به گزارش خبرنگار اجتماعی
صبح قزوین -اعظم میرزایی
استفاده گسترده از سموم شیمیایی در بخش کشاورزی با شروع فصل بهار فعالیت عمده کشاورزان نیز آغاز می‌شود، بیل زدن زمین، حرس علف‌های هرز، آبیاری و سمپاشی جزو کارهایی است که تقریبا همه کشاورزان برای داشتن محصولی بهتر و مشتری پسندتر انجام می‌دهند.
از سال‌ها قبل با تغییر فرهنگ مصرف در بین خانوارهای ایرانی، الگوی کاشت، داشت و برداشت محصولات کشاورزی نیز تغییر کرد تا کشاورزان همسان با نیاز و درخواست مردم محصولی خوش رنگ و لعاب‌تر و به قول معروف مجلسی‌تر را روانه بازار کنند.
اما این تغییر ظاهر محصولات، نیازمند استفاده از سم‌ها و کودهای شیمایی برای جلوگیری از حمله آفات به محصولات کشاورزی بود، سمومی که بدون محدودیت و اعمال قوانینی برای جلوگیری از استفاده بی‌رویه در اختیار کشاورزان قرار می‌گرفت و متاسفانه این روند همچنان ادامه دارد.
اثرات مخرب سموم بر سلامت انسان
طبق تحقیقات انجام شده سموم شیمایی و آفت کش‌هایی که در مزارع استفاده می‌شوند می‌توانند به صورت مستقیم یا غیرمستقیم برای سلامت انسان‌ها خطرناک بوده و اثرات مخربی داشته باشند.
استفاده غیر کارشناسی و بیش از اندازه از کود و سموم شیمیایی محصولات کشاورزی را به محصولاتی خطرناک تبدیل کرده است؛ باقیمانده سموم در محصولات کشاورزی گاهی به حدی زیاد است که حتی بر طعم محصولات نیز تأثیر می‌گذارد، پس از مصرف این محصولات توسط فرد بیماری‌ها و عوارض غیر قابل جبرانی از جمله انواع سرطان‌ها ایجاد می‌شود و کارشناسان وجود محصولات ناسالم را یکی از مهم‌ترین علل شیوع سرطان در کشور می‌دانند.
.jpg)
قاچاق سموم و کودهای شیمیایی
در کشورهای توسعه یافته سال‌ها است که مصرف سم و کود شیمیایی به صورت قابل توجهی کاهش یافته است اما روند رو به رشد استفاده از این سموم هنوز در ایران ادامه دارد و البته قاچاق سموم و کودهای شیمیایی نیز به این امر دامن می‌زند.
در بسیاری از فروشگاه‌های عرضه سم، کارشناس فنی حضور ندارد و در بحث فروش و نگهداری آفتکش‌ها اصول علمی رعایت نمی‌شود.
توجه ویژه به دوره کارنس
همچون سایر محصولات بسیاری از آفتکش‌ها با طیف گسترده‌ای از مجاری غیر رسمی وارد کشور شده که در کیفیت اصالت این نوع آفتکش‌ها شک وجود دارد زیرا این سموم قاچاق هستند.
بعضی از سموم قاچاق غیر مجاز هستند و یا مقدار ماده مؤثر در آنها کمتر یا بیشتر از حد مجاز است که ضررهای غیر قابل جبرانی را به محیط زیست و سلامت افراد وارد می‌کند.
یکی دیگر از نکات قابل توجه و مهم ناآگاهی کشاورزان از اصول اولیه استفاده از سموم شیمایی در مزارع است و زمان مصرف یا دوره کارنس "فاصله سمپاشی تا برداشت" را رعایت نمی‌کنند و این امر موجب می‌شود که محصول در زمان منع مصرف عرضه شود و سموم شیمایی بیش از حد مجاز وارد بدن مصرف کننده شود.
طیف گسترده سموم و کودهای شیمیایی
پیمان قجربیگی معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی قزوین با اشاره به وجود طیف گسترده‌ای از سموم در کشور، می‌گوید: علف‌کش‌ها، جونده‌کش‌ها، کرم‌کش‌ها و ... جزو سموم دفع آفات هستند که همانند داروها استفاده بیش از حد مجاز آنها سبب بروز مشکلاتی خواهد شد.
وی ادامه می‌دهد: کاربرد سموم شیمیایی باید تحت نظارت باشد، توجه به اینکه چه سمی، در کجا، به چه مقدار و چه زمانی استفاده می‌شود نکته مغفول در استفاده از سموم کشاورزی است که می‌تواند آسیب‌رسان باشد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین، اضافه می‌کند: در حال حاضر سموم شیمیایی در اکثر مناطق مورد استفاده قرار می‌گیرند اما معمولا به مدت زمانی که باید از زمان سمپاشی تا عرضه محصول طی شود، توجهی نمی‌شود.
