۰۹/رمضان/۱۴۴۵

-

۱۴۰۲/۱۲/۲۹ سه شنبه

صبح قزوین نقش انقلاب تنباکو بر بیداری اسلامی
کد خبر: ۵۳۷۶ تاریخ انتشار: // ساعت: : ↗ لینک کوتاه

نقش انقلاب تنباکو بر بیداری اسلامی

انقلاب و جنبش تنباکو را می توان اولین بیداری اسلامی مردم در عصر کنونی بر علیه بیگاگان و استبداد دانست و زمینه ساز انقلاب ها و

نقش انقلاب تنباکو بر بیداری اسلامی
صبح قزوین: تاریخ ایران در عمر خود اتفاقات بزرگی را در خود جای داده، گاه برگهای زرینی از شجاعت و ایستادگی و گاه شاهد استبداد و خودکامگی های زیادی ازطرف پادشاهان وسردمداران بوده است.
یکی از این اتفاقات که در نوع خود کم نظیر و بی بدیل می نمود را می توان انقلاب بزرگ تنباکو دانست.
موشکافی در این واقعه عظیم نشان می دهد که این اولین تجربه مبارزه مستقیم مردم و روحانیت با استعمار می باشد.
اتفاقی که به همگان نشان داد اگر با ولایت و مرجعیت باشند می توانند با وحدت و همدلی کارهای بزرگی را در دل تاریخ ثبت نمایند.
این قیام را می توان زمینه ساز طلیعه انقلاب مشروطیت و به دنبال آن ملی شدن صنعت نفت و در آخر برپایی انقلاب اسلامی دانست.
انقلابی که در حال حاضر باعث انقلاب های عظیمی در کشورهای اسلامی و بیداری مردم در این کشورها شده است.
امتیاز رژی (تالبوت): در ذي‌الحجه 1308 ه.
ق (1891 میلادی)‌ اتفاقی در فضای سیاسی کشور رخ داد که کسی فکر نمی کرد این اتفاق به انقلابی عظیم در تاریخ مبدل شود.
در این دوره از تاریخ ناصر الدین شاه قاجار بر اریکه پادشاهی خود تکیه زده بود.
به دنبال سفری که وی به اروپا داشت مقدمات قراردادی ایجاد شد که به قرارداد رژی معروف گردید.
طبق این قرارداد که در حقیقت امتیازی بود که ایران به انگلیس می داد، قرار شد امتیاز خرید و فروش توتون و تنباکوی ایران در اختیار کمپانی رژی که مسئولیت آن را ماژور تالبوت بر عهده داشت قرار گیرد.
آن هم به مدت 50 سال!! این امتیاز در حالی به این کمپانی داده می شد که یک پنجم مردم ما در آن زمان به کار کشت و زرع و خرید و فروش تنباکو مشغول بودند.
این یعنی واگذاری حق حیات یک پنجم مردم ایران به یک کشور خارجی یعنی انگلیس!! نکته جالب این بود چیزی که در قبال این امتیاز بزرگ ایران دریافت می کرد بسیار ناچیز و خنده دار بود.
منابع بی طرف سود خالصتجارت تنباکو را ۵۰۰ هزار لیره در سال تخمین می زدند که رژی تنها ۱۵۰ هزار لیره را به ایران میداد.
تالبوت به شاه قول داده بود که سالیانه ۱۵ هزار لیره در قالب هدیه به شخص شاه بدهد! عکس العمل مردم و علماء: بعد از انتشار مفاد این قرارداد در بین مردم قیامی سراسر کشور را فرا گرفت و علماء در خط اول اعتراض نسبت به این امتیاز ننگین قرار گرفتند.
تا جایی که در چندین شهر در تقابل مامورین و مردم عده ای به شهادت رسیدند.
آیت الله میرزای شیرازی که زعامت شیعه را بر دوش داشت و در سامرا اقامت داشت طی حکمی آغازگر این نهضت بزرگ شدند.
