صبح قزوین ؛____علی تقوایی.
عاشورای سال جاری در قزوین از حیث استفاده از آلات موسیقی در دستجات، ادای اصوات ناهنجار، ضعف برخی سخنرانان و در حاشیه قراردادن نام مقدس اهل بیت نگرانیهای مضاعفی را با خود به همراه داشت.
عزای حسینی در شهر قزوین سابقه ای به قدمت ظهور و تعالی نهضت کربلا دارد، تاریخ گواهی داده که شیعیان قزوین، اندکی پس از «تحریف اسلام» در ماجرایِ سقیفه در این دیار حضور داشتند و از نام و راهِ اهل بیت دفاع میکردند. نمونه عالی این دفاعِ مبارک نیز به روایت کتاب «مقتل الحسینِ سید بحرالعلوم» ظهور یکی از 72 تن، شهید کربلا، یعنی «اسلم تُرک» از منطقه قزوین است. (مقتل الحسین-142)
پس از ظهور و شهادت اسلم، شیعیان حسین(ع) در قزوین اگر چه در برهههای مختلف تاریخی توسط حکام سنی مذهب مورد قتل عام قرار گرفتند، با این حال پدران و مادران ما در این خطه هرگز دست از آیینِ بکای بر حسین، اهل بیت و یاران باوفایش برنداشتند.
به ویژه از زمان روی کار آمدن حکومت صفویه و اهتمام این سلسله بر محافظت از شیعیان تا عصر حاضر، عزاداری بر سید و سالار شهیدان همواره مهمترین بخش از فرهنگ مردمان این سامان بوده است. عزاداری که هیچ حکومتی و هیچ فردی قادر به مبارزه با آن و حتی مصادرۀ ارزشهایش نشد. با این حال این خلل ناپذیریِ عزایِ حسینی، در دورۀ معاصر با آسیبهایی مواجه بوده است.
آسیبهایی که البته ناقض این حکم که فرهنگ عزای حسینی در قزوین خلل ناپذیر است، نیست اما با استمرار و عمق یافتن این آسیبها میتواند در مورد آینده فرهنگ حسینی در شهر قزوین عمیقا نگران بود. از دیدی کلی مجموع این آسیبها را می توان در چند دسته تقسیم بندی و عرضه کرد.
طبلها برای که به صدا در میآیند؟
در دستههای عزاداری شیعیان در سراسر دنیا معمولا از طبل استفاده میشود، معنای این حرکت نیز مشخص است: «نهیب طبل خبر از وقوع حادثهای عظیم میدهد که همانا فرارسیدن ایام شهادت امام حسین(ع) و عزای محرم است». (نمادشناسی- شیعه محمد بلخاری241) بنابراین زدن طبل در عزای حسینی کاملا ریشه در فرهنگ شیعه دارد اما در مورد قزوین به ویژه طی 5-6 سال اخیر جداً این تعداد طبل و این حجم از طبل زدنهای گوش خراش چه معنایی میتواند داشته باشد؟
برخی از دستههای عزاداری در قزوین به حدی در استفاده از طبل زیاده روی کردند که گاهی تعداد طبل زنها به بیش از 30 نفر میرسد حال آنکه تعداد زنجیر و یا سینه زنان از تعداد طبل زنان کمتر است، ایجاد آلودگی صوتی و خدشه دار کردن وجه محرم در انظار عمومی از جمله پیامدهای این بدعت ناپسند است.
پیش تر از شیوع این ضدفرهنگ در میان برخی از جوانان شهر، در دستههای شهر قزوین معمولا دو یا نهایتاً سه طبل وجود داشت و البته زیبایی و معنای این حرکت نیز با همان دو، سه طبل قابل انتقال بود اما زیاده روی در استفاده از طبل، وهنِ محرم است و وجه زننده ای به دستههای عزاداری میبخشد که لازم در این رفتار تجدید نظر شود.
پنجمین سال متوالی و شکستِ طرح تجمع عزاداران در قزوین
این درست است که برای بسیاری از مردم قزوین اینگونه جا افتاده که باید در روزی عاشورا حتما دنبال طبق، علامت و شیپور باشند با این حال کیفیت بسیار پایین مداحیهایی که در تجمعِ واحدِ عزاداران تاسوعا در قزوین، یکی از دلایل شکستهای پی در پی این طرحِ باارزش است.
یقینا اگر در این تجمع از مداحانی کارکشته، مسلط و خوش صدا استفاده میشد این طرح برای پنج سال متوالی شکست نمیخورد.
