بیش از ۹۰ درصد تصادفات تا اندازه ای به دلیل شخصیت راننده و وابسته به رفتارهای راننده است و آمار تصادفات جوانان بیانگر این است که اکثر جوانان با رفتار رانندگی پرمخاطره درگیر هستند.
صبح قزوین؛ توسعه صنعت حمل و نقل جاده ای و افزایش روز افزون خودروها و همچنین عبور راههای ماشین رو از میان شهرها و خطرات جانی ناشی از این نوع عبور و مرور، رعایت دقیق قوانین رانندگی را فوق العاده با اهمیت کرده است.
امروزه یکی از شاخصه های مهم نظم پذیری جوامع، میزان تعهد افراد به مقررات راهنمایی و رانندگی است. از آنجا که فرهنگ را می توان مجموعه رفتار یک جامعه در امور گوناگون تعریف نمود، رفتار مردم و دید آنان نسبت به اهمیت رعایت قوانین راهنمایی را نیز می توان فرهنگ رانندگی نامید.
عدم رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی یکی از معضلات ملموس و مشهودی است که در کشور ما به خصوص در شهرهای بزرگ و پرجمعیت به وضوح دیده می شود.
دو نظریه درباره عدم تمکین مردم به قوانین راهنمایی و رانندگی وجود دارد که همواره مورد اختلاف و بحث مسوولان ترافیکی کشور است. از یک سو برخی معتقدند؛ این معضلات به دلیل بی توجهی به حوزه نرم افزاری و فرهنگ سازی طی سالیان گذشته است اما عده ای دیگر عنوان می کنند که زیر ساخت های نا مناسب راهسازی و شهری موجب سردرگمی و کلافگی شهروندان و در نتیجه پشت پا زدن آنها به قوانین شده است.
زمانی که این حجم از خودرو تولید یا وارد می شود و از سویی خیابان ها و معابر عمومی، بهسازی و عریض نمی شوند، قانون هرچقدر هم محکم تدوین شود باز هم بازدارنده نخواهد بود.
این مسایل باعث می شود افراد احساس کنند قوانین دست و پا گیر است و این ناشی از فضایی است که در جامعه شکل گرفته و افراد را قانونمند به جامعه تحویل نداده است.
انجام حرکاتی چون سریع خط سرعت را عوض کردن، راه دیگران را گرفتن، سپر به سپر رانندگی کردن، سرعت غیر مجاز، انحراف به چپ، بدون توجه گردش به چپ کردن، تصمیم گیری های آنی، ویراژ دادن، لایی کشیدن، سرعت خودرو را بی دلیل کم و زیاد کردن، رعایت نکردن فاصله و بوق زدن های مکرر، لجبازی و ناسزاگویی، از دیگر روش های ناپسند در امر رانندگی است.
همچنین می توان گفت نوع ترافیک شهری به نوعی بیانگر فرهنگ عمومی جامعه و فرهنگ رانندگی یکی از مولفه های معرف شخصیت افراد در اجتماع است. ثانیا فرهنگ شهروندی بر تخلف رانندگی تاثیر دارد و طی آن با افزایش فرهنگ شهروندی، از میزان تخلف رانندگی کاسته می شود.
نهادینه شدن فرهنگ رانندگی ضروری است
نهادینه نشدن فرهنگ رانندگی ضمن کورتر کردن گره ترافیک شهری، می تواند ضربات جبران ناپذیری بر فرهنگ عمومی وارد کند که این مساله بالابردن روحیه پرخاشگری رانندگان، ایجاد نارضایتی و کلافگی در مردم، ائتلاف وقت و سرمایه مردم و زیر سوال بردن متولیان و مسوولان امر را به دنبال دارد.
متاسفانه در حال حاضر شاهد کم توجهی شهروندان به رعایت مقررات و قوانین در زمینه راهنمایی و رانندگی هستیم، در نتیجه فرهنگ سازی ترافیکی در جامعه توسط رسانه ها و مطبوعات بسیار تعیین کننده است و با آموزش فرهنگ ترافیک به عموم مردم باید تغییر بنیادی در شیوه آموزش در زمینه ترافیک ایجاد شود؛ در واقع اگر فرهنگ سازی از سنین کودکی به افراد در جامعه آموزش داده شود باعث نهادینه شدن رعایت قوانین خواهد شد.
متاسفانه در حال حاضر و در بدو امر که یک کودک وارد جامعه می شود این آموزش ها به صورت اصولی داده نمی شود، اگر هم آموزش هایی ابتدایی داده شود، کودک با مشاهده بزرگ ترهای خود که به صورت عادت قوانین رارعایت نمی کنند، دچار سردرگمی می شود.
