به گزارش سرویس فرهنگ و هنر
صبح قزوین ؛ یکی از ویژگی‌های جالب که بیش از پیش می‌تواند نوعی جاذبه گردشگری در استان محسوب شود، تنوع اقوامی است که در نقاط مختلف آن پراکنده شده‌اند و زبان‌های بومی خود را حفظ کرده‌اند.
یکی از ویژگی‌های جالب که بیش از پیش می‌تواند نوعی جاذبه گردشگری در استان محسوب شود، تنوع اقوامی است که در نقاط مختلف آن پراکنده شده‌اند و زبان‌های بومی خود را حفظ کرده‌اند. این اقوام ضمن اشتراکاتی که در خصوص برپایی آیین‌های ویژه نوروز دارند، هر کدام بنا به آداب و سنن خود، رنگ‌های زیبایی به این بهار ایرانی افزوده‌اند.
آیین‌های پیش از نوروز لرهای قزوین
یک پژوهشگر فرهنگ عامه با بیان اینکه لرهای قزوین، حتماً از یک هفته مانده به «کُله چارشنبه» (چهارشنبه‌سوری) شروع به خانه‌تکانی برای عید نوروز می‌کنند، گفت: لرها اعتقاد دارند، اگر «کُله» بیاید و خانه آن‌ها را کثیف ببیند، کاری می‌کند که منزلشان تا آخر سال آینده یا دست‌کم تا «کُله‌چارشنبه» بعدی کثیف بماند.
«احد چگینی» رسم «دستمال‌وَنی» (دستمال انداختن) را از جمله آیین‌های لرها در شب عید عنوان کرد و افزود: مطابق این رسم، مردان جوان، دستمالی را لای در خانه اقوام می‌گذاشتند، در را می‌زدند و وقتی یکی از اعضای خانه در را باز می‌کرد، با گفتن عبارت «تُخ تُخ» از او طلب تخم‌مرغ می‌کردند که به این خاطر به این آیین، «تُخ‌تُخ‌زنی» هم می‌گویند.
دعای باران
این شاعر قزوینی با بیان اینکه عید دیدنی‌های لرها، به صورت دسته‌جمعی، خانه به خانه و محله به محله انجام می‌شود، گفت: طبق رسم لرهای چگینی، اگر کسی سال گذشته عزیزی را از دست داده باشد، پس از تحویل سال، خانه می‌ماند و اقوام به دیدن او می‌روند. ضمن اینکه فرد داغ‌دیده، از گذاشتن آجیل و شیرینی جلوی مهمان‌ها، به علت اینکه تداعی‌کننده فضایی شاد هستند، معذور است.
چگینی، «دعای باران» را از جمله مراسم لرهای قزوین، پس از فرارسیدن نوروز دانست و اضافه کرد: برای انجام این دعا، عروسکی را لباس به تن کرده، تزئین می‌کنند و با گشتن در کوی و محله، دعایی برای فرو فرستادن باران می‌خوانند.
بخت‌گشایی دختران تاکستانی در چهارشنبه‌سوری
یک مردم‌شناس تاکستانی درباره آیین‌های مرتبط با نوروز نزد مردم تات‌زبان، گفت: یکی از رسم‌هایی که در شب چهارشنبه‌سوری برای گشودن بخت دختران انجام می‌شود، «فال‌گوش» نام دارد که طی آن، دختران دم بخت در مکان‌های عمومی، می‌ایستند و به صحبت‌های رهگذران گوش می‌کنند. اگر صحبت‌های عابران، درباره موضوعات شادی‌بخش و امیدوار‌کننده باشد، آن را به فال نیک می‌گیرند و در غیر این صورت، صحبت‌ها به فال بد گرفته می‌شود.
«عباس تات» در این خصوص ادامه داد: طبق رسم دیگری، زن‌هایی که دختر شوهر نکرده داشتند، قفل بسته‌ای می‌خریدند و هنگام مراسم چهارشنبه‌سوری، شب‌هنگام آن قفل را به نیت بازگشایی بخت دخترشان باز می‌کردند و باور داشتند که دخترشان به زودی به خانه بخت می‌رود.
وی با اشاره به دیگر آیین‌هایی که از سوی تاکستانی‌ها در سه‌شنبه آخر سال انجام می‌شود، بیان کرد: عصر روز سه‌شنبه آخر سال، باغداران از قبرستان کهنه چند قطعه سنگ بر می‌دارند و اگر درختی کم بار باشد یا بار نیاورد، یک قطعه سنگی در شب چهارشنبه در لابه‌لای شاخه‌های درخت می‌گذارند و معتقدند با این تمهید، درختان میوه بیشتری می‌دهند.