حضرت امام خمینی(ره) تعبیر بسیار جالبی در مورد رهبر جنبش تنباکو یعنی "مرحوم میرزای شیرازی" داشتند، ایشان در توصیف وی می‌گوید: میرزای شیرازی پیرمردی کوچک بود با عقلی بزرگ.
آری این عالم و زعیم شیعه طی چندین تلگراف به شاه ایران خواستار لغو امتیاز تالبوت شدند.
اما وقتی گوش شنوایی ندیدند، طی یک نامه 2 سطری چنین حکم دادند: ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﯿﻢ ((اﻟﯿﻮم اﺳﺘﻌﻤﺎل ﺗﻨﺒﺎﮐﻮ و ﺗﻮﺗﻮن ﺑﺎي ﻧﺤﻮ ﮐﺎن در ﺣﮑﻢ ﻣﺤﺎرﺑﻪ ﺑﺎ اﻣﺎم زﻣﺎن ﺻﻠﻮات اﷲ و ﺳﻼﻣﻪ ﻋﻠﯿﻪ اﺳﺖ.
)) بعد از صدور این فتوای ساده و کوتاه اا عمیق و ژرف، دریای آشفته مردم به طوفانی عظیم تبدیل شد و همگان آن را به عنوان وظیفه شرعی بر خود واجب و از آن پیروی نمودند، تا جایی که قلیان ها شکسته شد.
این فتوای تاریخی حتی در داخل قصر های ناصر الدین شاه نیز تحقق یافت تا جایی که زنان شاه با شکستن قلیان و تحریم شاه خواستار لغو امتیاز شدند.
فتواي تاريخ‌ساز ميرزاي شيرازي، ضمن جلوگيري از حراج ايران، نخستين جنبش گسترده مردمي عليه سلطه خارجي را شكل داد و تأثيرات به سزايي در تحولات بعدي ايران گذاشت.
نکته‌دیگری که در قیام تنباکو خود را به وضوح نشان داد، حضور زنان در این عرصه بود.
اولین تظاهراتی که زنان در آن شرکت داشته‌اند در قیام تنباکو به ثبت رسیده است.
پیش از این ما حضور این چنینی زن‌ها را نداشته‌ایم.
این طوفان و فشار بیش از حد مردم و علماء سرانجام به نتیجه رسید و قرارداد تالبوت لغو گردید.
مرحوم مدرس در مورد قیام تنباکو و تاثیرش بر سلطنت می‌گوید: "درخت سلطنت در ایران در اثر قیام تنباکو آسیب دید و بعد از آن هم این درخت نتوانست پکه- جوانه‌ای – بزند.
" امام خميني (ره) كه خود به عنوان مرجعي بزرگ، رهبري حركت عظيم انقلاب اسلامي را بر عهده داشت، مسئله‌ي در هم تنيدن روحانيت و مردم و فتواي تاريخي ميرزاي شيرازي را چنين بيان نموده است: «آن مرحوم كه در سامره تنباكو را تحريم كرد، براي اين كه ايران را تقريباً در اسارت گرفته بودند به واسطه قرارداد تنباكو، ايشان يك سطر نوشتند كه تنباكو حرام است.
حتي بستگان خود آن جائر (ناصرالدين‌شاه) و حرامسراي آن جائر ترتيب اثر دادند به آن فتوا و قليانها را شكستند و در بعضي جاها تنباكوهايي كه قيمت آن هم زياد بود در ميدان آوردند و آتش زدند و شكست دادند آن قرارداد را و لغو شد قرارداد و يك چنين چيزي و آنها ديدند كه يك روحاني پيرمرد در كنج دهي از دهات عراق يك كلمه مي‌نويسد و يك ملت قيام مي‌كند و قراردادي كه ما بين شاه جائر و انگليسي‌ها بوده است، به هم مي‌زند و يك قدرت اين طوري دارد او.
» ویژگیهای بارز نهضت تنباکو: الف:اسلامی بودن مهمترین عامل پیروزی نهضت تنباکو ماهیت اسلامی آن بود، زیرا تنها عامل و انگیزه ای که می توانست توده های مردم ایران را با آن وسعت به حرکت در آورد و آنها را به ایثار و فداکاری و از جان گذشتگی وادارد اعتقادات اسلامی و مذهبی بود.
ب:اطاعت از روحانیت انگیزه ی این عمل نیزناشی ازاعتقادات اسلامی درقلوب مردم ایران به ویژه مذهب تشیع بود.