باید در این زمینه نظام جامع آموزشی تدوین کنیم. در واقع نهادی مانند وزارت کشور باید این برنامه را برای کل کشور تدوین کند و یک متولی واحدی در این زمینه معرفی کند.
هم اکنون راهنمایی و رانندگی، شهرداری، وزارت راه و شهرسازی هرکدام جداگانه آموزش هایی را ارایه می دهند درحالی که این موضوع نیاز به یک مدیریت واحد و منسجم دارد. البته بحث اصلا ح قوانین و جرایم نیز همانطور که گفتیم باید سریع تر به نتیجه برسد.
یکی از تفاوت های اساسی بین کشورهای غربی و اغلب کشورهای شرقی، وضعیت رانندگی و آمد و شد در خیابان ها در این کشورها است. در اغلب کشورهای غربی و به خصوص آمریکا، قوانین راهنمایی و رانندگی به شدت توسط مردم رعایت می شود و معمولا تخلفات بسیار کمی توسط مردم در این زمینه صورت می گیرد.
این امر دلایل مختلفی دارد که مهم ترین آنها یکی فرهنگ سازی و دیگری جریمه های بسیار سنگین است که در صورت وقوع تخلف باید توسط خاطی پرداخت شود.
همچنین اقدامات بازدارنده ای مانند محرومیت های طولانی مدت از رانندگی و جرایم سنگین مالی نیز باعث رعایت قوانین توسط غربی ها شده است. به طور کلی میزان جریمه در کشورهای دیگر خیلی بالا است ضمن اینکه برای آنها، تخلفات رانندگی محرومیت های اجتماعی همچون سخت گیری در استخدام، بالا رفتن هزینه بیمه خودرو، معرفی به روان پزشک و حتی عدم ارایه وام بانکی و یا دریافت بهره و سود بالای وام های بانکی را به دنبال دارد.
به همین دلیل شخص برای جلوگیری از هزینه های فردی و اجتماعی همواره سعی می کند که تخلفی نداشته باشد.
در جوامع غربی این مسایل برای افراد جا افتاده و افراد به این باور رسیده اند که برخورد با متخلفین رانندگی مساوی با امنیت و آرامش خود و خانواده هایشان است.
اما در کشور ما این روند شکلی معکوس دارد و مردم منافع شخصی را بر مصالح اجتماعی ترجیح می دهند. بنابراین اعمال هزینه های اجتماعی برای رانندگان متخلف از جمله ملاحظه ها و ضرورت هایی است که باید درجرایم مربوطه لحاظ شود.
برخلاف تصور برخی از افراد ، نحوه رانندگی با اتومبیل بیش از ظاهر آن می تواند فرهنگ و سطح اجتماعی فرد را نمایان سازد . زیرا چگونگی رانندگی با اتومبیل ، به خوبی نشان دهنده وجوه مختلف شخصیتی و رفتاری و درک اجتماعی یک انسان می باشد .
در واقع نحوه رانندگی نمونه ای بارز از اخلاق اجتماعی اشخاص است ، چرا که رعایت قانون و مقررات ، احترام به حقوق دیگران ، افزایش آستانه تحمل فردی در مقابل محرک های ترافیکی و میزان پاکیزگی و سلامت اتومبیل و ایجاد فضای آرام برای سرنشینان و رانندگان دیگر ، همگی نمونه هایی از رفتار اجتماعی راننده است که هنگام رانندگی ناخودآگاه از شخصیت واقعی او منعکس می شود .
بیش از ۹۰ درصد تصادفات به دلیل شخصیت و رفتار راننده است
آمارها نشان می دهد که در ۹۰ ـ ۹۵ درصد تصادفات، رفتار انسان، عامل تعیین کننده اصلی است و رفتارهای ضداجتماعی با خشونت در رانندگی و نحوه رانندگی خشن نیز با تصادفات رابطه داشته است .
در این راستا بررسی های متعددی در خصوص رابطه بین ویژگی های شخصیتی و رفتار رانندگی صورت گرفته است . به نظر می رسد ، عناصر خاصی از شخصیت باعث رفتارهای قانون شکنانه در رانندگی می شود ، از این رو این رفتارها منجر به برآورده شدن برخی از نیازهای شخصی فرد شده ، هرچند که با سیستم قانونمند محیط اطراف مغایرت دارد .