نمونه عینی برگزاری باشکوه و خیره کننده هیئتهای عزاداری طی سال جاری در الوند و تاکستان با حضور مداحان و شاعران بی ریای اهل بیت آقایان بهرامی و کلامی زنجانی برگزار شد که یکی از این مجالس به متولی گری آیت الله اسلامی در تاکستان و دیگری در سطح معابر شهر الوند برگزار شد. استقبال مردم و نحوه ارائه مادحین و شعرا در این دو مجلس به قدر زیبا، ارزشمند و خیره کننده بود که به نظر نمیرسد شهر قزوین با وضعیت کنونی تا مدتها شاهد برگزاری مراسمی از این دست باشد.
کمبود مداح قوی و آهنگ خوانی مادحین بجای مرثیه خوانی
متاسفانه تعدادی از هیئات عزاداری در شهر قزوین، مداح محور و عاری از سخنرانان قوی و مسلط هستند. حال آنکه یک سخنران قوی و مسلط هم میتواند در جهت آگاهی بخشی عزاداران گام بردارد و هم اینکه خود مرثیه خوانی قوی باشد.
البته مداح محوری جلسات فی نفسه ایرادی ندارد اما متاسفانه در اکثریت قریب به اتفاقِ هیئتهای شهر قزوین، مداحان از نظر سطح علمی پایین تر از روحانیون فاضل و امام حسین شناس هستند. این دسته از مداحان ضعیف معمولا بجای مرثیه خوانی به آهنگ خوانی میپردازند و بجای وصف ماجرای کربلا با اشعاری فاخر از گنجینه بی نظیر اشعار عاشورایی؛ کربلا را منحصر در ترانههایی لوس، بی معنا و البته زننده کرده اند.
متاسفانه از حیث آگاهی بخشی در رابطه با نهضت حسینی هیئات قزوین آنگونه که باید و شاید ظاهر نشدند و این موضوع سبب شده تا فرصت بسیار ارزشمندی را از دست دهیم چرا که بسیاری از اقشار و افراد در طول سال تنها در شب عاشورا و یا لیالی قدر به مسجد و حسینیه مراجعه میکنند و باقی ایام سال سروکار چندانی با مسجد و حسینیه و یا مسائل شرعی و دینی ندارند.
حال آنکه یک سخنران خوب در هیئت سیدالشهدا میتواند افرادی که رابطه چندانی با دین و تشیع ندارند را جذب امام حسین، دین و شرع خدا کند.
"بیت باکسرها" و "متال بازها" در هیئتهای امام حسین چه میخواهد؟
بیت باکس یا دهان نوازی نوعی سبک موسیقی است که در آن از هیچ سازی استفاده نمیشود تنها افرادی از طریق دهان اقدام به تولید اصواتی میکنند که تداعی کننده موسیقی و اصطلاحاً «بِیس» است.
معمولا بیت باکسرها نوازندۀ ترنس هستند و ترنس همان ضرب آهنگ است که در موسیقیهای تند و تیز به عنوان زمینه صدا شنیده میشود.
اما ارتباط بیت باکس با هیأتهای عزاداری در این است که برخی از برادران مداحان اسم مبارک امام حسین را مانند بیت باکسرها مدام در هیئت به بهانۀ شور تکرار میکنند، مثلا مدام میگویند: «حسین... حسین... حسین...» که البته اسم مبارک را به صورت کامل هم تلفظ نمیکنند و معمولا اینگونه ادا میکنند: «حسیعه... حسیعه... حسیعه» و بعد مداح بعدی با بیسی که مداح بیت باکسر میدهد، شور میگیرد. در این گونه مواقع هیأت از حالت طبیعی و متین خارج میشود و بلاتشبیه، شبیه کنسرتهای موسیقی سبک متال و رپ میشود.
این حرکت چه معنایی دارد؟ آیا ما مقتل کم داریم که برای جبران آن نیاز داریم هیأت سیدالشهدا را به کنسرت متال و بلک متال تبدیل کنیم؟ مقام معظم رهبری 9 سال پیش در این رابطه به مداحان تذکرات جدی داده بود اما متاسفانه امروز این تذکرات کاملا فراموش شده اند.
