روحانی محبوبیت برجامی خود را از دست داده است

شبکه خبری بلومبرگ

ایران شروع به ثبت نام نامزدهای بالقوه برای انتخابات ماه آینده کرده است و این آغاز رقابت‌هایی است که در دیدگاه کلی حکم تایید یا رد سیاست تعامل با غرب حسن روحانی است.

در روز اول ثبت نام نه حسن روحانی، رییس جمهور کنونی، حضور داشت و نه ابراهیم رئیسی، روحانی اصول گرای ۵۶ ساله که اعلام غیرمنتظره حضور او در روز یکشنبه، صحنه انتخابات را که تا پیش از این برای رییس جمهور سرراست و هموار به نظر می رسید، تکان داد.

انتخابات مشخص خواهد کرد که آیا ایران به سیاست روحانی از جمله توافق هسته ای پایبند می ماند یا نه، روحانیِ میانه رو روز به روز در قبال وضعیت اقتصادی مستاصل تر می شود که به گفته منتقدان هنوز نتوانسته به طبقات محروم در ایران منفعتی برساند- انتقاداتی که حتی در سخنرانی رهبر ایران برای سال نو هم بازتاب یافت.

روحانی ۶۸ ساله، روز دوشنبه از عملکرد اقتصادی خود در یک کنفرانس مطبوعاتی طولانی، دفاعی سرسختانه انجام داد... در حالی که او رسما نامزدی خود را برای انتخابات آتی اعلام نکرد، باور عمومی این است که او برای دور دوم ریاست جمهوری وارد عرصه خواهد شد. به گفته روحانی وضعیت اقتصادی در دولت او بهبود یافته و نشانه ان کنترل تورم، تثبیت نرخ ارز و تقویت رشد اقتصادی بوده است.

به اعتقاد «علی واعظ»، تحلیل گر گروه بین المللی بحران، اقناع طبقات محروم به این که در دوره دوم او وضعیت بهتری خواهند داشت، کلید افزایش شانس روحانی است: " بی تردید روحانی باید با توسل به آراء خاکستری و رای دهندگان کم درآمد پایگاه رای خود را گسترش دهد، کسانی که نسبت به وعده های پوپولیستی بهبود سریع اقتصادی تلقین پذیر هستند. رای دهندگان پردرآمد همین حالا در سبد رای او هستند، چرا که احتمال گرایش آن ها به سوی اصول گرایان ضعیف است."

روحانی در همان دور اول انتخابات ۲۰۱۳ به پیروزی رسید و این عمدتا مدیون تفرّق نامزدهای اصول گرا بود. او کار خود را عادی سازی روابط با غرب قرار داد و تلاش کرد که کشور را به روی تجارت و سرمایه گذاری خارجی باز کند.

انتخابات ماه آینده این سیاست را در خطر قرار می دهد چون اصول گرایان ایران نسبت به آمریکا و متحدان آن رویکرد خصمانه تری دارند- گرچه روشن نیست که آیا پیروزی اصول گرایان منجر به کنار کشیدن ایران از توافق هسته ای شود که مورد تایید رهبر جمهوری اسلامی هم قرار گرفت.

علی واعظ می گوید: " کارزار این دوره دیر کلید خورده است. هر چه روحانی زودتر کارزار تبلیغاتی خود را آغاز کند، رقبا زودتر علیه او بسیج می شوند."

از سوی دیگر، روابط آمریکا با ایران در دوره ترامپ رو به چالش رفته است. کاخ سفید، بعد از آزمایش موشکی  تهران را در وضعیت «تحت اخطار» قرار داده و اتباع ایران را از ورود به خاک آمریکا منع کرده است. بعد از (ادعای) حمله شیمیایی در «خان شیخون»، پشتیبانی ایران از رییس جمهور سوریه نیز مورد انتقاد شدید آمریکا قرار گرفت.