محققین ترافیک معتقدند بیش از ۹۰ درصد تصادفات تا اندازه ای به دلیل شخصیت راننده و وابسته به رفتارهای راننده است و رانندگی مخاطره آمیز سبب نتایج منفی می شود . رانندگی خطرناک شامل رانندگی رقابت جویانه (لذت بردن از مانور دادن در میان دیگر رانندگان) ، رانندگی خطرپذیر (پذیرش خطرات رانندگی برای هیجان و لذت) ، رانندگی همراه با خطر پذیری بالا (سرعت و سبقت ناگهانی) ، رانندگی پرخاشجویانه مانند (رانندگی با فاصله کم با خودروهای دیگر که اغلب به منظور تنبیه رانندگان صورت می گیرد ، گاز دادن از روی خشم ، ژست های خشمناک) نگرش های مزبور و ویژگی های شخصیتی که گسترش این رفتارها ، ایمنی را به طور جدی تهدید می کند .
به هر حال اکثر جوانان با رفتار رانندگی پرمخاطره درگیر هستند که آمار تصادفات جوانان بیانگر این موضوع می باشد . ویژگی های شخصیتی این افراد به احتمال قوی در بروز رفتارهای پر خطر دخیل می باشد که برای بسط و توسعه سیاست های ایمنی ترافیک نیاز به توضیح و بررسی بیشتر دارد تا راه حل هایی برای کاهش درصد تصادف و مرگ و میر پیدا شود .
ما باید این باور را در ذهن خود بپرورانیم که از عدم رعایت قانون و مقررات راهنمایی و رانندگی نمی توان برای نمایش توانمندی ها و استعدادهای نهفته خود استفاده کرد . چرا که با این کار تنها شخصیت ما نزد دیگران تضعیف می شود و موجب ترویج و توسعه فرهنگ غلط رانندگی در بین اطرافیان و اعضای خانواده خود می شویم .
دههها تحقیق در روانشناسی ترافیک نشان داده است که رانندگی بد به چیزی فراتر از بیدقتی وابسته است. حتی ماهرترین رانندهها در معرض فقدان هوشیاری اجتماعی، تعصبات بصری، اعتقادات متناقض و محدودیت ظرفیت شناخت قرار دارند. تعصبات و اشتباهات رایج رانندگیدر زیر به ۱۰ مورد از جالبترین تعصبات و اشتباهات رانندگی که وقتی پشت فرمان هستیم با آنها مواجه میشویم، اشاره میکنیم:
۱. نمیفهمیم چه زمان خشن شدهایم -- و اهمیت نمیدهیم تحقیقات نشان میدهد رانندگان جوانتر که درجه بالاتری در ارزیابیهای شخصیتی هیجان خواهی و تحریک پذیری گرفتند، پشت فرمان رفتار خشنترین دارند. مسئله دیگری که بسیار جالب است این است که این رانندهها نسبت به جریمهها حساسیت کمتری نشان میدهند و این یعنی اقدامات تنبیهی ساده قادر به بازداشتن اغلب رانندههای ضداجتماعی از رفتارهای پرخطر نیست.۲. بیشتر از آنچه که واقعاً هستیم فکر میکنیم در امنیتیم
بیشتر به این می اندیشیم که رانندگی با سرعت بالا باعث صرفه جویی در وقت می شود، درحالیکه حداقل فاصله ایمن برای ترمز کردن را دستکم میگیریم. محاسباتی که برای این قضاوتها لازم است بسیار پیچیده هستند و به صورت طبیعی برای ما اتفاق نمیافتند. ۳. فراموش میکنیم که بقیه رانندهها هم آدمند… وقتی پیاده هستیم و یک نفر در خیابان ناگهان به ما تنه میزند یا بسته خریدش به ما برخورد میکند، واکنش عادی ما عذرخواهی کردن و رد شدن است. اما موقع رانندگی، خطرهایی که از سر رد میشود معمولاً با عصبانیت فوری همراه خواهد بود -- و در حادترین موارد همراه با نزاغ خیابانی. تحقیقات نشان میدهد که رانندهها برای تحقیر رانندههای دیگر یا عابرین پیاده بسیار بیشتر از زمانی که با آدمها برخورد نزدیک دارند، آماده هستند.۴. با افراد از شئون اجتماعی پایینتر، خشنتر برخورد میکنیم
دههها تحقیق نشان میدهد که بوق زدنهای ممتد، بد زبانی یا سایر رفتارهای خشن، زمانی که فرد تصور کند فرد مهمتری نسبت به طرفمقابل است یا ماشین بزرگ تر و بهتری دارد، بیشتر اتفاق میافتد. مسئلهای که خیلی جالب است این است که این قضاوتها فقط براساس اتومبیلی که فرد مقابل سوار است، می باشد و هیچ علمی نسبت به فردی که پشت آن نشسته است وجود ندارد. ۵. تصور میکنیم همه اتفاقات دوروبرمان را میبینیم حواس ما اطلاعاتی فراتر از میزانی که بتوانیم در یک جا پردازش کنیم دریافت میکنند، که این باعث میشود سیستم توجه مغز برای تمرکز بر منابع در موقعیتها و رویدادهای مهم، اهمیت بیشتری پیدا کند. در اکثر مواقع، نمیتوانیم حجم بالای اطلاعاتی که از دست دادهایم را درک کنیم و همین میتواند موجب حس اشتباه امنیت در خیابان و جاده باشد. ۶. بااینحال فکر میکنیم بقیه رانندهها نمیتوانند ما را ببینند این مخصوص آنهایی است که حین رانندگی عادت دارند با بینی خود یا گوششان ور بروند. چندان به امنیت رانندگی مرتبط نیست (یا هست؟) اما شما باید بدانید که هستید و متاسفانه ما هم میدانیم.۷. خطرهایی که از سر رد میکنیم را ضعف بقیه رانندهها میدانیم
به طور کلی، نمیتوانیم دلایل موقعیتی که باعث میشود بقیه رانندهها سر راه ما قرار بگیرند یا خطرناک رفتار کنند را درک کنیم. روانشناسان این را خطای نسبتدهی اساسی مینامند -- ما اشتباهات دیگران را به شخصیت یا توانایی آنها نسبت میدهیم، درحالیکه خطاهای خودمان را وابسته به موقعیت و محیط میپنداریم.
