صبح قزوین ؛ موج های همزمان تکفیر و تحسین
درست به همان ترتیب که از هند تا مصر، تکفیریهای ساکن در سرزمینهای اسلامی در محکومیت آخرین ساخته مجید مجیدی به طرز بی سابقه و البته شگفت انگیزی صف آرایی کردهاند، سانسهای اکران فیلم محمد رسول الله(ص)، بدون قیل و قال و بسیار مطمئن در جشنواره فیلم مونترال با هجوم مخاطبان تمدید میشود، در فضای هنری ترکیه جریانسازی میکند.
"علامه سید محمد نقوی" از رهبران شیعیان پاکستان این فیلم را بیرق هنری جهان اسلام میداند و در ایران نیز تا همین لحظه، فروش فیلم به مرز 6 میلیارد تومان نزدیک شده است که همین مسئله مینماید که تبدیل شدن فیلم مجیدی به پرفروش ترین فیلم تاریخ سینمای ایران چندان دور از ذهن نیست.
فیلم محمدرسول الله(ص) گذشته از مولفههای سینمایی، اتفاقات مهمی را در حیطه تاریخ، دیپلماسی وحدت، عزت و صلح طلبی مسلمین رقم زده است که در این بین همه این اتفاقات فراتر از هر حزب و گروهی میتواند در داخل کشور نیز در ساحت منافع ملی ایران، بسیار قابل دفاع و ستودنی باشد به ویژه آنکه ایران به عنوان اولین کشور اسلامی در جهان دست به ساخت اثری مستقل درباره پیامبر اسلام زده است، چرا که پیش تر تنها فیلم سینمایی از زندگی رسول الله(ص) توسط "مصطفی عقاد" کارگردان سوریه ای به سفارش هالیوود ساخته شده بود نه یک کشور اسلامی.
بنابراین چندان عجیب نمینماید که چهره پیامبر(ص) در این فیلم – با وجود همه محاسن و ارزشهای بی بدیلی که در فیلم "الرساله" یا همان "محمد(ص)" و سینمای مصطفی عقاد وجود دارد- مطابق با میل سرمایه گذاران آن، چهره ای جنگاور باشد در حالیکه براساس آموزههای اسلام ناب، پیامبری که رحمتی برای عالمیان و تکمیل کنندهای است برای مکارم اخلاقی، تعالیم و زندگی او نیز اینگونه القا میکند که جنگ، تحقق نکبت و شومی است و جهاد، تحقق حیثیت و مبارکی.
اما ساخته مصطفی عقاد در تصویر زندگی ختمی مرتبت(ص)، مرزی میان جنگ و جهاد قائل نیست و هرگز از پیامبر چهره ای صلح طلب و جهادگر نشان نمیدهد و این دقیقا نقطه مقابل فیلم مجیدی و قسمتهای بعدی آن است.
مجیدی در این فیلم که راوی زندگی رسول الله(ص) از بدو تولد تا 12 سالگی است توانسته – در حد بضاعت های سینمایی- چهرهای رحمانی و رئوف از پیامبر به نمایش بگذارد و این موضوع زمانی اهمیت دوچندان خواهد یافت که بدانیم در این سالها چه تبلیغات مخربی برضد اسلام و مسلمانان در دنیا ایجاد شده است و اکنون سینمای ایران این افتخار را داشته است که با ساختن اولین فیلم سینمایی جامع از زندگی پیامبر(ص)، گوشه ای از پیام صلح طلبی رسول مهربانی را به مخاطبان ملی و جهانی عرضه کند.
محمد رسول الله(ص) ناجی سینمای بحران زده ایران
در این بین با وجود همه این ویژگیهای درخور، قرار نیست آخرین ساخته مجیدی بیانه¬ای احساسی، شعاری و به دور از فرم و استاندارهای سینمایی باشد، بلکه این فیلم نیز در نوع همه آثاری که طی سالیان اخیر در سینمای ایران با استقبال مخاطبان مواجه و به تبع آن پرفروش شدهاند، اثری جذاب و سینمایی است که میتواند مخاطب را سه ساعت تمام بدون خستگی روی صندلی های سینما، خیره به پرده نقره ای میخکوب نگاه دارد.
هر چند که این صندلی ها و پرده ها متعلق به سینماهای متاسفانه کم بضاعت مهتاب و بهمن قزوین باشد.
بر همین اساس به جرات میتوان صحنههایی چون ورود سپاهیان ابرهه به مکه برای نابودی خانه کعبه، حرکت امواج دریا به سوی ساحل نشینان قحطی زده و احسان دریا در حق بت پرستان، فروریختن بتهای خانه کعبه در بدو تولد پیامبر و سایر صحنههایی از این دست را در این فیلم به لحاظ فنی، عالی ترین و جذاب ترین صحنه های تاریخ سینمای ایران برشمرد تا جایی که مخاطب فراموش میکند که مشغول تماشای فیلمی در کلاس فنی و تکنولوژیکی سینمای ایران است.
اما اوج شاهکارهای فیلم محمد رسول الله(ص) صحنههایی از فیلم است که به تعبیر ناقدان در ساحت فراهنر (metaart) میگنجد. جایی که شعر، سینما و موسیقی با هم عجین میشوند و اثری بیرون از مرزهای محدود و محصور هنر پدید میآید.
فیلمهای "زندگی پای"(Life of pay) ساخته "آنگ¬لی" و "درخت زندگی" (tree of life) ساخته "ترنس مالیک" از جمله بهترین نمونه های فراهنر هستند که آشکارا تاثیر آنها در فیلم مجیدی قابل رویت است به ویژه سکانسی که شاهد بازتاب ماه در حوضچه های کنار رسول الله هستیم و یا صحنه بت شکنی پیامبر بروی صخره ای که بت قبایل قحطی زده تعبیه شده است.
سینمای ایران پس از فیلم محمد رسول الله(ص)
متاسفانه جریان غالب در سینمای ایران به ویژه پس از کسب جایزه اسکار بهترین فیلم توسط اصغر فرهادی، فضایی آپارتمانی و تهرانی زده شده است، فضای که در آن شاهد ساخته شدن فیلمهایی هستیم که با برخورداری از بودجه های نفتی چندین میلیاردی، عملا در گیشه، فروش های چندین میلیونی را هم تجربه نمیکنند.
فرایند نامساعدی که نتیجه آن گذشته از حیف و میل بودجه های نفتی کشور، ورشکستگی سینما در شهرستانها، نزول سطح کیفی سینمای ایران و قهر بیش از پیش مخاطبان با سینمایی است که هیچ تناسبی با زندگی و عقاید آنها ندارد.
در این بین اما فیلم محمد رسول الله(ص) راه جدیدی در سینمای ایران است. راهی که می توان از قِبل آن با عبور از فیلم های آپارتمانی، شعارزده، سطح پایین و به دور از زندگی مردم ایران، فیلم فاخر و جذاب ساخت، ادای دینی به تاریخ سرکوب شده و پرشکوه اسلام نمود، در گیشه نیز نهایت موفقیت اقتصادی را تجربه کرد و در یک کلام ناجی سینمای بحران زده ایران بود.
با این حال این گذر زمان است که ثابت خواهد کرد که آیا پس از موفقیت فیلم مجیدی می توان شاهد بروز منطق و واقع بینی در آن بخش از سینمای آپارتمانی و شعارزده ایران بود یا خیر.
"هاشم اللهیاری"
انتهای پیام/2002
دیدگاه ها