فرآیندی نداشتند، گرد ولی را خالی کردند و موجب تحمیل هزینههای اجتماعی شدند. با این وجود چون ولی نگاه کلان دارد، این تجربهها را موجب رشد میبیند و در فضای تجربه نیز مردم را رها نکرده و به رشد آنها کمک میکند.
عضو هیئت علمی دانشگاه بینالمللی امام خمینی (ره) قزوین به دو شرط درک رفتار ولایت اشاره و ابراز کرد: شرط نخست صبر و استقامت است، افراد فاقد استقامت و بصیرت نمیتوانند مدیریت فرآیندمحور را تحمل کنند و انتظار موضع دفعی دارند، اما رهبری با صبر حرکت میکنند.
محمدی ادامه داد: شرط دوم، بصیرت به معنای نگاه نافذی است که این فرآیندمحوری را درک کرده و با ولی همراه شود. کارکرد ولایت در فضای اجتماعی زمانی قوت خود را دارد که مردم همراه باشند، در این چهل سال هرجا پیوستگی و اتصال بوده، رو به جلو رفتهایم و هرجا نبوده دچار عقبگرد و پسرفت شدهایم.
وی با تاکید بر اهمیت فهم الگوی حاکم بر ساختار ذهنی ولی فقیه عنوان کرد: اگر این الگو را درک نکنیم، در مصادیق دچار اشتباه میشویم و نقطهی ریزش و جدا شدن افراد از ولایت نیز همین است. ولایتمداری بستر ابتلا و امتحان است و اگر افراد نتوانند آن را بفهمند، در بزنگاهها به دلیل عدم بصیرت شامل ریزش میشوند.
الگوگیری از سیرهی حکومتداری معصومین با استناد به سنت
اما دکتر نوریان با اشاره به دو شرط صبر و بصیرت آن را قابل دریافت از منابع حدیثی و فقهی دانسته و معتقد است باید ملاحظاتی را در تحلیل سیرهی اهل بیت در نظام ولایی در نظر داشت.
وی در ادامه این میزگرد اظهار کرد: ما بنا بر آنچه برایمان حجیت دارد، به سیرهی اهل بیت تمسک میجوییم، اما چهرهی تابناک امیرالمومنین از فضای بشری و زندگی دنیوی ما بالاتر است. اگر به آن الگو نگاه و عمل کنیم، میتوانیم به آن استناد کنیم. اما اگر چنین برداشت شود که میخواهیم به قیاس عمل کنیم، نمیتوانیم چندان موفق باشیم و شاید مستمسکی هم برای مخالفان ما ایجاد کند که ما در حال سوءاستفاده از مضامین مذهبی هستیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه بینالمللی امام خمینی (ره) قزوین اذعان کرد: در تحلیلها باید سیرهی امیرالمومنین را به عنوان سیرهی یک حکومت الهی و همچنین ادارهی جامعه در زمان پیامبر و حضرت امیر و خلافت چندماههی امام حسن (ع) به عنوان یک منبع مد نظر خودمان قرار دهیم.
وی این بخش از صحبت خود را اینگونه جمعبندی کرد: اینها سیره و سنت است، همانطور که در استنباط احکام شرعی عبادی و دیگر احکام به عنوان یک منبع به سنت ائمه استناد میکنیم، اینجا هم باید در مقام استناد به سنت و نه در مقام قیاس باشیم. پس ما در مقام قیاس اشخاص با امیرالمومنین نیستیم، بلکه در مقام استنباط حکم برای حقوق عمومی اسلام از منبعی به نام سنت هستیم، توجه به این نکته ضروری است و تمامی تحلیل ها باید از این زاویه مورد توجه قرار گیرد.
توصیه به صبر، نخستین راهبرد رهبری در فتنهها
نوریان با اشاره به راهبردهای رهبری در دوران فتنه 0بیان کرد: نخستین راهبرد رهبری توصیه به صبر بود، ایشان بارها روایت « آلة الرئاسة سعة الصدر» را قرائت کردند و این را به وضوح در رویکرد عملی ایشان نیز دیدیم.
