۱۹/رمضان/۱۴۴۵

-

۱۴۰۳/۰۱/۱۰ جمعه

صبح قزوین حکایت هندوانه‌های سیراب و دشت تشنه
کد خبر: ۹۶۱۱۹ نویسنده: میرزائی تاریخ انتشار: ۱۳۹۴/۶/۲۴ ساعت: ۲۱:۴۵ ↗ لینک کوتاه

قزوین تشنه‌تر از گذشته؛

حکایت هندوانه‌های سیراب و دشت تشنه

علی‌رغم بحران جدی کم آبی، کاشت محصولات آب‌بَر و کم‌بازده‌ای همچون هندوانه طبق روال سال‌های گذشته در دشت تشنه قزوین ادامه دارد.

حکایت هندوانه‌های سیراب و دشت تشنه
صبح قزوین گزارش می‌دهد؛
رغبتی به برداشت محصول خود ندارند و گاهی محصولی که صدها هزار تومان برای صنعت کشاورزی استان هزینه داشته در انتظار چیده شدن خشک می‌شود.
کشاورزانی که در فصل تابستان باید معاش یک سال خانواده خود را تضمین کنند با بی تدبیری و ناآگاهی نظاره‌گر زحمات بی حاصل خود شده و خسارات جبران ناپذیری به منابع آبی استان می‌زنند.
سالیان سال است که بخشی از دشت بزرگ قزوین صرف کاشت صیفی‌جات و محصولاتی می‌شود که نه تنها هزینه‌های کاشت و برداشت خود را تامین نمی‌کنند بلکه صدماتی جدی به ذخایر آبی استان وارد می‌کنند.


آبیاری این محصولات اغلب با آب چاه که جزو سرمایه‌های‌ ارزشمند زیرزمینی محسوب می‌شوند انجام شده و افت سطح این منابع نیز مشکلات بسیاری را در تمامی حوزه‌ها برای استان به وجود آورده است.
بی شک زنگ خطر بی‌آبی برای استانی همچون قزوین که جزو مناطق کم‌آب کشور محسوب می‌شود باید بلندتر از سایر استان‌ها زده شود تا شاید راهکاری به غیر از برگزاری همایش‌های فرمایشی و ابراز نگرانی‌های سطحی در دستور کار مسئولین استانی قرار گیرد.
افت شدید سطح منابع زیرزمینی بر اثر بهره‌برداری‌های مدیریت نشده و کاهش نزورات آسمانی سبب شده تا در سال‌های اخیر قزوین نیز مانند سایر استان‌های کشور با معضل شدید کم‌آبی مواجه شود.
مبحث آب مجازی چند سالی است که به یکی از مباحث مهم و قابل تامل در کشاورزی تبدیل شده، موضوعی که علاوه بر جذابیت، عمق مخاطرات ناشی از بی‌تدبیری کاشت محصولات آب‌بَر در کشور نیمه خشک ایران را بر همگان روشن می‌سازد.
در سال‌های اخیر نظر بسیاری از کارشناسان و محققان برآن بوده که کاشت برخی محصولات در ایران علی‌رغم تحمیل هزینه‌های گزاف، سودی برای کشاورزان نداشته و ادامه این روند وضعیت نگران‌کننده کم‌آبی در کشور را بحرانی‌تر خواهد کرد.
کاشت محصولاتی مانند هندوانه، خربزه و ... با توجه به میزان آبی که برای رشد نیاز دارند و قیمت تمام شده‌ای که برای هرکیلوگرم از این محصولات توسط مردم پرداخت می‌شود، سرمایه‌های آبی استان را بدون کوچکترین منفعتی هدر می‌دهند.
فراوانی کاشت میوه پرطرفدار هندوانه سبب شده تا قیمت تمام شده این محصول معادلات اصول کشاورزی صحیح را دچار تزلزل کند.


