قاب عکس‌هایی صدساله بر دیوارهای مدرسه دیانت

قزوین به عنوان یکی از استان‌های همجوار پایتخت، منبعی غنی از جاذبه‌های گردشگری و آثار تاریخی را در خود جای داده که گاهی حتی از نظر ساکنان این شهر کهن نیز دور مانده است؛ در همین راستا پایگاه خبری تحلیلی صبح قزوین در نظر دارد طی هفته‌های آتی مرتبا به معرفی این شگفتی‌های طبیعی و باستانی بپردازد.

سید محمدرضا نایینی کارشناس میراث فرهنگی در گفتگو با خبرنگار اجتماعی صبح قزوین ، به ارائه تاریخچه‌ای از سیر تاریخی مدرسه دیانت پرداخت.
آغاز دوران نوین آموزش و پرورش در قزوین

شروع دوران نوین آموزش و پرورش در قزوین با گشایش اولین مدرسه چهار کلاسه آغاز گردیده که به دوران مظفرالدین شاه قاجار برمی‌گردد.
در سال 1320 هجری قمری میرزا صالح‌خان باغمیشه‌ای ملقب به سالار اکرم و آصف‌الدوله به حکمرانی قزوین منصوب گردید او از جمله حکمرانان با صلاحیت و دلسوز به شمار می‌رفت که خانواده‌اش از سرشناسان معتبر تبریز بودند.

میرزا صالح‌خان که با حرکت جدید آموزش و پرورش در دوران ناصرالدین شاه در تهران و تبریز (ساخت مدرسه دارالفنون توسط مرحوم میرزا تقی خان امیر کبیر و ساخت مدرسه رشدیه توسط میرزا حسن رشدیه در تبریز که نخستین مدرسه تحصیلات ابتدایی به شیوه نوین بود) آشنایی داشت برآن شد تا در قزوین نیز مدرسه‌ای نوین را بنا نهد.

او در سال 1320 ه.ق با ایجاد «انجمن معارف» این کار را در شهر پایه‌گذاری کرد و در همان سال مدرسه ملی «امید» در شهر قزوین گشوده شد.

در یاداشت های ملک المورخین در این باره چنین آمده است:
« میرزا صالح خان سالار اکرم حکمران قزوین، این اوقاف مدرسه ملی به اعتماد بعضی از بزرگان دایر کرده که سی نفر شاگرد مجانی دارد و سی نفر ماهانه بده، چون مخارجش به کفاف نرسیده ناقص است.»

در ماه ذی الحجه 1323 جمعی از رجال قزوین مدرسه‌ای ملی به نام «امید» افتتاح کردند که در ضلع شرقی ورودی عالی قاپو در محل رختشورخانه و کنار مجموعه سردر قرار داشت.

ملا علی معروف به قاضی ارداقی به سمت مدیر مدرسه برگزیده شد که در زمان محمد علی شاه قاجار و سرکوب مشروطه خواهان او نیز که از مبارزان راه آزادی و از چهره‌های معتبر مشروطه خواهان بود دستگیر و کشته شد.

بعد از او مدرسه به شیخ محمد خوشنویس چالی (مجدالکتاب) واگذار گردید، در این زمان با توجه به موقعیت و شخصیت مجدالکتاب شاگردان این مدرسه افزایش یافت.

آموزگاران این مدرسه را افرادی همچون محمد شهیدی، استاد محمود خیری، پژوهشگر قزوینی محمد تقی نوروزی و ابوالقاسم دانش تشکیل می‌دادند.

مدیریت این مدرسه به غلامرضا خان شمس واگذار گشت که تا بعد از شهریور 1320 نیز آن سمت را برعهده داشت.

مختصری از سیر تاریخی دبستان دیانت
دبستان دیانت هفدهمین مدرسه قزوین است که در سال 1306 شمسی به روایتی توسط مرحوم حاج محمد جزمه‌ای که از روحانیون بنام شهر بوده و به قولی توسط مرحوم حاج آقا خوئینی که ایشان نیز روحانی بوده اند آغاز به کار کرده است.

محل اولیه مدرسه واقع در خیابان پیغمبریه کوچه پنجه علی منزل آقای ساربانها بوده که به صورت استیجاری در اختیار مدرسه قرار گرفته بود که سپس در سال 1312 شمسی به محله شیر و خورشید (جنوب غربی محله سکه شریحان) منتقل گردید.