توافق هسته ای به ایران اجازه داد که تولید نفت خود را از ۲.۵ میلیون در ۲۰۱۳ به ۳.۸ میلیون بشکه در روز برساند، ولی باقی ماندن تحریم ها جلوی سرمایه گذاری و معاملات تجاری را گرفته است، و روحانی نتوانسته انتظاراتی را که از توافق هسته ای در ایران به وجود آمده بود، برآورده سازد.

وقتی (در کنفرانس خبری) خبرنگار روزنامه همشهری پرسید که چرا وعده حل مشکلات در ۱۰۰ روز محقق نشد، روحانی در پاسخ گفت که اصولا چنین قولی نداده بود و این که ۴ سال است که منتظر پرسیده شدن این سوال از خود است. او افزود: " تنها کسی که عقل ندارد قول حل مشکلات در ۱۰۰ روز را می دهد."

پایگاه تحلیلی «فارن پالیسی»

روحانی انقلابی، ابراهیم رئیسی، روز یکشنبه آمادگی خود را برای ورود به رقابت های ریاست جمهوری اعلام کرد و در قامت یک رقیب بالقوه جدی برای رییس جمهور کنونی، حسن روحانی، ظاهر شد.

روحانی، نامزد «اصلاح طلب» که در ۲۰۱۳ عمدتا با حمایت رای دهندگان جوان و بانوان به پیروزی رسید، بسیاری از طرفداران خود را به واسطه عدم توفیق در بهبود وضعیت اقتصادی، علی رغم برداشته شدن تحریم ها طبق توافق هسته ای، ناامید کرده است.

رئیسی، یک چهره اصول گرای شناخته شده، مسوولیت های سیاسی گسترده ای داشته و تا همین چند ماه پیش، دادستان کل ایران بود. «احمد مجیدیار»، مدیر پروژه ایران در موسسه خاورمیانه در آمریکا، می گوید  رئیسی تا به این جا «رعب آورترین» حریف برای روحانی است. به باور مجیدیار، در حالی که بعید می رسد که پایگاه رای روحانی به رئیسی اقبال نشان دهد، او می تواند روی رای مناطق روستایی و شهرهای کوچک حساب کند، در صورتی که بتواند اجماع اصول گرایان را روی خود به دست آورد.

قطعا رئیسی روی رکود اقتصادی دست خواهد گذاشت و از تجربه گسترده خود در حکومت برای به چالش کشیدن روحانی استفاده خواهد کرد.

رئیسی در بیانیه روز یکشنبه خود گفت که «مسوولیت دینی و انقلابی» باعث حضور او در عرصه انتخابات شده و متذکر شد که " یک تغییر اساسی در مدیریت اجرایی کشور نیاز است" و باید دولتی که با " فقر و فساد" مبارزه کند، روی کار بیاید.

در این انتخابات مساله رابطه با آمریکا نقش پررنگی خواهد داشت، رابطه ای که از انقلاب ۱۹۷۹ به این سو خصمانه بوده است، ولی در دوره دوم ریاست جمهوری اوباما تغییراتی در ان ایجاد شد. از زمان به قدرت رسیدن ترامپ، دوباره روابط رو به تیرگی رفته است و ترامپ به واسطه خصومت با ایران به سوی محکم کردن پیوندهای آمریکا با کشورهای سنّی منطقه رفته است.

اما در موضوع سوریه، مجیدیار معتقد است: " اصول گرایان این استدلال را مطرح خواهند کرد که حمله موشکی ترامپ به سوریه نشانه شکست سیاست تعامل با آمریکاست. در حالی که میانه روها استدلال خواهند کرد که این مساله بیش از پیش نیاز به دیپلماسی و ارتباطات بیشتر برای رفع تنش ها را برجسته می سازد."

