به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر
صبح قزوین ؛______فرزانه مهدی پور.
هزاران سال است که از مس و آلیاژهایش استفاده میشود و حدود 5هزار سال پیش از میلاد مردم غارنشین فلات ایران بر اثر تغییرات آب و هوایی، تشکیل مزارع و چمنزارها به دشتها روی آوردند.
هنگام مطالعه تمدن این مردم پیشرفت بیشتری نسبت به دورانهای پیش دیده میشود.
آنها هنگام استفاده از ظروف سفالی شاهد این امر بودند که بعضی از این ظروف در اثر گرما نمیشکند و یا هنگامی که در آتش میگذارند مادهای از آن خارج میشود که پس از سرد شدن سخت میشود.
آنها نام این ماده را مس گذاشتند و در ساخت ظروف، ابراز کشاورزی و جنگی از آن استفاده کردند.
اکنون در این گزارش میخوانیم که وضعیت مس در استان قزوین که قدمتی چندهزار ساله دارد چگونه است؟!
بر اساس کشفیات باستانشناسی در منطقه قزوین و اشیاء فلزی بدست آمده در گنج تپه واقع درخوروین(در نزدیکی قزوین) و تپههای باستانی بوئین زهرا سابقه صنایع فلزی را میتوان به هزاران سال قبل نسبت داد.
از تاریخچه مسگری در قزوین اطلاعات دقیقی در دسترس نیست، اما با توجه به اینکه قزوین در دوره صفویه یکی از پایگاههای حکومتی(پایتخت) بوده، این هنر نیز همانند دیگر صنایع دستی در منطقه شکوفا میشود، به طوری که یکی از مراکز اصلی تولید مسگری در ایران تا مدتها شهر قزوین بوده است.
یکی از فرزندان اساتید مسگر در بازار مسگرهای قزوین به خبرنگار
صبح قزوین میگوید: زمانی که ظروف تفلون، پیریکس، آلومینیومی وجود نداشت مردم برای پخت خوراک و یا حمل و نقل مواد خوراکی مورد نیاز خود از ظروف مسی استفاده میکردند.
وی ادامه میدهد: تا زمانی که احتیاج مردم به این ظروف ملموس بود تولید آن نیز رواج داشت و شهر قزوین نیز براساس همین نیاز و با توجه به کیفیت تولیدات ظروف مسی از مهمترین مراکز تولید ظروف مسی بود.
این فروشنده مس میافزاید: 12سال است که مشغول به فعالیت در حوزه مس شدهام و پدرم 55 سال است که در این حوزه مشغول به فعالیت است و به دلیل افزایش قیمتها، رکود بازار و کمبود ابزار و گران بودن آنها تولید انبوه نداریم.
وی بیان اینکه اکنون فقط عرضه کننده ظروف مسی هستند نه تولید کننده؛ عنوان میکند: محصولات مورد نیاز برای فروش را از استانهای زنجان، اصفهان و تبریز خریداری کرده و در بازار مسگرهای قزوین میفروشیم.
احمدی با اشاره به فروش ظروف مسی در چند ساله اخیر میگوید: مدتها بود که ظروف مسی به فراموشی سپرده شده بود و کسی از آنها استفاده نمیکرد، اما مدتی بود که مردم دوباره به سمت ظروف مسی روی آورده بودند.
وی تاکید میکند: چندسال است که فروش ظروف مسی به دلیل پی بردن مردم به ویژگیهای منحصر به فرد مس و موثر بودن آن در حفظ سلامتی افراد رونق خوبی پیدا کرده، اما به دلیل افزایش قیمت ظروف مسی، بازار فروش مس دوباره به سمت رکود دوباره در حال حرکت است.
این فروشنده مس با اشاره به مشکلات حوزه صنعت مس ابراز میکند: حوزه مس صنف مخصوص به خود ندارد و این باعث شده است که هرکسی با هر شغلی که دارد در نمایشگاهها با قیمتهای بسیار زیاد غرفه برای فروش مس بزند.
احمدی با اشاره به عدم نظارت بر روی قیمت مس؛ معتقد است: عدم نظارت بر روی قیمت مس در بازار و بالا رفتن قیمتها باعث شده تا فروش کاهش پیدا کند و از مسئولین تقاضا داریم تا در این زمینه ما را حمایت کنند.
