نوروز‏، ثروت ملی، فرهنگی و اجتماعی ایرانیان

صبح قزوین؛ حیات ملتها در طول تاریخ خود مدیون فرهنگ و سنتهای پسندیده ای است که در دورانهای مختلف شکل گرفته، پالایش گشته و تبدیل به عادت الوصف ملی شده است.
نمونه بارز یکی از ملتهای جهان که تمدن و فرهنگ خود را در طول تاریخ بر فراز و نشیب خود حفظ کرده است، ایران است که نه تنها در طول تاریخ هیچ گاه از هویت ایرانی خود تهی نشده، بلکه در مقابله با هجمه های فرهنگی استوارتر گردیده است و با پذیرش مکتب مترقی اسلام بر غنای فرهنگی خود افزوده است.
.
.
نوروز از دیر باز تاکنون یکی از بزرگترین و قوام یافته ترین سنتهای به جای مانده از کهن ترین دوران حیات اجتماعی ایران زمین، عید نوروز و جشن و شادمانی آغاز سال نو است که به جهت دهی ویژگی های انسانی و اخلاقی برجسته که نه تنها در کورانهای تاریخی مانند حمله اسکندر مقدونی، غارتگری مغولان و.
.
.
از بین نرفته است، بلکه در مواجهه با اسلام، ویژگی های مذهبی نیز به خود گرفته و با حفظ هویت ایرانی به زینت اسلام نیز آراسته شد و همان طور که از روزگاران باستان یک عید ملی- مذهبی بود، مورد توجه ایرانیان مسلمان نیز واقع شده و احادیث و روایات فراوانی نیز از ائمه معصومین(ع) در تأیید این آیین باستانی ایرانیان به چشم می خورد.
    عید نوروز یک ثروت فرهنگی اجتماعی است و به جهت اینکه در بین تمامی اقوام ایرانی مورد احترام و پذیرفته شده است، لذا یکی از محورهای اساسی وحدت و انسجام ملی و شناسنامه تأیید شده تمامی ایرانیان در نقاط مختلف جهان بوده و فراتر از مرزهای جغرافیایی ایران امروز، در فراسوی مرزهای امروزین یادآور هویت و فرهنگ ایرانی است.
علاوه بر داشتن مؤلفه بسیار مهم مذکور، به صورت جزئی تر، مراسم و سنتهای عید نوروز و آغاز سال نو ویژگی های برجسته ای در جامعه ایران اسلامی بر جای می گذارد که به تعدادی از آنها اشاره می کنیم: ایجاد نشات و تحرک اجتماعی اعیاد مذهبی و ملی تأثیری مثبت بر روان جمعی جامعه می گذارند و چون اختصاص به فرد یا گروه خاصی ندارند، در نتیجه در کلیت جامعه یک نوع شادی و شعف ایجاد می کنند.
 

  تردیدی نیست که داشتن روحیه شاد در افراد جامعه، در ایجاد حس امیدواری به زندگی و تقویت سلامت روحی و جسمی افراد آن مؤثر است و کارآمدی تک تک مردم را افزون می سازد، یک جامعه سالم نیازمند افرادی با روحیه و به دور از افسردگی است.
در روزهای نوروز به راحتی شور و شادمانی مردم را در کوچه و برزن در آغاز سال نو و روزهای عید نوروز می توان مشاهده کرد.
روزهای آغازین سال نو، تحرک خاصی در اجتماع مشاهده می شود که هر تازه واردی به سرزمین ما متوجه آن می شود و این تحرک توأمان با نشاط یکی از خصایص برجسته عید نوروز است که در جامعه نقش و آثار مثبت بر جای می گذارد.
تقویت هویت ملی و فرهنگی اگر امروزه ایرانیان پس از گذر از هزار توی تاریخ همچنان به عنوان یک ملت بزرگ و صاحب تمدن در جهان شناخته می شوند، به واسطه عناصر پایا و مرسومی است که به اسم ایران و ایرانی، مردم ما به آن پایبندند و در پیشگاه آنان از ارزش و احترام ویژه ای برخوردارند.
 