به این استاد دانشگاه میگوییم برخی ممکن است با مشاهدهی این صبر، رهبری را متهم به تساهل و تسامح کنند، وی اینگونه توضیح میدهد: در پاسخ چنین افرادی باید گفت ما به سنت تمسک میکنیم، نه به قیاس، بنابراین با فهم اقتضای زمانی به راحتی میتوانیم رفتار ولی را درک کنیم. برخی امام حسن(ع) را نیز درک نکردند و به امام زمانشان خطاب کردند یا «مذل المومنین» در حالی که امام «معز المومنین» است و اگر در زمین نباشد، زمین منهدم میشود.
عضو هیئت علمی دانشگاه بینالمللی امام خمینی (ره) ادامه داد: در تحلیل رفتارشناسی شیوهی مدیریت رهبری معظم، اگر آنگونه که مطرح شد براساس تمسک به سنت تحلیل کنیم، در پاسخ به سوال از تسامح رهبری معظم انقلاب باید آن را اینگونه بازتعریف نماییم که آیا رهبری خروج از سنت حسنهی امامت داشتهاند یا خیر و اگر خروج نداشتهاند، سیاست کلی و استراتژیشان چه بود؟ وقتی اینگونه نگاه کنیم، صبر متفاوت از تسامح میشود و لذا استناد رهبری معظم به روایت «آلة الرئاسة سعة الصدر» نیز بر همین مبنا قابل تفسیر و تحلیل است.
نوریان با اشاره به اینکه برخی مواقع توصیه به تسامح داریم، عنوان کرد: با این وجود توصیه به تساهل نداریم، ما گاهی به دلیل اقتضای مدیریتی سماحت به خرج میدهیم، اما به معنای تساهل نسبت به حوادث و سهلانگاری نسبت به آنها نیست. تغافل اگر هم باشد از روی اراده، اختیار و خردورزی است و ناشی از جهل نیست.
رهبری فضا را باز کردند تا منافق چهرهی واقعیاش را نشان دهد
این استاد دانشگاه راهبرد دوم رهبری در فتنههای مختلفی که در کشور رخ داده را فراهم کردن زمینهی بروز و ظهور نفاق دانست و تاکید کرد: این حرف باید با مقدمه و موخرهاش تحلیل شود، زیرا منافق خود را به لباس غیر درمیآورد؛ حال چه زمانی میشود او را شناخت؟ زمانی که صحنه برایش باز شود و بتواند خود را عرضه کند، در این صورت ماهیتش مشخص میشود.
وی اضافه کرد: سیاست رهبری در سال 88، مذاکرات هستهای، حوادث سال78، 96 و 98 نیز برهمین مبنا استوار بود یعنی دعوت به صبر و فراهم کردن زمینهی بروز نفاق که می¬توان آن را تخلیه نفاق از منافقان تعبیر نمود، این دو راهبرد هم در راستای نگاه بلند دیگری به عنوان راهبرد سوم یعنی بصیرتافزایی است، مرحوم امام هم همین راهبرد را در پیش گرفته بودند و مثلا با قیام مسلحانه در مبارزه با رژیم شاه مخالفت کرده و گفتند مردم باید خود به صحنه بیایند، این را می توان در طول فتنههای متعدد دوران رهبری حضرت امام مانند مسئله نخست وزیری، مسئله بنی صدر و امثالهم نیز مشاهده نمود.
نوریان با اشاره به اینکه رهبری در فتنهها فضا را باز کردند تا مردم ماهیت فتنهگران را ببینند، ابراز میکند: این راهبرد فرصتی برای خود این افراد نیز فراهم کرد تا حجت بر آنها تمام شود، با این وجود رهبری فضا را رها نکرده و با سخنرانیهای غرا برای مردم بصیرتافزایی کردند، اندیشهورزان متعهد و متخصص نیز با روشنگری شبهات را شناسایی کردند و به مردم نیز شناساندند، نیروهای اطلاعاتی وارد عمل شده و زمینههای بروز فتنه و حلقههای فتنهگران را شناسایی کردند.
