بیکاری و تَب گرایش جوانان به باندهای کشف اشیای عتیقه در قزوین

صبح قزوین ؛--- علی تقوایی.
خبر کشف اشیای عتیقه از قاچاقچیان و حفاران طی سال‌ها و ماه‌های اخیر یکی از بسته‌های خبری ثابت رسانه‌های استان قزوین بوده است که در این بین هر چند کشف اشیای عتیقه از قاچاقچیان خبر تازه‌ای در استان قزوین محسوب نمی‌شود با این حال این اخبار از نظر کمی و کیفی تفاوت‌های معنا داری را با گذشته تجربه می‌کنند.
چرا که در گذشته کشف اشیای عتیقه و دستگیری قاچاقچیان خبری نادر و جذاب برای مخاطبان رسانه‌ها به حساب می‌آمد اما امروز در شرایط هستیم که انتشار این اخبار به دلیل کثرت وقوع برای بسیاری عادی شده است.
چنانکه به صورت عینی نیز گودال‌های حفر شده در تفرجگاه‌ها، مراتع، قبرستان‌ها و روستاهای قزوین منظره آشنایی برای اهالی این استان است که خبر از وقوع تغییرات جدی در جرم قاچاق اشیا عتیقه می‌دهد.
از سویی نیز با بررسی موردی و میدانی فریب خوردگان، مشخص می‌شود که قاچاقچیان اشیا عتیقه در قزوین دیگر مجرمین حرفه‌ای سابق نیستند، بلکه حتی شهروندان عادی هم می‌توانند به دلایل متعدد در سلک حفاران و مجرمین درآیند موضوعی که می‌تواند فضای بزهکاری و اعمال مجرمانه را در جامعه روز به روز با شرایط حادتری مواجه کند.

زندگی با شوکر و فلزیاب

«نسخه» یا همان نقشه گنج! «فلزیاب»، «وسایل حفاری» و کار در نیمه شب، نقطه آغازین کشف اشیای عتیقه است و از آنجایی که این اشیا غالبا در جنگل‌ها و اماکن به دور از آبادی‌ها مدفون هستند بنابراین برای مواجه با خطر حمله گرگ و شغال در نیمه‌های شب نیز نیاز به انواع اسلحه‌ها وجود دارد.

قبرستان‌ها اولین و مهم‌ترین هدف حفاران هستند چرا که اشیا عتیقه غالبا همراه اموات و یا کشته شدگان دفن می‌شده‌اند و از سویی نیز ترس مردم از گورستان‌های تاریخی باعث می‌شود بومی‌ها طمعی برای به چنگ آوردن عتیقه¬جات محل سکونت خود نداشته باشند.
بنابراین گروه¬های حفاری غیربومی باید در نیمه‌های شب به دور از چشم بومی‌ها، نقطه مورد نظر را نبش قبر کنند و حفاری را تا یافتن جسد و دفینه همراه آن ادامه دهند.

ترس از مواجه با طلسم و جسد

ص. گ، یکی از دستگیرشدگان باندهای کشف «زیر خاکی» است.
وی در رابطه با ادامه این مرحله می‌گوید: با دستگاه فلزیاب و ادامه بوق ممتد آن متوجه می‌شویم که باید دفینه را در این قسمت جستجو کنیم که در 90 درصد موارد، یک قبر و یا مقبره است، پس از نبش قبر باز هم در اکثر موارد به جسد متلاشی شده و طلسم صاحب مقبره می‌رسیم که برخی از حفاران از این قسمت کار با توجه به گردآمدن همزمان حفاری در نیمه شب در یک گورستان، جسد متلاشی شده و طلسم، وحشت بسیاری دارند که برای فائق آمدن بر این وحشت باید بسیار شجاع و دارای انگیزه‌های زیادی برای به دست آوردن ثروت باشند.
ص. گ به حالت متناقضی در حفاران برای رهایی از ترس ناشی از طلسم و جسد متلاشی شده اشاره می‌کند و می‌گوید: بسیاری از این افراد «چهارقل» و «آیت الکرسی» همراه دارند! چرا که آنها تجارب و یا داستان‌های وحشتناک بسیاری از این لحظه شنیده‌اند هر چند که غالبا هم اعتقادی به قرآن و دعا ندارند.

