۱۹/رمضان/۱۴۴۵

-

۱۴۰۳/۰۱/۱۰ جمعه

صبح قزوین شاخصه های مدیریت اسلامی در فرهنگ رضوی
کد خبر: ۶۸۷۷۱ نویسنده: مهدی نجفی تاریخ انتشار: ۱۳۹۴/۶/۴ ساعت: ۲۱:۴۵ ↗ لینک کوتاه

یادداشت/

شاخصه های مدیریت اسلامی در فرهنگ رضوی

در سالروز میلاد پرخیر و برکت امام رضا (ع)، ضرورت واکاوی ابعاد مختلف زندگی ائمۀ معصومین (ع) به عنوان بهترین الگوی زندگی و اسوۀ حیات جلوه نمایی می کند، لذا تحلیل و بررسی گوشه ای از سبک مدیریتی امام رضا (ع) به ویژه بخش پایانی عمر شریف آن حضرت در مسند ولایت عهدی تحمیلی مأمون می تواند بخشی از زوایای ناگفتۀ مدیریتی در اسلام را برای همگان آشکار سازد.

شاخصه های مدیریت اسلامی در فرهنگ رضوی
به گزارش صبح قزوین ، در وهلۀ نخست باید گفت در مکتب تشیع مدیریت به عنوان یکی از اجزای جدایی ناپذیر اصل امامت مورد توجه قرار گرفته است، «الامامه ریاسه عامه فی امور الدین و الدنیا»، امامت ریاستی عمومی در امور دین و دنیاست[1].
تهذیب نفس
حال با نگاهی اجمالی در سبک زندگی امام رضا(ع) می توان به برخی ویژگی های بی نظیر رهنمون شد که در گام نخست می توان به مقولۀ تهذیب و تزکیۀ اخلاقی برای مدیریت یک جامعۀ اسلامی ملتزم گردید.
امام رضا (ع) می فرماید: پنج چیز اگر در کسی نبود در امور دنیا و آخرت از او انتظار کار نیک نداشته باش.اصالت خانوادگی، اخلاق نیکو،پایداری در خلق و خوی ، بزرگواری روح و کرامت و پرهیز و خوف از پروردگار خود[2].
به راستی شاکلۀ وجود مدیر باید همراه با تهذیب نفس و رعایت امور اخلاقی و اعتقادی باشد، لذا کسی که خود را مهذّب نساخته است نباید مسئولیت و مدیریت یک جامعه را بپذیرد، زیرا در این صورت موجبات هلاکت خود و ضرر و زیان جامعه را فراهم خواهد کرد.
تخصص گرایی
در مبانی مدیریتی اسلام و از باب «فسألوا اهل الذکر ان کنتم لا تعلمون[3]» (از دانایان بپرسید اگر نمی دانید»، امام علی بن موسی الرضا(ع) رویکرد تخصص گرایی را دبنال می کند و پدیدۀ شعار زدگی و فخز فروشی را مورد سرزنش قرار می دهد و می فرماید؛ به درستی که خداوند قیل و قال(گفتار بی فایده و شعار گونه و تباه سازی اموال و در خواست بیش از اندازه )را دشمن می دارد[4].
لذا در فرهنگ رضویی به کار گیری افراد جاهل، بی خرد و غیر متخصص نفی شده است.
مردم گرایی
از مهمترین شاخصه های بارز در سبک مدیریتی امام رضا (ع) می توان به مولّفه مردم داری و مردم گرایی اشاره نمود؛ این رویکرد امام بزرگوار بر خلاف رویکرد روشنفکران غربی در جامعۀ کنونی است که مردم گرایی را با شعار پوپولیسم مورد هجمۀ خود قرار می دهند.
لذا در سبک زندگی امام علی بن موسی الرضا (ع) اهتمام جدی به انجام امورات مردم مشاهده می شود به نحوی که یکی از یاران آن حضرت می گوید؛ امام هرگز نیازمندی را که می توانست نیازش را برآورده سازد رد نمی کرد.
خوب گوش کردن و مواجهه مطلوب با منتقدین
از دیگر ویژگی های بارز مدیریتی امام رضا (ع) در حیطۀ ارتباطات با مردم می توان به هنر خوب گوش کردن اشاره نمود، این مولّفه در کارهای سازمانی برای یک مدیر اسلامی حائز اهمیت است، خدای متعال در آیل 61 سورۀ توبۀ فرموده است؛ «بگو گوش دادن برای شما بهتر است»؛ رسول خدا (ص) شندین حرف های برادران دینی را از جوانمردی بر شمرده است.
در سیرۀ امام رضا (ع) نیز دیده نشده است آن حضرت در سخن گفتن بر کسی جفا ورزد و سخن کسی را بیش از اتمام آن شخص قطع کند.