چرا عزاداری محرم را فستیوال فرض کرده ایم؟
عاشورای سال جاری در قزوین از حیث استفاده از آلات موسیقی در دستجات واقعا بیسابقه بود. این حجم بی سابقه از شیپور، ساکسیفون و فلودنوازی واقعاً در کجای مذهب شیعه توصیه شده است؟ چنانکه در ظهر عاشورا کمتر دسته و هیئتی در محوطۀ خیابان سپه تا سبزه میدان و مسیرهای منتهی وجود داشت که تنها سینه زنی میکرد و باقی دسته جات مشغول نواختن انواع و اقسام آهنگها بودند.
از سویی ادای اصوات گوش خراش و زننده از سوی برخی از هیأتها که به نام جوانان فلان محلات قزوین معروف هستند وجه نامناسبی به مراسم عاشورای قزوین داده بود. همچنین باید اشاره ای داشت به وضعیت حجاب در شهر قزوین آنهم در روز عاشورا که سال به سال نگران کننده تر میشود.
هرچند در این ماه، عزاداران حسین از کافر تا مسلمان، همه مهمان فاطمه زهرا(س) هستند و غیراخلاقی است اگر بر پوشش آنها گشت ارشادی گماشت با این حال نباید اجازه داد وضعیت پوششهای برخی از خانمها و از آنها بدتر پوشش برخی از آقایان برخلاف قانون و عرف جامعه باشد.
در این زمینه باتوجه به این که توصیههای اکیدی در حفظ حرمت عزاداران حسین(ع) حتی عزاداران کاملا بی حجاب وجود دارد نباید به صورت مستقیم و سلبی وارد شد؛ بلکه تنها باید تنها از راههای فرهنگی به عزاران به ویژه عزاداران آقا رساند که پوشش و آرایش مناسب و در شان روز شهادت امام را اختیار کنند.
عزاداری زنجانسیمایی که در خطوط پیشین متصور شد در برابر عزاداری در شهر زنجانی قرار دارد که در آن تنها در یک روز، یک میلیون نفر عزادار حسینی در معابر منتهی به سبزه میدان این شهر، تنها در پاسخ یک مداح جواب واحد میدادند. در سراسر این اجتماع عظیم یک میلیونی تنها 10 پرچم حضور داشت و هیچ خبری از تمثال، ساکسیفون، طبق، شوی آخرین مد لباس، لشگر طبالها نبود.
این فرهنگ اصیل در شهر زنجان سبب شده گذشته از بسط سیره اهل بیت مسئولان و جریانات سیاسی در این استان کمتر با هم اختلاف و آبروریزی داشته باشند و این یعنی صورت ایده آل استفاده از فرهنگ محرم برای بهتر و اخلاقی زیستن حتی در میان آن دسته از مسئولانی که کمتر در مضان اخلاقی زیستن هستند.
قزوین و زنجان دو استان هم همسایه و سابق یک استان بودند و از نظر فرهنگی نیز هر دو برخوردار از جوی یکسان هستند حالا چرا این فرهنگ ارزشمند در شهر و استان ریشه دار قزوین قابل اجرا نباشد؟
سئوالهایی که بی پاسخ نخواهند ماند
محرم سال جاری سپری و با وجود همه آسیبهایی که بعضاً در مراسمهای مشاهده شد نام مبارک امام حسین(ع) از آنجا که خود بزرگترین منجی و معلم این آسیبهاست اجازه نداد که جریان کلی عزاداری در قزوین از مسیر بصیرت و اصالت شیعی خارج شود.
با این حال لازم است برخی از مراکز و ادارات چون تبلیغات اسلامی، کانونهای فرهنگی-هنری مساجد، نیروی انتظامی و حوزههای علمیه در رابطه با فرهنگ محرم و عزا در قزوین بیش تر کار کنند.
چرا اجتماع عزاداران حسینی قزوین در خیابان سپه تجربه شکست خورده ای است و مردم باز هم به سمت طبقها و آلات موسیقی گرایش پیدا میکنند؟ و چرا مداحان قویتر عمل نمیکنند؟
اینها همگی سئوالاتی است که باید در رابطه با بخشی از سنت عزاداری در قزوین پاسخ داده و مسائل آن حل و فصل شود. با این حال آنچه که در این میان امیدوار کننده است، این حقیقت است که نام مقدس حسین(ع) خود هدایت کنندۀ عزاداریها و قلبهای عزاداران حسینی در کل عالم است و باید به عنوان اولین و آخرین معلم، همۀ آسیب ها را به نام مقدس او واگذار کرد.
انتهای پیام/2002
دیدگاه ها