نبود ناظران فنی، نقطه مغفول در سیستم کشاورزی
قجربیگی با اشاره به اقداماتی که در سال‌های اخیر در جهاد کشاورزی برای حل این مشکل صورت گرفته اشاره و عنوان می‌کند: یکی از مشکلات بزرگ ما در این حوزه نبود ناظر فنی بر مزارع است، در واقع هیچ نظارتی بر نوع و مقدار مصرف سموم کشاورزی در مزارع وجود ندارد.
وی ادامه می‌دهد: یکی از پیشنهادات جهادکشاورزی در برنامه ششم وجود مسئول فنی و ایجاد سیستم نظارتی همچون کارخانه‌جات در مزارع کشاورزی است.
شناسنامه‌دار کردن محصولات کشاورزی
این مسئول تصریح می‌کند: در حال حاضر مردم و فروشندگان نمی‌دانند که محصولی که خریداری می‌کنند از کدام منطقه کشور برداشت شده است اما با وجود مسئول فنی در مزارع و شناسنامه‌دار کردن محصولات بسیاری از مشکلات در این حوزه حل می‌شود.
قجربیگی در ادامه می‌گوید: با شناسنامه دار شدن محصولات کشاورزی و باغی زمان هر سمپاشی، نوع سم، محل برداشت محصول و سایر اطلاعات مورد نیاز دیگر توسط مسئول فنی بر روی محصولات درج می‌شود و این اطمینان را به خریدار می‌دهد که این محصول تحت نظارت مهندسین کشاورزی و پس از گذراندن "فاصله سمپاشی تا برداشت" در بازار عرضه شده است.
وی ادامه داد: وقتی محصولی شناسنامه‌دار باشد به راحتی می‌توان متوجه شد که این محصول از کدام منطقه و کدام مزرعه برداشت شده و تحت نظارت کدام مهندس کشاورزی مجوز برداشت دریافت کرده است، با اجرای این طرح وجود هرگونه مشکلی قابل ردیابی خواهد بود.
زمینه اشتغال مهندسان کشاورزی با اجرای طرح ناظران فنی
متخصص بهداشت و ایمنی مواد غذایی با تاکید بر اینکه حضور مسئولین فنی در مزارع و شناسنامه‌دار کردن محصولات راهکار اصلی حل این معضل است، می‌گوید: در صورت اجرای این طرح مشکلات اشتغال بسیاری از مهندسان کشاورزی حل می‌شود، سلامت مردم تامین می‌شود، هزینه‌های سلامت کاهش پیدا می‌کند و مصرف سموم نیز کمت خواهد شد.
قجربیگی با اشاره به فرهنگ خرید مردم، بیان می‌کند: همانطور که گفته شد سموم پس از استفاده به طی زمانی برای کاهش آسیب بر بدن انسان نیاز دارند اما به عنوان مثال در فرهنگ خرید، مردم خرید خیار قلمی را به خیار سالادی ترجیح می‌دهند، در صورتی که خیار قلمی قطعا باید زودتر چیده شود و قاعدتا سم باقی مانده بر روی آن بیشتر از خیاری است که در روزهای بعد برداشت می‌شود.
وی می‌گوید: استفاده از تمام سموم و کودهای شیمایی نیازمند نظارت است چرا در استفاده از کودهای شیمایی هم نظارتی وجود ندارد و در صورت استفاده بیش از حد مجاز کودها قطعا آب و خاک نیز آلوده شده و این آلودگی به محصولات نیز سرایت خواهد کرد.
این مسئول ادامه می‌دهد: چند سال است که این دغدغه در بین مردم ایجاد شده و حساسیت در جامعه بالا رفته و این اتفاق خوبی است که سبب شده تا مسئولین به صورت جدی پیگیر حد این مشکل باشند و خواسته مردم را تامین کنند.
راهکارهایی برای کاهش خطرات سموم کشاورزی
سیدعلی هاشمیان کارشناس طب سنتی در خصوص جلوگیری از اثرات ناشی از سموم شیمیایی می‌گوید: استفاده از آب لیموی تازه می‌تواند در کاهش اثرات سموم شیمایی موثر باشد.
.jpg)
وی اضافه می‌کند: کشاورزان باید در استفاده از سموم شیمایی به نکاتی از جمله میزان مصرف و رعایت زمان منع مصرف توجه داشته باشند تا کمترین اثرات سو مصرف این نوع از مواد تا حد امکان کاهش پیدا کند.