این دبستان ملی و محل آن نیز در محل سکه شریحان اجاری و دارای شش کلاس و یکصد و چهل دانش‌آموز بود که ماهانه حدود هفتصد ریال از محل شهریه اطفال درآمد داشته و هزار و سیصد ریال هزینه آن بوده و کسری آن از محل کمک‌های اداره معارف قزوین تامین می‌گردیده که بالاخره این دبستان در سال 1329 ه.ش به یک مدرسه دولتی تبدیل شد.

مدیریت مدرسه با آقای میرزا ابوتراب آصفی بوده که تا سال 1324شمسی مدیریت مدرسه را به عهده داشتند و مدیران بعدی آن عبارت بوده‌اند از آقایان: حسین مهدی‌پور(1324)، مهدی امینی(1328)، سید کاظم حاج‌سیدجوادی(1331)، ابراهیم حاج‌سیدجوادی(1334)، محمد شهیدی(1337)، محمد دیزانی(1338)، سید حسین سیدجوادی(1345)، سید محمد مهدی حاج سید تقیا(1356)، سید مهدی عرفانی (1356).

لازم به ذکر است که طی سال‌هایی که آقای امینی مدیریت مدرسه را به عهده داشته‌اند دبستان دیانت در خانه امینی‌ها (خیابان مولوی) مستقر بوده است.

دبستان دیانت پس از چندین جابجایی سرانجام به مکان کنونی (موزه فرهنگ و آموزش) منتقل گردیده و در سال تحصیلی 1355 به محل دبستان فرهنگ ( دهنه‌ی دیمج) نقل مکان کرده که در سال 1356 منحل گردید.

ساختمان دبستان دیانت( موزه فرهنگ و آموزش )
این مدرسه بر حسب تزئینات و سبک معماری به دوره قاجار منسوب می‌شود، ورودی بنا به شکل طاق‌نمایی آجرکاری و گچ‌بری شده، هشتی ورودی نیز عبارت است از چهار طاقی گنبدواری که به راهرویی راه پیدا می‌کند و به حیاط مربع شکل منتهی می‌شود.

زیباترین اتاق‌های این مدرسه دو اتاق مستطیل شکل است که در قسمت شمالی و غربی حیاط قرار گرفته و در نمای بیرونی دارای ارسی‌های بسیار زیبایی است که با نقوش اسلیمی و هندسی تزئین شده‌اند، پوشش سقف اتاق قاب‌بندی و طاقچه‌ها نیز دارای گچ‌بری‌های رنگی زیبایی است؛ این بنا شامل زیر زمین‌های تو در تو و آب انبار نیز می‌باشد.

همان طور که گفته شد این ساختمان اثری است باقیمانده از دوران قاجار با قدمتی در حدود 150 سال و اتاق‌هایی به هم پیوسته، کتیبه‌هایی زیبا، حوض، آب‌انبار، نواره‌ای سنگی و... .

این بنای زیبا که مسکونی بوده در ابتدا به صورت استیجاری در اختیار اداره فرهنگ قرار می‌گیرد اما بعد از گذشت چندین سال از آغاز فعالیت دبستان دیانت در آن، توسط شهرداری وقت از مالک آن آقای حاج فتحعلی خریداری و به مالکیت اداره فرهنگ در می‌آید.

پس از منحل شدن دبستان دیانت 3 الی 4 سال مهد کودک «مرجان» در این مکان استقرار داشته و این بنا در تاریخ 18 اردیبهشت 1380 با شماره ثبت 3804 به عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت گردید که پس از انجام مرمت‌ها از سال 1393 موزه فرهنگ و آموزش در آن شروع به فعالیت نموده است.

آثار فرهنگی و آموزشی موزه
این موزه مجموعه‌ای از 100 سال تاریخچه آموزش و پرورش استان را در قالب عکس‌های معلمان و دانش آموزان، قدیمی‌ترین کتاب‌های درسی، دفاتر حضور و غیاب همکارن، انواع ترازوها و قپان‌های قدیمی، چرتکه، انواع و اقسام وسایل آزمایشگاهی شیمی، فیزیک، ماشین تحریر، وسایل موسیقی و هنر، فیلم و آپارات و صدها اسلاید و... را به نمایش گذاشته است.

اشیای این موزه با پیگیری‌های آقای ابراهیم صفاری معلم پیشکسوت استان از سطح مدارس و افراد مختلف جمع‌آوری شده است.

همشهریان و هموطنان علاقمند می‌توانند همه‌روزه از ساعت 9 الی 1 و نیم بعد از ظهر از این مکان تاریخی و فرهنگی به آدرس خیابان شهید انصاری،کوچه شهید مجید توسلی،جنب کلانتری 12 بازار، محل سابق دبستان دیانت بازدید نمایند.

انتهای پیام/9003