  عید نوروز یک عنصر فرهنگی و اجتماعی بسیار مهم و معتبر ایرانیان است که نه تنها در طول تاریخ به هویت یابی و تقویت عناصر فرهنگ ملی کمک شایانی کرده، بلکه امروز نیز در عصر حاضر که دشمنان ایران اسلامی سعی در ایجاد تفرقه به ویژه با دامن زدن به اختلافهای مذهبی و تعصبات قومی دارند.
به عنوان یک عنصر مؤثر فرهنگی که بین تمامی اقوام و مذاهب مورد احترام و پذیرش است، در همگرایی ملی و تقویت هویت ملی و فرهنگی نقش مهمی ایفا می کند.
دید و بازدید عید، صله ارحام یکی از سنتهای بسیار نیکو و پسندیده عید نوروز که در اسلام نیز بسیار بر آن تأکید شده است، رفتن به دیدار بزرگان، خانواده، اقوام و آشنایان و تقویت پیوندهای خانوادگی و به عبارتی دیگر انجام عمل سفارش شده صله ارحام است.
پیچیدگی و گسترش زندگی در شهرهای بزرگ چنان افراد جامعه را سرگرم امور روزمره کرده است که کمتر فرصت دیدار اقوام و آشنایان را پیدا می کنند و در نتیجه روز به روز انسانها از هم دیگر دورتر می شوند.
کم نیستند در اطراف ما آدم هایی که فقط سال به سال و در ایام عید نوروز به دیدن همدیگر می روند و رفت و آمدها محدود به یک روز در سال شده است و البته این یک روز نیز به برکت سنت حسنه دیدار عید نوروز میسر شده است.
توجه به نظافت و منزل آغاز سال نو هر ساله در ایران زمین، با پاکی و پاکیزگی شروع می شود.
خانه تکانی و پاک سازی منازل و شستشوی قبل از عید، علاوه بر اینکه یک رسم پسندیده و نیکو است.
از سوی دیگر بیانگر یک نکته بسیار ظریف است و آن اینکه نه تنها عید نوروز یک عید ملی است، بلکه مقدس نیز هست، زیرا همگان دوست دارند در روز عید با جامه های پاکیزه و زیبا و در صورت امکان نو شده به دیدار همدیگر بروند و تبریک سال نو و عید نوروز را به بهترین وجه از نظر ظاهری و همچنین خوشایندترین حالت روحی تبریک بگویند.
 

  سنت خانه تکانی این امکان را فراهم آورده که مردم هر ساله محیط زندگی خود را تمیز و پاکیزه کنند، زیرا ایرانیان از قدیم الایام به پاکیزگی محیط زندگی خود اهمیت می داده اند و حتی آن را به یک سنت پایدار در زندگی خود تبدیل کرده اند.
خانه تکانی دل، رفع کدورتها و آشتی آغاز هر سال، اکثر مردم با خانه تکانی منازل و محیط زندگی خود، در درون خود نیز به خانه تکانی دل دست می زنند و دلهای خود را از زنگار کدورتها و کینه ها خالی می کنند.
در اذهان تداعی می کند که نمونه بارز آن از بین رفتن کدورتهای کهنه و آشتی انسانها در روز عید است.
برخاست بوی گل ز در آشتی درآی ای نوبهار ما رخ فرخنده رونق بخشی به کسب و کار رونق بازار شب عید و جنب و جوش مردم در خیابانها بخصوص خریدهای قبل از عید سبب رونق کسب و کار بسیاری از مردم می شود، حتی شغل هایی وجود دارد که در طول سال تلاش و فعالیت می کنند تا در روزهای پایانی سال محصولات خود را عرضه کنند که این سنت نیز در جای خود سبب تقویت روابط اقتصادی جامعه می شود، البته فرصت طلبی عده ای و اهتمام به گرانفروشی در دراز مدت به این بازار فصلی و رونق مقطعی لطمه وارد نموده است که امیدواریم با تلاش همگان و توجه جدی دست اندرکاران این آسیب وارده کمتر شود.
سفر، استراحت و تجدید قوای جمعی تعطیلات عید نوروز و بودن در کنار خانواده و یا مسافرت به همراه خانواده فرصت مغتنمی است تا پس از یک سال تلاش و کوشش، افراد خانواده از دور و نزدیک در کنار هم جمع شوند و با استراحت و آرامش خاطر به تجدید قوا بپردازند.
تعطیلات عید سبب تجدید قوای جمعی در جامعه شده و باعث می شود نیروهای کاری جامعه که بزرگترین سرمایه هر کشوری است، با نیرو و روحیه مضاعف، خود را برای یک سال کاری دیگر آماده کنند.
توجه دادن نسل آینده به سنتها و فرهنگ خودی تکرار مناسبتها به مرور زمان آموزه های فرهنگی و اجتماعی را به نسلهای جدید منتقل می نماید، مراسم عید نوروز جزو سنتهایی است که پایداری خود را به جهت انتقال از نسلی به نسل دیگر به طور عینی و عملی حفظ کرده است.
کودکان و نوجوانان در روزهای عید در کنار بزرگترها در دید و بازدیدها شرکت می کنند و تمامی اعضای خانواده در ساعت تحویل سال سعی می کنند، از هر کار دیگری فراغت حاصل کرده و دور سفره هفت سین کنار هم باشند.
 

