بررسی عملکرد ۴ ساله سیاست خارجی دولت روحانی نشان از ضعف شدید عملکرد در مواجهه با اتفاقات مهم دارد.
* سیاست خارجی منهای عزت، حکمت و مصلحت
کارنامه سیاست خارجی دولت روحانی علی رغم ادعاهای فراوان دولتیها و رسانههای حامی جناح دولت، در بسیاری از حوزهها با ضعفهای شدید و کاستیهای فراوان مواجه است. در واقع اگر برجام را از گزارش عملکرد وزارت خارجه دولت روحانی حذف کنیم آنچه باقی می ماند مجموعه ای از پسرفت ها و کمکاریهاست. برای تشخیص بهتر نقاط مبهم کارنامه این دستگاه در حدود ۴ ساله گذشته نگاهی میاندازیم به مهمترین رخدادهای این حوزه.
الف- تحقیر شهروندان ایرانی در سایر کشورها و سکوت وزارتخارجه؛
- تجاوز به دو پسر ایرانی توسط سعودیها: ماجرای تجاوز ماموران سعودی به دو نوجوان ایرانی در فرودگاه جده، از غم انگیز ترین اتفاقات رخ داده در زمان دولت تدبیر بود. این هتک حرمت که موجی از احساسات مردمی را به همراه داشت اما در مقابل دستگاه سیاست خارجی در پیگیری ماجرا تعلل کرد که باعث شد اخبار ضدونقیضی از محاکمه ماموران خاطی به گوش برسد.
- بازداشت معلمان ایرانی در کویت: مهر سال ۹۴ خبر دیگری از هتک حرمت به شهروندان ایرانی به گوش رسید که براساس آن، تعدادی از معلمین ایرانی که برای اجرای ماموریت خود به کویت رفته بودند، با بدترین شیوه دستگیر شدند. براساس اخبار منتشره این شهروندان ایرانی همچون شیوههای قرون وسطی با دستبند و پابند با دلایل واهی توسط رژیم کویت ربوده شدند و تا مدتها اجازه ارتباط با خانواده خود در کشور را نداشتند. در این ماجرا و پیگیری حقوق این افراد نیز بی عملی وزارت خارجه مشهود بود.
- بازداشت کودک ۵ ساله ایرانی در آمریکا: موضوع بازداشت کودک ۵ ساله ایرانی در فرودگاه بین المللی دالس واشنگتن خیلی سریع به یکی از اخبار اصلی رسانههای جهان تبدیل شد مخصوصا زمانی که شان اسپایسر سخنگوی کاخ سفید در توجیه این مسئله با بیان اینکه احتمال تروریست بودن کودک ۵ ساله وجود دارد گفته بود: تصور اینکه این کودک تهدیدی علیه امنیت ملی آمریکا نبوده، «نادرست و گمراه کننده» است. این مسئله نیز همچون سایر مسایل با تساهل وزارت خارجه مواجه شد.
- فاجعه غمانگیز منا: شهادت تعداد زیادی از زائران بیت الله الحرام که در میان آنها بیش از ۴۶۴۴ ایرانی نیز وجود داشت، اتفاق تلخی بود که در مراسم حج سال ۱۳۹۴ ودر صحرای منا رخ داد. قسمت غم انگیز ماجرا آن جاست که مسئولین دولت یازدهم که قصد داشتند برای بررسی وضعیت زوار ایرانی به عربستان سفر کنند با در بسته مواجه شدند و حتی برای وزرای ما نیز ویزا صادر نشد. از مسایل قابل توجه در این زمینه میتوان به درخواست خارج از عرف محمدجواد ظریف از امیر کویت اشاره کرد هنگامی که وی به همراه رئیسجمهور برای شرکت در مجمع سازمان ملل در نیویورک حضور داشت، از پادشاه کویت درخواست کرد میانجیگری کند تا وزرای ایرانی برای بررسی وضعیت زوار و حادثه دیدگان منا وارد عربستان شوند. نحوه درخواست ظریف از امیر کویت با انتقادات بسیاری از سوی کارشناسان مواجه شد که آن را خلاف عزت میدانستند.
ب - وقتی مردم و مسئولین اجازه ورود ندارند؛
ج - دومینوی قطع ارتباط کشورها با ایران؛
پس از بی تحرکی وزارت خارجه در پیگیری ماجرای تجاوز به دو نوجوان ایرانی و همچنین بررسی فاجعه منا و... برخی از افراد با اقدام خارج از عرف خود، وارد سفارت عربستان شدند که این موضوع دست آویزی قرار گرفت تا رژیم سعودی روابط خود را با ایران قطع کند.
پس از تعلیق ارتباط میان ایران و سعودیها، دومینوی قطع ارتباط به سایر کشور ها رسید که در حمایت از سعودیها و مخالفت با ایران، روابط خود را با کشورمان قطع کردند. گرچه این دومینوی قطع ارتباط شامل کشورهای ناشناخته و فقیری نظیر جیبوتی، سومالی و کومور رسید، اما کشورهای دیگری نظیر امارات و سودان نیز روابط خود را با ایران قطع کردند.
قطع ارتباط سایر کشورها با ایران، گرچه دلایل مختلفی داشت لیکن بی عملی وزارت خارجه در این زمینه و جلوگیری نکردن از این سلسله موارد قابل تامل است. در واقع با این که کشورهای قطع کننده ارتباط ناشناخته بودند ولی وظیفه وزارت خارجه در ایجاد تعامل و همکاری با سایر مناطق جهان است. موضوعی که در دولت روحانی مغفول مانده و تمام تمرکز تیم سیاست خارجی بر کشورهای اروپایی و آمریکایی برای تعامل قرار گرفته است.
د - حمله به سفارتخانههای ایران در سایر کشورها؛
این مواردی که مطرح شد بخشی از اتفاقاتی است که میتوانست در صورتی که دستگاه سیاست خارجی توجه بیشتری به آن میکرد، موجب تکرار نشدن این قبیل مسایل میشد اما آنچه در عمل اتفاق افتاد وزارت خارجه دولت روحانی تمام توان خود را مصروف انعقاد توافق هسته ای و برجام کرد و در آخر آنچه از همین برجام نیز مانده به جز نقض عهد متعدد طرف های دیگر و همچنین تجاوز به روح برجام، "تقریبا هیچ" است.
انتهای پیام/1404
منبع: مشرق
دیدگاه ها