توفیقی یکی دیگر از فروشندگان مس در بازار مسگرهای استان قزوین است که در گفتوگو با خبرنگار
صبح قزوین اذعان میکند: از اوایل کودکی به همراه پدرم در این بازار بودم و بازار مسگرها در دوران کودکی من به شکل امروزی نبود.
وی با اینکه بازار مسگرها در گذشته مرکز سازندگی بود، ادامه میدهد: اشکال مختلفی را از مس در این بازار میساختند که بعضی از ظروف ساخته شده مانند قوهدان یا قهوهدان فقط مخصوص استان قزوین بود.
این فروشنده مس میافزود: دیگر شهرهای ایران و کشورهای همسایه نیز مس را به اشکال مختلف و متناسب با نیاز خود میساختند؛ به طور مثال اشکال مسی تولید شده در ارمنستان و یا ترکیه با اشکال رایج مسی که در ایران تولید شده متفاوت بود.
توفیقی با اشاره به اینکه بعضی از مردم میپندارند که ظروف مسی قدیمی بهتر از ظروف مسی جدید بوده است؛ ادامه میدهد: ظروف مسی در گذشته دیرتر سیاه شده و کار با آنها راحت بوده در صورتی که ظروف مسی که اکنون تولید میشوند زودتر از موعد سیاه میشود.
این فروشنده مس با اشاره به دلایلی که باعث زود سیاه شدن ظروف مسی جدید میشود؛ میگوید: در زمانهای قدیم ظروف مسی را بر روی چراغهای حرارتی که فاصلهی 30سانتی متری با شعله داشته و دارای حرارت کمتری بوده است؛ میگذاشتند که این امر باعث می شود تا مس دیرتر سیاه شود.
وی با اشاره به یکی دیگر از عوامل دیر سیاه شدن ظروف مسی در قدیم بیان میکند: در گذشته ضخامت قابلمههای مورد استفاده بیشتر بود، اما اکنون به دلیل گران بودن مس و دیر پخت شدن غذا در قابلمههای ضخیم این قابلمهها دیگر مورد استفاده قرار نمیگیرد و قابلمه با ضخامت کمتر زودتر سیاه میشود.
توفیقی عنوان میکند: در گذشته تمامی مردم از ظروف مسی استفاده میکردند و طریقه استفاده از این ظروف را میدانستند، اما به مرور زمان استقبال مردم از خرید ظروف مسی کاهش پیدا کرد و راههای استفاده از آن نیز به فراموشی سپرده شد.
زمانی فروشنده دیگری در بازار مسگرهاست که معتقد است: چندسالی است که فروش ظروف مسی رونق پیدا کرده است، اما هنوز همهی مردم طریقه استفاده از آن را نمیدانند و فروشندهها برای آنها نیز توضیحات لازم را نمیگویند.
وی با اشاره به استفاده نادرست مردم از ظروف مسی تصریح میکند: آنها ظرف را مستقیم بر روی شعله و با حرارت بالا میگذارند و این امر باعث میشود رنگ مس و سفیدی آن زودتر از موعد تخریب شود.
این فروشنده مس میگوید: استفاده از رب و ترشیجات در ظروف مسی کیفیت سفید این ظروف را کاهش میدهد و همچنین اگر ظروف مسی درست شستوشو شوند، عمر استفاده از آن نیز افزایش پیدا میکند.
وی ادامه میدهد: استفاده از ترشیجات در ظروف مسی در مدت زمان طولانی باعث تخریب و در مدت کوتاه پاک کننده مس است و طروف مسی باید با اسکاچ شسته شوند.
زمانی اذعان میکند: ظروف مسی شما اگر جرم زیادی گرفته و سیاه شده است میتوانید سرکه سفید و یا هر ترشی دیگر مانند ابلیمو و یا آبغوره را با نمک مخلوط کرده و به همراه سیم ظرفشویی به ظرف مسی بکشید تا جرم آن از بین برود و به یک سفید مقبول برسد.