این کارشناس با اشاره به مکمل‌های شیمایی بیان می‌کند: برخی کشاورزان علاوه بر استفاده از سموم شیمیایی از تقویت کننده‌های شیمایی برای حجیم کردن میوه‌ها استفاده می‌کنند که معمولا چند روز پس از مصرف این نوع از مکمل‌ها محصول را به بازار عرضه می‌کنند که این اقدام بسیار خطرناک و برای سلامت مصرف کنندگان مضر است.
میوه‌ها را حتما پوست کنید
هاشمی ادامه می‌دهد: تمام دنیا به سمت استفاده از محصولات ارگانیک و محدود کردن استفاده از سموم شیمایی حرکت می‌کند و وظیفه وزارت کشاورزی است که حرکت کشور را برای قرارگیری در این مسیر هموار کند و توصیه‌های بهداشتی و تغذیه‌ای لازم را به مردم بدهد.
وی در توصیه‌ای خطاب به مردم می‌گوید: سعی کنید میوه را به صورت پوست کنده مصرف کنید و از مصرف میوه‌ها با پوست خودداری کنید؛ چراکه سموم شیمیایی ابتدا به پوست میوه‌ها نفوذ می‌کنند.
یکی از راهکاری اساسی و مطمئن حذف کردن گام به گام سموم شیمیایی در چرخه تولید محصولات کشاورزی است، تولید محصولات ارگانیک با آفت‌کش‌های طبیعی و سموم ارگانیک قطعا می‌تواند دغدغه‌های بسیاری را در حوزه سلامت کاهش داده و بار هزینه‌های ناشی از درمان را از دوش مردم و سیستم بهداشتی کشور بردارد.
قزوین پایلوت تولید محصولات ارگانیک
علیرضا نوروزیان، دبیر کمیته ارگانیک سازمان جهاد کشاورزی استان قزوین با اشاره به اینکه استان قزوین پایلوت تولید محصولات ارگانیک در کشور است، می‌گوید: در حال حاضر در سطح استان بسیاری از محصولات از جمله انگور، جو، گندم، زغال اخته، گردو، فندوق، سبزی خوردن، کلزا، زعفران، پسته، چند نوع از حبوبات و ... در حال سپری کردن مراحل گذار (دوره‌ای که یک مزرعه‌دار برای از بین رفتن آثار سموم و کودهای شیمایی در مزرعه طی می‌کند) ارگانیک قرار دارند.
وی در خصوص دلیل فراگیر نشدن استفاده از کودهای ارگانیک در استان، بیان می‌کند: کشاورزان آشنایی چندانی با کودها و آفت‌کش‌های ارگانیک ندارند اما جهاد کشاورزی با برگزاری کلاس‌های ترویجی توانسته از سال گذشته تاکنون صد هکتار زمین زیرکشت گندم را به 270 هکتار افزایش دهد و کشاورزان بسیاری را برای ورود به این عرصه علاقمند کند.
آفت‌کش‌های ارگانیک
نوروزیان با اشاره به تصورات اشتباه برخی کشاورزان نسبت به کودها و سموم ارگانیک تصریح می‌کند: سال گذشته بر روی یکی از آفت‌کش‌های ارگانیک که نوعی باکتری است کار کردیم و از این باکتری برای مبارزه با خوشه خوار انگور استفاده کردیم که خوشبختانه موفقیت آمیز بود و این قطعه زراعی دچار هیچگونه حمله آفات و خسارتی نشد اما برخی کشاورزان به دلیل تاثیر سریع سموم شیمایی این تصور را دارند که سموم ارگانیک قابلیت چندانی برای آفت‌کشی ندارند.
این مسئول عنوان می‌کند: اگر بتوانیم استفاده از این باکتری دفع آفات را در منطقه تاکستان گسترش دهیم قطعا در منطقه‌ای به وسعت بالا توانسته‌ایم کودهای شیمیایی را حذف کرده و به موفقیت بزرگی برسیم.
حرکت در مسیر سلامتی عزمی راسخ و همگانی می‌طلبد
مساله قابل ذکر حرکت کُند کشور به دلایل مختلف که گویا اصلی‌ترین آن عدم حمایت مستمر مسئولین و نداشتن آگاهی لازم کشاورزان و عدم روحیه مطالبه‌گری مردم به سمت تولید محصولات ارگانیک است و گام‌های جدی و بزرگ در این مسیر عزمی راسخ و همگانی را می‌طلبد.
همانطور که گفته شد در مراحل اولیه با استفاده از ناظران فنی در مزارع برای نظارت بر نحوه استفاده از سموم شیمیایی و حرکت همزمان صنعت کشاورزی به سمت تولید محصولات ارگانیک می‌تواند علاوه بر تولید محصولی سالم بسیاری از هزینه‌های سربار حوزه بهداشتی کشور را کاهش دهد.
انتهای پیام/9003
دیدگاه ها