۸. توانایی و مهارتهای خودمان را بیشتر از آنچه واقعاً هست میپنداریم تقریباً ۸۰ تا ۹۰ درصد از رانندهها اعتقاد دارند که تواناییشان در رانندگی بالاتر از حد متوسط است و هرچه تصور کنیم ماهرتر هستیم، واقعی بودن آن احتمال کمتری دارد. این تمایل ما برای کور بودن در برابر ناتوانیهای خودمان، اثر دانینگ کروگر نامیده میشود. البته، برعکس آن این است که اگر تصور میکنید راننده افتضاحی هستید، ممکن است به آن اندازه بد نباشید. ۹. وقتی تنها هستیم، بیدقتتر رانندگی میکنیم معمولاً وقتی تنها هستیم بسیار بیدقتتر و خشنتر رانندگی میکنیم. دلیل این مسئله و اینکه اصلاً از آن آگاهی داریم یا نه، مشخص نیست. ۱۰. اعتقاد داریم استفاده از هندزفری برای صحبت کردن با موبایل ایرادی ندارد در ایران استفاده از تلفن همراه در هنگام رانندگی ممنوع است، درحالیکه برای استفاده از هندزفری قانونی وجود ندارد. چیزی که باعث ناامن شدن مکالمه تلفنی هنگام رانندگی میشود، گرفتن موبایل در دست نیست، بلکه پرت شدن حواس است. فقدان زبان بدن باعث میشود مجبور باشیم از منابع شناختی بیشتری حین تماس استفاده کنیم و در نتیجه بیشتر و بیشتر از خیابان غافل شویم.تحقیقات انجام شده بیانگر این است که ویژگی های شخصیتی در رانندگی پر مخاطره نقش دارد . با توجه به شیوع رفتارهای حادثه ساز رانندگی و رانندگی های پر مخاطره و همچنین ازدیاد تصادفات در بین رانندگان جوان؛ شناسایی رانندگان پر خطر و ارائه مشاوره و راهنمایی و آموزش اختصاصی به آنان از طریق مشاورین روان شناسی و پلیس از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
همچنین تشویق رانندگان هیجان جو برای حضور در فضاهای کنترل شده همچون مسابقات اتومبیلرانی ، موتور سواری و… می تواند سبب ارضاء نیازهای هیجان جویی و تجربه جویی آنان گردد که با افزایش این فضاها می توان رفتارهای رانندگی پر مخاطره را کم و نهایتا التهاب و هیجانات رانندگی پر خطر آنان را در بزرگراه های شهری و آزادراه های خارج از شهر شدیدا کاهش داد .
علاوه بر این دیدگاه جامعه نسبت به قوانین راهنمایی و رانندگی می بایست این باشدکه قوانین به عنوان حقوق شهروندی، رعایت شود و صرفا مسایل دست و پاگیری نباشندکه بخواهند محدودیت ایجاد کنند و منافعی برای مراجع انتظامی داشته باشند، این دیدگاه باید در جامعه اصلاح شود.
همچنین دولت می تواند با فرهنگ سازی از سنین کودکی، مردم را به سوی رعایت هر چه بیش تر قوانین رانندگی سوق دهد، در غیر این صورت چه بسا نتیجه عکس نیز بدهد.
منایع: سایت سلامت نیوز، سایت روزنه، جام جم، سازمان حمل و نقل ترافیک
انتهای پیام/3007/خ
دیدگاه ها