از «شال‌اندازی» تا «گلاب‌ریزی»
این پژوهشگر «شال‌اندازی» را از جمله آیین‌های مردم تاکستان در شب عید دانست و ادامه داد: در شب عید داماد شالی را که از پشم گوسفند بافته می‌شد، به کمر می‌بست، به بام خانه عروس می‌رفت و شال را از سوراخ بام به درون خانه آویزان می‌کرد در این موقع مشاجرات لفظی که بیشتر جنبه شوخی داشت و غرض از آن کشف هویت شال‌انداز بود، درمی‌گرفت.
تات درباره رسم‌هایی که تاکستانی‌ها هنگام نوروز به جا می‌آورند، گفت: پس از حلول سال نو، خانواده‌های تاکستانی، یک نوزاد تازه به دنیا آمده یا یک بره گوسفند را برای برکت دادن به رزق و روزی خود، وارد خانه می‌کردند و باور داشتند قدم این دو برایشان مبارک است.
وی کشمش، بادام و گردو را از جمله تنقلات پذیرایی روزهای عید نزد تاکستانی‌ها عنوان کرد و افزود: هنگام عید دیدنی‌ها، دختران مجرد هر فامیل، یک پارچ محتوی گلاب دست می‌گرفتند و ضمن خوشامدگویی و خیرمقدم گفتن به مهمان‌ها، روی دست بزرگ‌ترهایی که به خانه‌شان می‌آمدند، گلاب می‌ریختند.
شیرینی‌های نوروزی مردم بوئین‌زهرا
یک تاریخ‌نگار با یادآوری اینکه مردم بوئین‌زهرا، کهن‌ترین پاسدارندگان آیین‌های نوروزی هستند، گفت: طبق سنن قدیمی، بوئین‌زهرایی‌ها باور دارند زمین در فصل زمستان، 2 بار نفس می‌کشد که به اولی، «اوغری نفس» یا نفس دزدکی و به دومی، «دوغری نفس» یا نفس راستین می‌گویند که زمان آن، 20 روز مانده به عید نوروز است.
«علی خلج‌طایفه» با بیان اینکه مردم ترک‌زبان استان از یک ماه قبل خود را برای برپایی نوروز باستانی آماده می‌کنند، اضافه کرد: مردم بوئین‌زهرا، در روزهای نزدیک به عید، شروع به پختن شیرینی‌های خانگی می‌کنند و با استفاده از آرد، تخم‌مرغ و شکر به عنوان مواد اصلی، شیرینی‌های سنتی مخصوص به نام‌های «قتلمه»، «پادرازی» و «کوکا» درست می‌کنند.
وی پرتاب ظروف کهنه از پشت‌بام و شکستن آن‌ها را از جمله آیین‌های مردم بوئین‌زهرا، در لحظات مانده به پایان سال دانست و ادامه داد: به علت اینکه آن زمان رسانه‌های ارتباط جمعی مانند امروز وجود نداشت، ساکنان این منطقه از طریق شنیدن نوای ساز و دهل متوجه می‌شدند نوروز فرارسیده است.
آشتی بوئین‌زهرایی‌ها؛ پس از سال تحویل
یک کارشناس فرهنگ مردم درباره آداب و رسوم ساعات مانده به حلول سال نو بین بوئین‌زهرایی‌ها نیز، گفت: اگر ساعت تحویل سال در ساعت‌های بامدادی و اوایل صبح بود، مردمان بوئین‌زهرا سعی می‌کردند به هر شکلی که شده تا موقع رسیدن سال جدید بیدار بمانند؛ چرا که معتقد بودند اگر خواب بمانند، تا آخر سال بختشان خفته می‌ماند.
«علی خلج‌طایفه» با ذکر اینکه بوئین‌زهرایی‌ها، عید دیدنی‌هایشان را از خانه پدربزرگ شروع می‌کنند، افزود: اگر برخی از اعضای فامیل با هم قهر بودند، آشتی مجددشان را به فرارسیدن عید نوروز موکول می‌کردند و وقتی سال نو آغاز می‌شد، تمام اختلافات و کدورت‌ها را دور می‌ریختند.
خلج‌طایفه با یادآوری اینکه مردمان ترک‌زبان بوئین‌زهرا، شب‌نشینی در اولین روز سال را بدشگون می‌دانند، گفت: یکی از رسوم جالب آن‌ها در دقایقی مانده به تحویل سال این است که مقداری پول خرد در دست می‌گیرند و مدام این سکه‌ها را از این دست به آن دست می‌کنند؛ با این نیت که سالی پر از داد و ستد تجاری داشته باشند.
انتهای پیام/2002
دیدگاه ها