این روزها هندوانه‌های خوش‌رنگ و اشتهابرانگیز پشت وانت میوه‌فروشان با قیمت‌های عجیب و غریب خودنمایی می‌کنند، کیلویی 200 تومان به شرط چاقو!
عرضه محصولات کشاورزی با قیمت مناسب یکی از نکات مثبت و حائز اهمیت در کشور است اما کاشت محصولاتی مانند هندوانه که به میزان منابعی که برای رشد استفاده می کند سودهی ندارد خارج از اصول مدیریتی و کارشناسانه در مبحث آب مجازی است.
هر کیلوگرم هندوانه 400 لیتر آب برای رشد نیاز دارد، یعنی یک عدد هندوانه 10 کیلوگرمی صرف نظر از مصرف برق چاه موتورها، هزينه كار كشاورزان، كود و ... در حدود 4 هزار لیتر آب مصرف‌می‌کند.
به عبارتی برای 4 هزار لیتر آب مصرف شده فقط 2 هزار تومان توسط خریدار پرداخت می شود که هزینه پرداخت شده به کشاورز به مراتب پایین‌تر خواهد بود.
با یک حساب سرانگشتی به راحتی مشخص می‌شود که کاشت چنین محصولاتی نه منفعتی برای کشاورزان دارد و نه به نفع وضعیت کنونی آب در ایران است.
برخی کارشناسان نیز با درنظر گرفتن تمام شرایط بهره‌برداری از منابع آب‌های غیرسطحی معتقدند درحالی که هزینه تولید یک لیتر آب زیر زمینی ۳۰۰ میلیون تومان و قیمت فروش آب هم لیتری ۱۰۰۰ تومان است، تولید یک هندوانه ۱۰ کیلویی در ایران بین ۲.۵ میلیون تا ۷۵۰ میلیارد تومان آب می خورد.

حمید قزوینی مدیرعامل آب منطقه‌ای استان قزوین در این خصوص می گوید: طبق استاندارهای اعلام شده میزان قابل قبول بارندگی 317 میلی متر بوده که این مقدار در سال‌های اخیر به 280 میلی متر کاهش یافته است.
وی درخصوص میزان مصرف آب در کشاورزی توضیح می‌دهد: تنها 5 درصد از آب کشور صرف مصارف خانگی یا شرب می‌شود و افت سطح آب‌های زیرزمینی در سال‌های اخیر بی سابقه بوده است.
قزوینی ادامه می‌دهد: 91 درصد از آب کشور در کشاورزی استفاده می‌شود که عدم مدیریت در این زمینه سبب هدررفت میزان قابل توجهی از این ثروت خدادادی شده است.
این مسئول در جایی دیگر در خصوص نحوه صحیح کاشت مطابق با شرایط اقلیمی استان، تشریح می کند: طبق مطالعات پایه‌ای انجام شده باید 50 درصد کشت محصولات کشاورزی به غلات پاییزه، 15 درصد به کشت تابستانه و 35 درصد اراضی به صورت آیش باشد در حالیکه امروز به این الگوی کشت توجهی نمی شود و حتی از اراضی ملی نیز برای کاشت محصولات کشاورزی استفاده می شود.
وی اضافه می‌کند: با کشت محصولاتی همچون هندوانه و خربزه 67 درصد آب مورد مصرف پِرت می‌شود در حالی که با استفاده بهینه از منابع آبی و رعایت الگوی کشت می توان سالیانه 190 میلیون متر مکعب در مصرف آب سفره‌های زیرزمینی استان صرفه جویی کرد.

