پیشنهادات خانه قزوین در رابطه با مصرف بهینه و پیوسته آب

به گزارش خبرنگار اجتماعی صبح قزوین، جمعیت نیک‌اندیشان استان (خانه قزوین) در مقام یک سازمان غیردولتی و با هدف تسهیل فرآیند توسعه در استان نسبت به موضوع آب و بحران آن نقطه نظرات و پیشنهاداتی دارند که در این مرحله به ارائه راهکارهای این جمعیت راجع به مصرف بهینه و پیوسته آب در بخش کشاورزی پرداخته‌ایم.

بشر زمین را تا سر حد تحملش در فشار گذاشته و سیستم‌های طبیعی را آشفته ساخته و زندگی خود را به دلیل استفاده نادرست از منابع طبیعی در مسیر ناپایداری قرار داده است.

یکی از مهمترین ارکان منابع طبیعی، آب است که مایه حیات محسوب می‌شود، بحران در آب معادل است با بحران در زندگی و بحران در زندگی یعنی ناپایداری زندگی؛ در چند دهه اخیر به ویژه در سال‌های پایانی قرن بیستم موضوع آب و مدیریت آن به یک دغدغه بزرگ بین‌المللی تبدیل شده است.

تشکیل نشست‌های متعدد در سطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی و در رده‌های مختلف کارشناسی، مدیریتی و حکومتی همه حکایت از تشدید این نگرانی دارد.

دنیا شتابان به عمق فاجعه کمبود آب و مشکلات ناشی از آن نزدیک می‌شود، از 35 سال پیش زنگ این خطر برای کشورهایی که از نظر منابع آب غنی بوده‌اند نیز به صدا درآمده است.

بر اساس مطالعات انجام شده توسط موسسه بین المللی مدیریت آب تعداد 12 کشور با جمعیتی حدود 20 میلیون نفر در سال 1950 با کمبود آب مواجه بوده‌اند، این رقم در سال 1990 به 26 کشور با جمعیت 300 میلیون نفری رسیده و پیش‌بیینی شده که در سال 2050 تعداد 65 کشور جهان با جمعیتی بالغ بر 7 میلیارد نفر با کمبود آب مواجه خواهند شد که کشور ایران نیز جزو این کشورهاست.

استان قزوین و به خصوص دشت قزوین از دامنه این بحران خارج نیست و در گرداب آن مبتلا است.

خانه قزوین بحران آب را در دو سطح زیر می‌بیند:
1- عدم پایداری در تولید و تامین آب که به لحاظ مدیریتی به سازمان آب منطقه‌ای مربوط می‌شود و 2- مصرف نادرست و غیربهینه آب که از منظر مدیریتی به سازمان جهاد کشاورزی و شرکت‌های آب و فاضلاب شهری و روستایی معطوف می‌شود.

هرچند پیشنهاد کلی خانه قزوین در خصوص مدیریت بحران آب در حال حاضر توجه به <<راهبرد مبتنی بر تقاضا>> و افزایش بهره‌وری آب در مصارف مختلف به ویژه بخش کشاورزی با انجام اقدامات ساختاری توسط مدیران وطن‌پرست، خردمند، کارآمد و اثربخش است.

لیکن التزام نظری و عملی به <<راهبرد مبتنی بر عرضه آب >> را نیز پیشنهاد می‌نماید؛ به عبارتی پیشنهاد می‌گردد که متصدیان و متولیان این امر در مدیریت آب به شیوه تلفیقی بین راهبرد عرضه و تقاضا مبادرت نمایند و چنانچه مدیریت یکپارچه و واحد در این راستا امکان‌پذیر نیست لااقل به لحاظ هماهنگی، مدیریتی اثربخش را به نمایش بگذارند.

پیشنهادات خانه قزوین راجع به مصرف بهینه و پیوسته آب
*مصرف آب در بخش کشاورزی
از آنجایی که بیش از 90 درصد آب‌های مصرفی در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرند، لذا اگر تنها بازده آبیاری به میزان 5 درصد افزایش یابد مقدار آب صرفه‌جویی شده معادل با کل نیاز بخش صنایع و معادن، آب شرب و بهداشت شهرها و روستاها خواهد شد، بنابراین پیشنهادات زیر به منظور تحقق این امر ارائه می‌گردد.