عضو هیئت علمی دانشگاه بینالمللی امام خمینی (ره) قزوین تشریح کرد: در زمان وقوع فتنهها شاهد بودیم که برخی بزرگان علاقهمند نظام و انقلاب، هنرمندان و اساتید دانشگاه در فضای غبارآلود فتنه قدرت تحلیل نداشتند و گمان میکردند طرف مقابل از موضع حق وارد شده است، راهبرد رهبری در چنین موقعیتی صبر، فراهم کردن زمینهی بالفعل شدن نفاق درون و بصیرت افزایی بود.
تحقق درجههای متفاوت نظام ولایی در لبنان و عراق
وی حفظ ساختار جامعه و نظام را به عنوان راهبرد چهارم بیان کرد و گفت: راهبرد حفظ ساختار بر هر سه راهبرد قبلی نیز حاکم بود تا جلوی باجگیریها و عملکردهای خارج از چارچوب گرفته شود. زیرا اگر عملی خارج از چارچوب قانون انجام میشد، بدعتی گذاشته و تبدیل به رویهای میشد تا عدهای در سنوات بعدی نیز برای بر هم زدن ساختار به آن تمسک بجویند و خواستار تکرار آن باشند.
این استاد فقه و حقوق اسلامی لبنان را نمونهی کوچکتری از نظام ولایی ایران دانست و تصریح کرد: در این کشور نیز میبینیم ورود سید حسن نصرالله به حوادث مشکل را حل میکند؛ لذا هرجا پای نظام و نگاه ولایی و محبت میان شهروندان و ولی وجود دارد، برون رفت موفقیتآمیز از بحران رخ میدهد. اگر به سیرهی ائمه و دیگر بزرگان شیعه طی تاریخ نگاه کنیم نیز آنها از همین راهبردها استفاده کرده و جامعه را هدایت کردهاند.
نوریان با بیان اینکه درجهی متفاوتی از ولایت را در عراق نیز شاهدیم، اذعان کرد: مرجعیت عالی شیعه عراق با همین رویکرد و نگاه به مقتضای فضای سیاسی، جامعهی عراق را رهبری میکند و همین راهبردها از جمله حفظ ساختار قانونی را پی گرفته است. بنابراین وقتی جوامع شیعی را نسبت به بدیلهای آن در سایر جوامع تحلیل میکنیم، میبینیم خروج از بحران با موفقیت و آرامش همراه بوده است؛ البته به هر میزان الگوپذیری ما از سیره و سنت بیشتر باشد، نتایج هم روشنتر و مناسبتر خواهد بود.
وی در پایان این بخش از صحبتهای خود ابراز کرد: کار دشمن، دشمنی است و هزینههایی که کرده باید جایی خود را نشان دهد، وگرنه هزینه عقلایی نیست. با این وجود میبینیم به صخرهی سخت جمهوری اسلامی میخورند و سرمایههایشان به باد میرود. بهتر است دشمنان به جای ایجاد تلاطم در ایران و به هم زدن آرامش ما، به فکر آرامش در کشور خود و به هم نخوردن تعطیلات و مناسبات سال نوی مسیحی خود باشند و البته در قراردادهای اقتصادی، سیاسی و همکاریهای دو جانبه و بینالمللی هم حرفهای برخورد کنند.