سودجویانی از استان‌های دیگر

دفینه‌های موجود در گورها معمولا شامل: آلات جنگی، ظروف و زیورآلات می‌شود که طلا، نقره، یاقوت و عقیق جنس آنها را تشکیل می‌دهد.
معمولا سایر فلزات و سنگ‌های قیمتی در این دفینه‌ها کشف نمی‌شوند چرا که اصولا ارزشی برای انسان‌های اعصار گذشته نداشته‌اند.

البته ممکن است گاه از محل یک دفینه چندین نقشه یا به تعبیر قاچاقچیان نسخه وجود داشته باشد چرا که سودجویان این نقشه‌ها را با قیمت‌های سنگین به چندین فریب خورده می‌فروشند در حالی که سال‌ها قبل محل دفینه توسط باندهای حرفه‌ای که در تهران و کرج مستقر هستند، غارت شده است.

خطر درگیری‌های مسلحانه در کمین فریب خوردگان

پس از یافتن جسد باید زیر استخوان‌ها و بدن مرده را وارسی کرد که در این حالت دفینه در کنار یا زیر بدن پنهان است و به تعبیر ص. گ: «اگر در دهان مرده سکه‌ای وجود داشت به این معناست که باید دیواره‌های مقبره را نیز جستجو کرد چرا که بخشی از دفینه بالاتر از بدن و در داخل دیواره‌های قبر پنهان شده است».
ص. گ می‌گوید: پس از کشف احتمالی اشیاء عتیقه زندگی که با نسخه و فلزیاب و چاقو عجین شده بود حالا باید با انواع اسلحه‌های سرد و گرم عجین شود چرا که هر لحظه در جریان حمل اشیاء عتیقه و انتقال آنها به محل مورد نظر دلالان، احتمال درگیری با باندهای مخوف و حرفه ای قاچاقچیان بین المللی وجود دارد.

البته باید مواجه و درگیری با نیروهای پلیس، واحد اطلاعات سپاه و ادارات اطلاعات استان‌ها را نیز به تهدیدات قریب الوقوع افزود، با این حال در درگیری با باندهای بین المللی قاچاقی که به تعبیر ص. گ «محل اختفای اشیای عتیقه را بو می‌کشند دیگر سروکار ما با دستبند و قانون و محکمه نیست بلکه هر لحظه ممکن است گلوله‌ای از مسیری ناشناخته به سمت فریب خوردگانی که تنها به "ضامن دار" و "شوکر" مسلح هستند، شلیک شود».

تهران و کرج مقصد اول قاچاق اشیای تاریخی قزوین

یافتن دلالانی که با واسطه برای سرشاخه باند در تهران و کرج فعالیت می‌کنند سومین و دشوارترین گام کامیابی از کشف اشیای عتیقه است چرا که در این مرحله باید با حرفه‌ای‌ترین قاچاقچیان اشیای عتیقه مواجه شد.

ب. ق، یکی از فریب خوردگان باندهای کشف و فروش اشیای عتیقه می‌گوید: می‌توان برخی از این دلالان را در شهرهای اقماری قزوین ملاقات کرد، آنها در اولین مرحله خواهان وارسی شیء تاریخی می‌شوند و بعد در صورتی که ارزشی داشته باشد یا در همان مکان به زور اسلحه و تهدید، شیء تاریخی را از دستان فروشندگان خارج می‌کنند و یا فرد را با تطمیع به تهران و کرج می‌کشانند.
وی ادامه می‌دهد: غالب این قاچاقچیان خرده پا با ترفد پرداخت بخش اندکی از پول عتیقه جات در قزوین و پرداخت بخش اصلی پول در تهران یا کرج، فریب خوردگان را به خانه‌های تیمی اشرار و قاچاقچیان بین المللی می‌کشانند و بعد در آنجا با تهدید اسلحه تمام اشیای عتیقه را از افراد می‌گیرند در حالی که فرد مالباخته اگر جان سالم هم به در برد، نمی‌تواند به هیچ مرجع قانونی شکایت کند.
به گفته این دسته از فریب خوردگان و مالباختگان یافتن گنج هرگز به آسانی بیان کردن آن نیست بلکه برای چندین مرتبه، خطر مرگ در کمین این فریب خوردگان قرار دارد در حالی که این میزان خطر در برابر اندک سود احتمالی صرفه‌ای ندارد.