1- در دو سال اخیر اقدامات زیادی در جهت کنترل مصرف آب‌های زیرزمینی انجام شده که قابل تقدیر است اما روش کار موجود نمی‌تواند پاسخگوی مصرف بی‌رویه باشد، لذا پیشنهاد می‌شود با اصلاح قانون زمینه لازم جهت برخورد شدید با بهره‌برداران متخلف فراهم آید و چاه‌های غیرمجاز نیز به سرعت و با قدرت پلمپ گردند.

2- در استان قزوین ظرفیت کشت محصولات مختلف از سال‌های 41 و 42 متناسب با منابع موجود آب‌های زیرزمینی برآورد گردیده است؛ در سوابق سازمان عمران قدیم و سازمان جهاد کشاورزی این برآورد وجود دارد که باید با مختصر تغییری رعایت گردد، به عبارتی <<الگوی مصرف آب کشاورزی>> باید یک بار دیگه مورد بازبینی قرار گرفته و سپس سرمشق تولید محصولات کشاورزی در استان واقع شود.

3- از اجرای طرح‌های جدید کشاورزی (زراعی، باغی، دامی، گلخانه‌ای و غیره) باید با قاطعیت جلوگیری شود.

4- هر منبع آبی باید حتما دارای یک تشکل باشد تا مسائل مدیریتی و آبی آن واحد بهره‌برداری توسط مدیریتی واحد انجام شود که در این رابطه بهترین گزینه ایجاد شرکت‌های تعاونی است.

5- قانون مالکیت اراضی کشاورزی باید اصلاح شود تا پس از فوت یک نفر زمین او پس از ارزیابی و قیمت‌گذاری به یکی از وراث برسد و بقیه وراث متناسب با میزان سهم‌الارثی که دارند از بقیه ماترک فرد فوت شده سهم ببرند، اطلاع و آموزش مردم در این زمینه می‌تواند بسیار موثر باشد.

6- اجرای طرح شناسایی تک به تک کشاورزان در هر مزرعه و روستا و تهیه شناسنامه برای آنان و دادن الگوی کشت توسط مراکز خدمات سازمان جهاد کشاورزی به کشاورزان به منظور جلوگیری از کشت اضافی و کنترل سطح کشت هر محصول متناسب با میزان آب قابل استحصال در هر منطقه.

7- اجرای شبکه‌های آبیاری از طریق لوله و تحویل همه چاه‌های آب مجاز به شرکت‌های تعاونی و تحویل آب با کنترل‌های دیجیتالی جدید که قابلیت کنترل مصرف آب و حتی پلمپ شده چاه را دارند.

8- اجرای شبکه فرعی با لوله که تکنولوژی آن بومی شده و در منطقه رایج است، این تکنولوژی می‌تواند هم فشار آب را تنظیم نموده و به اقصی نقاط منطقه جهت کشاورزی انتقال دهد و هم میزان مصرف آب را با دقت بیشتری کنترل نماید و هم از نفوذ آب از شبکه‌های مستحصل بتنی جلوگیری کند و هم از تبخیر آب در منطقه خشکی چون قزوین که گرمای تابستانش حدود 40 درجه می‌باشد ممانعت به عمل آورد.

9- افزایش بهره‌وری از واحد سطح کشت به جای افزایش سطح کشت.

10- تهیه و تدوین اصولی و کاربردی الگوی کشت (برنامه‌ریزی برای سطح زیر کشت و نوع محصول و زمان کشت بر اساس نوع خاک منطقه و روش‌های نوین آبیاری و میزان آب قابل استحصال از منابع زیرزمینی و شبکه‌ها و سدها توسط جهادکشاورزی و سازمان آب منطقه‌ای استان).

11- تشکیل شورای نظارت در جهت تضمین اجرای برنامه‌های اعلام شده و برخورد قانونی با دستگاه‌های کم‌کار و سهل‌انگار و نیز با بهره‌برداران مختلف.
12- ارزش‌گذاری واقعی قیمت آب.

13- تحویل حجمی آب در زمان و مکان مورد تقاضا.

14- انجام تمامی موارد بالا به طور آزمایشی و پایلوت در یک واحد بهره‌برداری کشاورزی به مساحت حداقل 50 هکتار.

پیشنهادات خانه قزوین راجع به مصرف بهینه و پیوسته آب در مواردی به غیر از کشاورزی در روزهای آتی منتشر خواهد شد.
انتهای پیام/9003