هم چنین رویکرد امام رضا(ع) در مواجهه با شبهات تند و تیز بزرگان ادیان دیگر و حتی ملحدین و زنادقه مبنی بر مدارا و شنیدن صدای منتقد بدون هر گونه خشونت گفتاری در مواجهه با منتقدین و منکرین آموزه های اسلامی در نوع خود می تواند حاوی درس ها و عبرت های فراوان برای عرصۀ مدیریتی و مدیران در کشور باشد.
لذا این رویکرد برجستۀ امام رضا (ع)در نقد پذیری و هنر خوب گوش کردن و اقناع شخص مقابل با پاسخگویی همراه با استدلال قوی بدون هرگونه خشونت کلامی و رفتاری از قبیل تهدید و بی سواد دانستن طرف مقابل و بدون به جهنم گفتن در منتقدنین همراه بود است که این رویکرد مهم می تواند در عرصۀ مدیریتی به عنوان الگو و معیار کلیدی برای مدیران کشور به ویژه برخی مسئولان عالی نظام اسلامی مورد نظر قرار گیرد . زیرا در سیرۀ مدیریتی آن حضرت تریبون منتقدین سانسور نشد و امام(ع) در مناظرات با الفاط ناپسند و زشت با صاحبان ادیان توحیدی و حتی غیر توحیدی که بعضاً منکر اسلام و نبوّت پیامبر(ص) بودند مواجهه نکرد.
ساده زیستی
اجتناب از اشرافیت و هم نوایی با سطح عمومی جامعه از جمله شاخصه های ارزشمند در سیرۀ مدیریتی آن حضرت است امام رضا (ع) می فرماید: اگر زمام حکومت را در دست گیرم غذای ساده تر و کم ارزش تری خواهم خورد و لباس خشن و زیر در بر خواهم کرد و پس از آسایش با سختی و مشقت خواهم زیست.
با تأمل در این رویکرد ارزشمند امام رضا (ع) باید گفت متأسفانه این رویکرد بعضاً در بین برخی مدیران جامعۀ اسلامی مورد غفلت واقع شده است در حالی که بسیاری از لحاظ معیشتی و اقتصادی در مشکلات عدیده به سر می برند برخی از مسئولان حقوق های چند ده میلیونی می گیرند و دم از مردم گرایی و ساده زیستی می زنند که این مسأله به هیچ عنوان با سیرۀ ائمۀ معصومین(ع) هم خوانی ندارد.
تواضع در برابر محرومان
در جامعه ای که روابط ناسالم اقتصادی و اجتماعی حکم فرما باشد اختلاف طبقاتی شکل خواهد گرفت، لذا رسالت مدیران در جامعۀ دینی کاهش این فاصله هاست تا با درک احساس محرومیت و فقر طبقات ضعیف جامعه، محرومین و مستضعفین در متن جامعه به خود باوری برسند و به عدالت واقعی در بین مدیران جامعه واقف گردند.
امام رضا (ع) در جواب نامه محمد بن سنان با تأکید بر رسیدگی بر بلادیدگان و گرفتارن و بیماران می فرماید: خداوند توانمندان و کسانی را که امکانات، قدرت و شرایطی در اختیار دارند(مدیران)را مکلف کرده است تا امور زندگی زمین گیران و از کارافتادگان و بلادیدگان را سامان دهند.[5]
لذا در عضر امام رضا (ع) که عباسیان بر مردم با رویکرد ظالمانه حکومت می کرد آن حضرت می کوشید از دردهای محرومان جامعه بکاهد و هم چنین توانمندان را به یاری آنها دعوت کند. امام رضا (ع)خطاب به فردی به نام اسماعیل فرموده است:
ای اسماعیل، آیا در میان آشنایان خود چنین دیده ای که هر گاه کسی جامه ای ندارد و دیگری آن را اضافه دارد به او بدهد؟ گفتم نه. فرمود: آیا کسی پوششی دارد برای دیگری می فرستد تا او نیز پوشش داشته باشد؟ جواب دادم : خیر.آن گاه امام (ع) (به نشانه ابراز تأسف عمیق)دست بر زانوی خویش زد و فرمود: اینها برادر یکدیگر نیستند.[6]


[1] بحارالأنوار،ج23،ص32.
[2] تحف العقول،تصحیح غفاری،ص446.
[3] سورۀ نحل،آیۀ34.
[4] تحف العقول،تصحیح غفاری،ص443.
[5] من لایحضره الفقیه،ج2،ص8.
[6] الکافی،دارالکتب الاسلامیه،ج8،ص230.



انتهای پیام/7008

دیدگاه ها

اخبار استان قزوین
اخبار ایران و جهان