  همان طور که قبلاً اشاره کردیم، بحث هویت ملی و فرهنگی یک مسأله انتزاعی نیست، بلکه واقعیتی است که در زندگی مردم جریان دارد و در واقع تفاوت آداب و عادتهای مردم مناطق مختلف جهان در همین سنتها و مراسم ویژه هر ملتی نهفته است، بنابراین ضمن اینکه نوروز یکی از ویژگی های فرهنگی ایران زمین است، از سوی دیگر با جریان خود در زندگی مردم، به هویت یابی نسل جدید با آموزه های فرهنگی کمک می کند.
در روزهای آخر سال، نوجوانان و کودکان بیشتر از دیگران و مشتاقانه به استقبال عید می روند و شور و نشاط خاصی از خود نشان می دهند و به عنوان حاملان فرهنگ و هویت ایرانی به نسل های آینده، به آموختن و انتقال و استمرار فرهنگ ایرانی تداوم می بخشند.
تقویت مهرورزی از قدیم گفته اند، هر چه از دوست رسد، نیکوست.
یکی از سنتهای خوب و جا افتاده عید نوروز، عیدی دادن و عیدی گرفتن است.
هدیه آغاز سال نو همراه با شادباش و آرزوی موفقیت، یک نوع دوستی و مودت را در بین مردم به وجود می آورد و سبب می شود که کینه ها به آشتی و مهرورزی بینجامد.
 

  مهربانی و مهرورزی یکی از با ارزشترین پیامدهای اعیاد ملی و مذهبی است که سنت حسنه دیدار از اقوام و ایجاد فرهنگ آشتی یکی از خصیصه های با ارزش فرهنگی آن است و خوشبختانه سال به سال نیز از عمق و محتوای بیشتری برخوردار می شود.
هدیه تحفه ای است که بار معنوی آن بسیار با ارزش تر از ارزش مالی آن است، زیرا انس و الفت انسانها را با همدیگر تقویت کرده و در ایجاد آرامش جمعی در جامعه نقش مؤثری ایجاد می کند.
رسم و سنت هدیه دادن، دلهای انسانها را به یکدیگر نزدیک کرده و مهربان می کند و کمک می کند تا انسانها در کنار یکدیگر با آرامش و اطمینان به همدیگر زندگی کنند.
احترام به طبیعت و آشتی با آن روزهای تعطیلات عید نوروز با یک اتفاق بسیار زیبا که در واقع تحرکی به اندازه اولین روز عید در جامعه به وجود می آورد، به پایان می رسد و آن خروج خانواده های ایرانی از منازل و سپری کردن یک روز بهاری را در کنار خانواده و اقوام در دامن طبیعت بهاری است.
سیزدهمین روز عید، روز طبیعت است، مردم به هر نحو ممکن و بخصوص پس از زمستان سرد و طولانی در آخرین روز عید با طبیعت آشتی می کنند و این تجدید دیدار سبب می شود پیوندهای انسان با طبیعت مستحکم تر شود.
عید نوروز، عید تجدید حیات طبیعت است.
آغاز بهار، آغاز زندگی و حیات در طبیعت است و این اتفاق به خاطر شروع بهار جشن گرفته می شود و با پیمانی در طبیعت به پایان می رسد.
منبع: ویستا انتهای پیام/3007