قزوینی ادامه می‌دهد: در حال حاضر 250 میلیون مترمکعب مازاد برداشت آب در دشت قزوین داریم که تداوم این روند آینده نگران کننده ای را ترسیم می کند.
محمد حسین عطایی مدیر آب و خاک و امور فنی مهندسی سازمان جهادکشاورزی استان قزوین نیز با بیان اینکه بسته به میزان بارش، میزان آب‌های زیرزمینی برای مصرف در بخش کشاورزی تغییر می‌کند، می گوید: امسال به غیر از سنجش آب‌های زیرزمینی، شاهد کاهش 7 درصدی سهم آب در بخش شبکه کشاورزی بوده‌ایم.
وی ادامه می‌دهد: در سال جاری میزان آب‌های سطحی در حدود 25 درصد کاهش داشته است.
مدیر آب و خاک استان قزوین در خصوص میزان آب مصرفی برای صیفی کاری در استان، توضیح داد: با توجه به انتقادهای مطرح شده، صیفی‌جات 11 درصد از آب کشاورزی استان را به خود اختصاص می‌دهند.
عطایی اضافه می‌کند: میزان مصرف آب در گندم‌کاری 17 درصد و در یونجه‌کاری 14 و نیم درصد است، اما این نکته نیز حائز اهمیت است که میزان بهره‌وری این محصولات نسبت به محصولات صیفی‌ به مراتب بیشتر است.
وی با اشاره به سیاست سازمان در خصوص کاهش محصولات غیراستراتژیک در استان، تشریح می‌کند: سازمان تنها با اجرای برنامه‌های ترویجی و ابلاغیه‌های کتبی می تواند کشاورزان را از کشت محصولات آب‌‎بر منع کند و برخورد قانونی در این خصوص تعریف نشده است.

این مسئول ادامه می‌دهد: به عنوان مثال وقتی کشاورزی در حال کشت گندم یا هر محصول دیگری است ما حق قاونی برای برخورد با وی برای ممانعت از کشت نداریم.
عطایی در خصوص برنامه‌های سازمان برای کاهش کشت محصولات آب‌بَر در استان بیان می‌کند: کاشت پسته و انگور به جای محصولات صیفی و گندم از سیاست‌های خاص سازمان جهادکشاورزی است که با جلسات توجیهی و ترویجی امکان‌پذیر است.
وی با بیان اینکه بهره‌وری بخش کشاورزی در استان قزوین در حد مطلبوب‌تری نسبت به سایر استان‌ها قرار دارد، تصریح می‌کند: برای اجرای آبیاری تحت فشار در استان تسهیلات مالی مناسبی درنظر گرفته شده که با همکاری کشاورزان می‌توانیم میزان قابل توجهی از مصرف آب در بخش کشاورزی را کاهش داده و صرفه‌جویی کنیم.

مدیریت صحیح منابع آبی یکی از مهمترین مسائل حال حاضر جامعه است که عدم رسیدگی به موقع و کارشناسانه بحران کم آبی می‌تواند تبدیل به یکی از معضلات غیر قابل حل در کشور شود.
افت سطح آب‌های زیرزمینی، کاهش نزورات آسمانی، سدهای تشنه، گسترش بیابان‌های کشور، خشک شدن رودها و هزاران مصداق عینی دیگر گواه این مسئله است که آب به عنوان ثروتی خدادادی نیازمند توجه و رسیدگی بیشتر است.
اوضاع آنقدر جدی است که دکتر کلانتری مشاور رئیس جمهور طی سخنرانی اعلام کرد در صورت تداوم این چنینی وضعیت آبی کشور میزان 70 درصد از جمعیت کشور مجبور به مهاجرت خواهند شد.
در همین خصوص معاون محیط زیست نیز در قسمتی از سخنرانی خود هشدار داد که ادامه این روند سبب خواهد شد که حتی استان مازندران به عنوان یکی از استان‌های پربارش کشور در آینده بیابان شود.
کاهش کشت محصولات آب‌بر، مدیریت صحیح ذخایر آبی کشور، تصحیح روش‌های آبیاری و کشت محصولات سودده می تواند به میزان قابل توجهی مشکلات کم آبی در استان را حل کند.
انتهای پیام/9003

دیدگاه ها

اخبار استان قزوین
اخبار ایران و جهان