نعمت امنیت، ازجمله دستاوردهای حضور رهبری در جامعه است
در ادامهی میزگرد دکتر سرخیل در توضیح اینکه براساس رویکرد دینی چگونه میتوان به چنین فتنههایی پاسخ داد، با اشاره به متن توقیع شریفی که از امام زمان (عج) رسیده است، اذعان کرد: حضرت فرمودهاند «و اما الحوادث الواقعه فارجعوا فیها الی رواه حدیثنا...» یعنی میتوان چنین استفاده نمود که در مواقع شبهه، ابهام و به طور کلی در حوادث الواقعه یعنی اتفاقات و مسائل مهم به راویان حدیث و علمای ما مراجعه کنید. شاید از یک فرد عادی که مشغول زندگی معمول خود است، انتظار نرود که برخی مسائل و سیاستهای کلان را تشخیص دهد، اما در عین حال میتوان انتظار داشت به کسی که قدرت این شناخت و تشخیص را دارد مراجعه کند تا از مسائل و مشکلات عبور کند، هرجا آسیب دیدهایم به این دلیل بوده که از مسیر اصلی دور شدهایم.
عضو هیئت علمی دانشگاه بینالمللی امام خمینی (ره) قزوین با بیان اینکه برخی افراد در فضای مجازی در پی کوچک شمردن امنیت و آرامش هستند، اظهار کرد: برخی از روی کم توجهی و یا عناد، نعمت امنیت را که از دستاوردهای بسیار مهم نقش رهبری در جامعه است را کوچک میشمرند و با طرح مباحثی نظیر مقایسههای مغالطهآمیز، کوچک-نمایی و یا تمسخر، ارزش این نعمت را کماهمیت جلوه میدهند و مثلا میگویند؛ "فلان چیز را نداریم، عوضش امنیت داریم."
وی اذعان کرد: اولا امنیت موضوعی ذاتا مهم و پایه بسیاری از مسائل از جمله رشد و توسعه است و البته این اهمیت به معنی نپرداختن به سایر مسائل و عدم تلاش برای رفع مشکلات نیست، در روایت هم داریم «النعمتان مجهولتان، الصحه و الامان» که نشان دهنده جایگاه مبنایی امنیت در زندگی فردی و اجتماعی است. برای نمونه مشاهده میکنیم در خلال بحران چند ماه اخیر کشور عراق، به گفتهی کارشناسان اقتصادی به ازای هر روز چندین میلیون دلار خسارت به این کشور تحمیل شده و با اختلال در زندگی مردم عراق موجب عقبگرد در رشد آن کشور میشود.
وی ادامه داد: ثانیا به دلیل موقعیت خاص ایران در منطقه غرب آسیا و مورد هدف قرار گرفتن امنیت و ثبات ایران، امنیت اهمیت بیشتری برای ما مییابد و به یک اولویت اصلی و تاثیرگذار برای رفع سایر نیازهایی که در پی آن هستیم تبدیل میشود.
غربیها چقدر امنیت را مهم میدانند؟
این استاد علوم سیاسی در توضیح دلیل دوم به تفاوت نگاه به امنیت در غرب آسیا و کشورهای اروپایی اشاره کرد و گفت: معادلات کلان و چالشهای امنیتی در منطقه موجب شده تا تعریف و تلقی عمومی شهروندان در کشورهای منطقه غرب آسیا با شهروندان مناطقی مثل اتحادیه اروپا و یا بالکان که امنیت آنها به منزله یک کالای مورد تهدید در معرض معادلات قدرتهای بزرگ نیست، تفاوت چشمگیری داشته و از این منظر کمتر به آن پرداخته شود.
وی افزود: با این وجود ملاحظه میشود وقتی کمترین تهدید حتی در حد شایعه اقدام تروریستی در یکی از نقاط اروپا مطرح میشود، چطور نهادهای امنیتی آنها وارد میدان شده و زندگی عادی مردم را با کوچکترین شکی به بهانه اهمیت امنیت مختل کرده، انواع تفتیشها، بازرسیها و کنترلهای سختگیرانه را اعمال میکنند و موضوع امنیت در همه زمینهها از جمله رسانهها به اولویت اول آنها تبدیل شده و حتی ممکن است کشور تعطیل شود. جالبتر اینکه در چنین شرایطی به کسی اجازه داده نمیشود خدشهای به انجام این اقدامات سختگیرانه وارد کند و برخوردهای امنیتی صورت میپذیرد.