مشکلات اقتصادی یا آرزوهای محال؟

اما چه چیزی باعث می‌شود جوانانی که برخی از آنها حتی دانشجو هستند به دام گروه‌های قاچاق اشیای عتیقه گرفتار شوند و یا خود اقدام به تشکیل گروه های حفاری و قاچاق کنند؟
«فشارهای سنگین مالی و اقتصادی»، «بیکاری شدید» و البته «تمایل به رفاه طلبی و آرزوهای محال» سه علت اصلی است که دستگیرشدگان خرده پا در بازجویی‌های پلیس به عنوان انگیزه‌های اصلی خود در انجام این عمل مجرمانه بیان می‌کنند.
با این حال اکثریت قریب به اتفاق این افراد در مسیر دستیابی به اهداف خود با وجود موانع سنگینی چون نظارت‌های پلیس و حرفه‌ای بودن باندهای بین المللی اشیا عتیقه، ناکام مانده‌اند تنها در صورت خوش شانسی سابقه داری بهره آنها شده است.

مردم باید محافظان تاریخ و فرهنگ خود باشند

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین در مورد راه‌های جلوگیری از نفوذ قاچاقچیان به محوطه‌های تاریخی می‌گوید: آثار و محوطه‌های باستانی و تاریخی بخش وسیعی از محدوده جغرافیایی استان قزوین را در برمی‌گیرد به طوریکه از شمالی ترین نقطه استان در منطقه الموت کاروانسرای پیچ بن تا جنوبی‌ترین نقطه در منطقه آوج کاروانسرای هجیب و از مجموعه تاریخی سمیران تا محوطه‌های باستانی آبیک همگی با تلاش همکاران یگان حفاظت میراث فرهنگی حفظ و حراست می‌شوند.
محمدعلی حضرتی‌ها اظهار می‌دارد: یگان ویژه حفاظت از میراث فرهنگی استان قزوین وظیفه بسیار سنگینی همچون حفاظت از محدوده‌های تاریخی را برعهده دارد، محدوده‌هایی که هیچگاه از چشم متجاوزان و سوء استفاده‌کنندگان از میراث ملی و فرهنگی کشور دور نمی‌ماند.
وی ادامه می‌دهد: حرکت‌های سازمان یافته‌ای برای غارت و تاراج این مواریث ارزشمند صورت گرفته که خوشبختانه تلاش شبانه روزی کارکنان خدوم یگان حفاظت میراث فرهنگی و همکاری نیروی انتظامی به ویژه حوزه پلیس پیشگیری و حوزه‌های مختلف قضایی استان در صدور احکام و برخورد قانونی با متخلفان در رابطه با این موضوع همواره وجود داشته و دارد امیدواریم این همکاری تداوم داشته تا از تعرض متجاوزان به آثار و محوطه‌های تاریخی کشورمان جلوگیری شود.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قزوین معتقد است که برای حفاظت از آثار تاریخی و جلوگیری از تشکیل تیم‌های حفاری غارت ابتدا باید از خود مردم شروع کرد و آنها را متوجه ارزش آثار تاریخی و خطرات ناشی از غارت و آسیب رساندن به این آثار کرد.
حضرتی ها می‌گوید: بهترین راه حفظ آثار تاریخی، ورود خود مردم به این حوزه است چرا که تا زمانی که احساس نکنیم این آثار متعلق به خود ما است و در ذهنمان تعلق خاطر وجود نداشته باشد، این پریشان حالی کماکان ادامه خواهد داشت.
انتهای پیام/2002