شبکه خبری «الجزیره»

در ۱۹ می، ایرانی ها بار دیگر در انتخابات شرکت خواهند کرد. آیا روحانی دوباره انتخاب خواهد شد؟ او کشور را از تحریم های سنگین خلاص کرد، ولی به گفته ناظران، هنوز تا کسب دستاوردهای گسترده سیاسی، اقتصادی و اجتماعی فاصله دارد.

از ۱۹۸۱، هر رئیس جمهور ایران دو دوره متوالی انتخاب شده است. برخی قراین نشان می دهد که ممکن است روحانی این رویه را تغییر دهد.

«سعید جعفری»، روزنامه نگار ساکن تهران، در سپتامبر گذشته در «المانیتور» نوشته بود که چند دسته از مردم نسبت به روحانی «نارضایتی» دارند- از جامعه فرهنگی تا اقشار کم درآمد: " اقتصاد بیمار ایران شاید بزرگ ترین چالش پیش روی روحانی و دولت او باشد....روحانی بدون تحقق وعده هایش می تواند رئیس جمهوری یک دوره ای باشد."

رهبر جمهوری اسلامی، آیت الله علی خامنه ای، هم در پیام نوروزی خود در ۲۰ مارچ، از اوضاع اقتصادی کشور گلایه کرد.

«آرین طباطبایی»، پژوهشگر مهمان دانشگاه جرج تاون، به الجزیره گفت: " دولت روحانی در اقتصاد گام هایی را برداشته است، ولی برای عموم مردم این گام ها کافی نیستند. این یعنی روحانی آن محبوبیت هیجانی را که بابت توافق هسته ای به دست آورده بود، از دست داده است. پس حتی اگر او دوباره هم انتخاب شود، باید تلاش کند تا دوباره اعتماد عمومی را به دست بیاورد."

«پیام محسنی»، مدیر پروژه ایران در دانشگاه هاروارد، از تحول اساسی دیگر در تغییر وضعیت روحانی در روند انتخابات می گوید و آن، اجماع جناح مخالف دولت روی یک نامزد است: " در آخرین انتخابات ریاست جمهوری، اصول گرایان نتوانستند پشت یک نامزد واحد متحد شوند، که این موضوع انسجام و پایگاه رای آن ها را دچار انشقاق کرد و به روحانی اجازه داد که در دور اول برنده شود. روحانی بر خلاف رقبای خود، توانست حمایت اصلاح طلبان، میانه روها و بخش قابل توجهی از محافظه کاران را به دست بیاورد که منافع اقتصادی آن ها به واسطه تحریم ها به خطر افتاده بود."

روحانی هنوز رسما اعلام نامزدی نکرده است، ولی سخنگوی او، محمدباقر نوبخت، تلویحا از حضور او برای انتخاب مجدد خبر داد؛ در هفته های اخیر، روحانی به شدت پرکار بوده است، ملاقات با رای دهندگان در سرتاسر کشور، از زاهدان در شرقی ترین نقطه تا اهواز در غربی ترین نقطه.

روحانی در ۱۰ فوریه از ترامپ و برخی رهبران کشورهای خلیج فارس را مورد انتقاد قرار داد و آن هار «سیاستمداران تازه کار» خواند.

پیام محسنی معتقد است که با وجود اتخاذ این ادبیات در سیاست خارجی در واکنش به رفتار ترامپ، در عمل چیزی در سیاست خارجی روحانی تغییر نخواهد کرد چرا که او " به شدت به دنبال تنش زدایی است."

محسنی البته به وعده های محقق نشده اقتصادی روحانی هم اشاره می کند که پاشنه آشیل اوست: " با لحاظ قول های اقتصادی بزرگی که روحانی داده بود، که عمدتا منوط به لغو تحریم ها می شد، اگر وضعیت اقتصادی ایران بهبود قابل ملاحظه ای پیدا نکند، بیشتر تقصیرها متوجه او خواهد شد."

در پایان گزارش الجزیره آمده است: " ایرانی ها در ۱۹ می حکم خود را درباره روحانی خواهند داد."



انتهای پیام/1404