نقل خاطرات بزرگان از شب یلدا در قزوین

به گزارش صبح قزوین همزمان با فرا رسیدن شب یلدا که بزرگترین شب سال لقب گرفته است مردم در تکاپویی برگزاری یک شب به یاد ماندنی هستند.
در استان قزوین هم آداب و رسوم بسیاری که گاه با سایر استان ها یکی است انجام می شود.
برای دانستن این آداب و رسوم به خیابان سپه اولین خیابان ایران و کسبه این خیابان رفتیم تا پای سخن بزرگان و پدربزرگ های قزوینی در خصوص چگونگی  برگزاری شب یلدا در این استان کهن بنشینیم.
خیاط خانه حداد یکی از مغازه های قدیم این خیابان را به سبب دیدن پیرمردی که به بیرون خیره شده بود انتخاب کردیم.
یوسف بشیری ۸۱ سال دارد.
وی که در میانه مصاحبه ما را به سبب صحبت به زبان روسی به حیرت واداشت در رابطه با شب یلدا در قدیم و جدید گفت: آنهایی که از نظر مالی در وضعیت خوبی بودند هندوانه ای را در زیرزمین و یا در داخل کاه می گذاشتند تا در این شب در کنار هم بخورند.
آجیل مختصر مثل کشمش و بادام هم برای شیرین کردن فضای شب یلدا استفاده می شد.
در حال حاضر شب یلدا به علت وفور نعمت با تجملات برگزار می شود.
آن زمان همه چیز ساده بود.
 مردم آن زمان ساده بودند و چشم و هم چشمی نداشتند.
به خاطر همین راحت صله رحم انجام می شد.
در زمان حاضر این خصلت باعث شده کم تر به خانه های همدیگر بروند.
الان دنیا عوض شده است.
به دلیل پیشرفت همه چیز بهتر از قبل است.
وقتی فامیل در خانه بزرگتر ها مثل پدربزرگ که از نظر سن بزرگتر از همه هستند دور هم جمع می شدند می گفتند، می خندیدند  و آن شب را با هم به خوبی می گذراندند.
  بزرگترها کتابی مثل قرآن، حافظ یا شاهنامه و امثال آن را می خواند.
این پیر مو سفید کرده در باره اینکه  چه چیز سبب دید و بازدید و صله رحم می شود گفت: دید و بازدید ها به خاطر این بود که در روایات آمده عمر را زیاد می کند.
دلیل دیگرش هم دیدن همدیگر و رفع مشکلات و ایجاد صمیمیت بیشتر بین اهالی  و فامیل است.

قزوین کشور ۴ ملت! بشیری ادامه داد: آن زمان یعنی در زمان جنگ جهانی دوم  ۴ کشور روس، آمریکایی، انگلیس و هندی در قزوین بودند.
من خودم روس ها را دیده بودم.
چون سن کمی داشتم زبان آنها را سریع یاد گرفتم چرا که در این سن مثل ضبط صوت همه چیز را ضبط می کردم.
به طوری که روس ها تعجب می کردند.
از این پیرمرد خداحافظی کردیم و در ادامه مسیر داخل مغازه فرش فروشی پر از فرش های با طرح های زیبا شدیم.
موضوع مصاحبه را گفتم و از آقایی که نامش سید ابوالفضل حکاک خوستیم تا در این مصاحبه حضور پیدا نماید.
وی عنوان کرد: در زمان قدیم کوچکتر ها به خانه بزرگتر ها می آمدند و آجیل شیرین مثل کشمش، توت خشک، خرما، انجیل، باسلوق و پسته، بادام را در مجمعی قرار می دادند و به میهمان می دادند.
میوه هایی که در این شب مصرف می کردند مثل هندوانه ای که برای حفظ آن را در یک توری آویزان شده از سقف در زیرزمین منزل ها و یا در کاه می گذاشتند، انار و لبو را برای میهمان ها می آوردند و شبی به یاد ماندنی را در ذهن  خود به یادگار می گذاشتند.