روحانیت به عنوان ادامه دهندگان راه ائمه ی معصومین علیهم السلام مورد پذیرش و احترام توده ی مردم بودند و به همین دلیل ارتباطات گسترده آنان در سراسر ایارن با مردم باعث گسترش قیام شد.
ج:عمومی بودن نهضت حضور در صحنه و ادامه ی نهضت تنباکو متعلق به گروه خاصی از مردم نبود،بلکه همه ی طبقات و اقشار مردم در آن نقش داشتند.
زنان ایرانی برای اولین بار با نمایش قهرمانه و شور انگیز، حضور خود را در تاریخ مبارزات ایران به نمایش گذاشتند و حتی رهبری و تظاهرات خیابانی را در چند نقطه به عهده گرفتند.
د:استقامت و فداکاری مردم و رهبران استقامت رهبری و مردم در تمام مراحل نهضت به چشم می خورد وقتی فتوای تحریم صادر شد،همه مردم از آن اطاعت کردند و شایعه ی جعلی بودن و لغو امتیاز داخلی نتوانست مردم را راضی کند و تا لغو کامل آن و اعلام رسمی دولت و شرکت رژی پایداری کردند.
آنها در این راه از جان و مال خود مایه گذاشتند، از معامله با شرکت رژی خودداری کردند و گاه اموال و دارایی خود را به آتش کشیدند و وسایل استعمال دخانیات را شکستند تا سرانجام به پیروزی رسیدند.
آثار شگفت انگیز انقلاب تبباکو: 1.
افزایش قدرت و نفوذ مرجعیت و علماء در بین مردم، ضرورت التزام به احكام دين، رعايت حكم مرجع تقليد و پذيرش فراخوان علما براي مقاومت 2.
قدرت پنهانی اسلام را نشان داد.
3.
اعتماد به نفس مردم در کشور، مقاومت مردمي، خودباوري و بيداري 4.
تضعیف موقعیت و نفوذ کشورهای استعمارگر به خصوص انگلیس در ایران 5.
استبداد‌گريزي، مقابله با استيلاي بيگانه 6.
حضور زنان در صحنه‌ مبارزه 7.
همگاني بودن نهضت 8.
اتحاد گروه‌ها و اصناف مختلف نتیجه: این نهضت بزرگ در تاريخ کشور ما يک نقطه روشن و سرآغاز تحولات مبارکي شد که در نهايت به پيروزي انقلاب اسلامي و جاري شدن شريعت اسلامي در احکام حکومتي و حاکميت سياسي اسلام انجامید.
اين نهضت نماد اقتدار مرجعيت معظم شيعي است که زمينه را براي حضور روحانيت شيعه به شکلي عملي در عرصه سياست فراهم کرد.
نهضت تنباکو، بحق يک قيام سياسي تمام عيار بود که به واسطه درايت، هوشياري و نفوذ اجتماعي آن فقيه عالي مقام، به يکي از شيرين‌ترين پيروزي‌هاي مسلمانان بر استعمار آن روز مبدل شد.
قیام اسلامی تنباکو را می توان اولین نهضت بیداری مردم ایران برای به دست آوردن حقوق خود از بیگانگان و استبداد پادشاهان ایران دانست.
حاکميت ولايت فقيه و تشکيل حکومت اسلامي که ثمره انقلاب اسلامي مردم ايران در سال 57 بود را مي توان به نهضت تنباکو متصل دانست و صبغه مذهبی و ملی که در قیام تنباکو رخ نمود را می توان ریشه در نوعی بیداری دانست که به آن بیداری اسلا‌می می‌گویند.
آری تاریخ ثابت کرده است که هر کس که با ولایت و مرجعیت باشد و تابع آنها، خواهد دید سربلندی و شکوه خود را و هر کس بر ضد ولایت باشد چاره ای جز سقوط و تباهی ندارد.
انتهای پیام/2004/خ  

دیدگاه ها

اخبار استان قزوین
اخبار ایران و جهان