رحمانی فروشنده دیگری در این بازار پررنگ و لعاب است که میگوید: مردم به اشتباه میاندیشند که اگر مس تا کمی قرمز شد باید آن را سفید کنند و یا آن را دور بیندازند.
وی میافزاید: من بر این اعتقادم که اگر بر فرض محال ظرف مسی 100درصد قرمز شود قبل از استفاده آن را خوب بشوئیم تا اگر اکسید شده است از بین برد و بعد از پخت قبل از شروع فعل و انفعالات شیمیایی غذا را از آن خارج کنیم باز هم میتوان از آن ظرف مسی استفاده کرد.
این فروشنده مس در بازار مسگرها با بیان اینکه متقاضی خرید مس بسیار زیاد است، ابراز میکند: با توجه به بالا رفتن آگاهی مردم در رابطه با خواص مس متقاضی زیاد شده است، اما به دلیل افزایش شدید قیمتها خیلی از مشتریها از خرید مس منصرف میشوند.
وی علت این افزایش قیمتها را افزایش قیمت دلار در بازار دانست و گفت: قیمت دلار در مدتی نه چندان دور 4200تومان بود و اکنون قیمت آن در بازار آزاد 7000تومان به بالا است، در نتیجه تقاصا برای صادرات بیشتر میشود تا سود بیشتری برده شود.
رحمانی ادامه میدهد: با افزایش صادرات مس به کشورهای دیگر تولیدکنندگان با کمبود محصول روبهرو خواهند شد در نتیجه قیمت مس در کشور افزایش پیدا میکند و مسئولین باید برای این امر برنامه ریز کرده و از بروز چنین مشکلاتی در کشور جلوگیری کنند.
پیله چیها یکی از فروشندگان جوان این بازار است که چندسالی است وارد این صنعت ملی شده است.
پیله چیها با اشاره به اینکه دایی و پدربزرگش سالیان سال در این صنعت فعالیت میکردهاند؛ میگوید: اجداد مادری من از گذشته در این حوزه مشغول به فعالیت بودند و ظروف مسی تولید میکردند و این حرفه نسل به نسل به ما رسیده است.
وی بیان میکند: در گذشته مردم از ظروف مسی استفاده بیشتری میکردند و با پیشرفت علم وصنعت مردم از این ظروف فاصله گرفتند و از ظروف دیگر مانند چینی، بلور، چدن و آلومینیم استفاده کردند.
این فروشنده جوان ادامه میدهد: چندسالی است که مردم با توجه به پی بردن خاصیت مس در ضدسرطان بودن، موثر بودن در سلسله اعصاب، موثر بودن در پوست و بیماری های گوارشی و بیماری آنمی گلبول قرمز دوباره به استفاده از آن روی آوردند.
وی میافزاید: ظروف مسی از استانهای زنجان و اصفهان وارد بازار قزوین میشود و 90درصد اقلام بصورت عددی به فروش میرسند و ظروفی مانند قابلمه، سینی، باقلواخوری و یا شیرینیخوری نیز بصورت کلیویی خرید و فروش میشوند.
پیله چیها در پایان با اشاره به افزایش قیمت ماههای اخیر عنوان کرد: افزایش قیمت باعث کاهش فروش مس شده در صورتی که ظروف مسی تولید داخل است و جزء صنایع دستی استان است و مسئولین باید از آن حمایت کنند تا با قیمت کمتر برای خرید مردم در بازار عرضه شود.
همانگونه که ساکنان بازار مسگرها روایت کردند این حرفه در قزوین بیش از چندین سده قدمت دارد، جالب است بدانید که مسگری به صورت سینه به سینه از پدران به فرزندان انتقال یافته است و طبق بررسیهای به عمل آمده، اساتید در قید حیات که هماکنون به این حرفه در بازار مسگرها اشتغال دارند، بالای هفتادسال سن داشته و پدر و جد ایشان نیز صنعتگر این حرفه بودهاند.
در این فضا باید با مدیریت این صنعت تاریخی و کهن در استان قزوین بتوانیم هم فضای اقتصادی را رونق ببخشیم و هم صنعت تاریخی خود را حفظ کنیم.
انتهای پیام/3009
دیدگاه ها