سبزی پلو با ماهی و یا کوکوی شیرین که در قطع هایی نظیر لوزی و شیرینی برش خورده بود از دیگر اقلام مصرفی این شب است.
وی ادامه داد: وقتی فامیل دور هم جمع می شدند خاطرات و نقل هایی که در ذهن داشتند را تعریف می کردند.
آن زمان همه باسواد نبودند، از هر ۱۰۰ نفر یک نفر باسواد بود.
از این رو نقال های استان مثل رضا نقال در قهوه خانه های قزوین مثل خرابات در انتهای بازارچه، گاراژ تهران سیر ابیات فردوسی را می خواندند.
فردوسی شاهنامه را برای زنده نگه داشتن زبان فارسی سروده نه به خاطر پول و مقام این پدربزرگ قزوینی که از صحبت های او چنی برداشت می شد که در دوران جوانی سفر زیاد داشته و بسیار اهل مطالعه است درباره شاهنامه گفت: شاهنامه   ۶۲۴ هزار بیت شعر است.
  فردوسی آن را  به خاطر حفظ زبان فارسی در مقابل سایر زبان ها سروده است.
فردوسی خود در شاهنامه دلیل سرودن شاهنامه را چنین گفته: بسی رنج بردم در این سال سی عجم زنده کـردم بدیــن پــــارسی پی افکندم از نظم کاخی بلند که از باد و باران نیابد گزند بناهای آباد گردد خراب ز باران و از تابش آفتاب در شب یلدا گاهی افرادی که از این اشعار می دانستند  آن را برای دیگران می خواندند.
مادرم از هندوانه شیره درست کرد! آن زمان وفور نعمت بود.
این میوه های کنونی با وجود تنوع هورمونی است.
میوه های قدیم به سبب اینکه کود حیوانی پای درختان گذاشته شده بود بسیار لذیذ و خوش طعم و سالم تر از زمان حالا است.
الان میوه ها و خوراکی ها  شیمیایی شده و طبیعی نیست.
 من به خوبی به یاد دارم که مادرم از هندوانه به سبب شیرینی زیاد آن شیره درست نمود.
شب یلدا در استان قزوین به روایت تاریخ مردم استان قزوین نیز همچون دیگر هموطنان ایرانی، این آیین کهن را با رفتن به خانه بزرگ ترها می گذرانند.
مادر بزرگ ها با آوردن آجیل، انار، هندوانه و آخرین میوه های پاییزی به همراه فرزندان و نوه ها تا بامداد به شادی می پردازند.
به عقیده بزرگترها آوردن میوه های مختلف خشک و تر و میوه های سرخ فام که به ˈشب چرهˈ معروف است، همراه با خوراکی های دیگر شگون داشته و زمستان پر برکتی را نوید می دهد.
در بعضی مواقع که مادر بزرگ ها در آوردن تنقلات تاخیر می کنند، کوچک ترها شعر ˈهر که نیارد شب چره - انبارش موش بچرهˈ سر می دهند، که مادر بزرگ در آوردن ˈشب چرهˈ تعجیل می کند.
در این شب اغلب مردم قزوین با خوردن سبزی پلو با ماهی دودی و سپس هندوانه ،انار، انواع تنقلات از جمله کشمش، گردو، تخمه، آجیل مشگل کشا و انجیر خشک، شب نشینی خود را به اولین صبح زمستانی گره می زنند.
به عقیده مادربزرگ های قزوینی ˈاگر در این شب ننه سرما گریه کند باران می بارد، اگر پنبه های لحاف بیرون بریزد برف می آید و اگر گردنبند مرواریدش پاره شود تگرگ می آید.
شب یلدای شما پر بار و پر از صمیمیت و مهربانی انشا الله.
انتهای پیام/۲۰۰۴/خ