سرخیل با تاکید بر اینکه امنیت هیچگاه مانند غرب آسیا مسئلهی کشورهای اروپایی نبوده است، عنوان کرد: امنیت در یک منطقهی پرتلاطم و حساس مانند غرب آسیا مهمترین دغدغه است و حفظ امنیت در ایران، مرهون شناخت دقیق و راهبری کلان رهبری نسبت به وضعیت داخلی و خارجی بوده و در چارچوب سیاستهای اصولی منطقهای و نقشآفرینی حساب شده در عرصهی بینالمللی است.
وی ادامه داد: بر همین اساس نیز رهبری در صحبت اخیرشان درباره حوادث عراق و لبنان، موکداً توصیه به حفظ امنیت کردند. لذا نباید این نعمت را که محصول مدیریت رهبری و تلاشهای شبانهروزی است کوچک شمرد، اگر خدای نکرده امنیت ما به خطر بیفتد، آن زمان اهمیتش مشخص میشود.
عضو هیئت علمی دانشگاه بینالمللی امام خمینی (ره) قزوین در پایان تصریح کرد: به عنوان کسی که دائماً مسائل منطقهای و بین المللی را رصد میکند، معتقدم نکته بسیار مهم در همه فعالیتها آن است که باید بر اساس زمانشناسی صحیح و موقعیتسنجی کلان کشور گام برداشت، لذا دقت کنیم هیچگاه موضوعات و مباحثی که مستقیماً با منافع و امنیت ملی کشور رابطه تنگاتنگی دارد، در معرض رقابتها و اختلافات داخلی قرار نگیرد که در این صورت ملت و نظام آسیب خواهند دید.
شکست توطئههای دشمنان با تدبیر رهبری و اشراف اطلاعاتی ایران
نوریان در بخش آخر صحبتهای خود اظهار کرد: در تایید فرمایشات دکتر سرخیل نمونهای عرض کنم، برخی مخالفین جمهوری اسلامی مغالطهای انجام میدهند که اکنون یک سال در فرانسه اعتراضاتی است و کسی کشته نشده( البته افرادی کشته شدهاند)، اما در ایران در مسئلهی بنزین اتفاقی کوچک افتاد و عدد جعلی 1500 را مطرح کردند.
وی افزود: این افراد توجه نمیکنند که در فرانسه کسی اسلحه به دست نگرفت، بانک آتش نزد، اما دست افراد را قطع کردند، زخمی شدند، برخی کشته شدند و خشم و خشونت پلیس نسبت به شهروندان بسیار بیش از ایران بود. در حالی که طرف مقابلی که در ایران بود پشتوانهی تسلیحاتی بیگانگان از جمله سعودیها را داشت که میخواستند جنگ را به داخل ایران بکشانند و البته بدان هم تصریح کردند و تعارفات رسمی را هم کنار گذاشتند؛ اما به لطف الهی و دعای حضرت ولی عصر به آنچه میخواستند نرسیده و با تدبیر رهبری و اشراف اطلاعاتی ایران شکست خوردند.
این استاد فقه و حقوق اسلامی در پایان گفت: در مدت اخیر هم دشمنان هر کاری که میتوانستند انجام دادند، اما به نتیجه نرسیدند و فرمایش دکتر سرخیل بسیار دقیق است و نظام ولایی نقش موثری در حفظ آرامش داشته و بصیرتافزایی و ارتباط میان شهروندان و ولی وجود داشته است و امیدواریم که ملت بتوانند با قدردانی از شرایط پیش آمده زمینههای روی کار آمدن دولت انقلابی، جوان و کارآمد را فراهم کنند.
انتهای پیام/ 5001
دیدگاه ها